Co to jest zespół Lyncha?
Zespół Lyncha to dziedziczna predyspozycja do wystąpienia raka jelita grubego (RJG) niezwiązanego z polipowatością (ang. hereditary non-polyposis colorectal cancer - HNPCC). Przyczyną tego zaburzenia jest mutacja w obrębie jednego z genów odpowiedzialnych za naprawę uszkodzonego DNA, takich jak MSH2, MLH1, MSH6, PMS2.
Po raz pierwszy zostało ono opisane w publikacji naukowej w roku 1966. Jej autor, dr Henry Lynch przytoczył wówczas historie dwóch amerykańskich rodzin, w których występowała duża ilość zachorowań na ten właśnie nowotwór.
HNPCC jest obciążeniem bardzo wysokiego stopnia. Szacuje się, że ryzyko zachorowania na RJG u pacjentów z tym zaburzeniem jest bliskie 80 procent (za Daniel C. Chung, Anil K. Rustgi*). Dodatkowo u kobiet występuje ogromne prawdopodobieństwo raka endometrium (do 60 proc.).
Należy bowiem wiedzieć, że zespół Lyncha przybiera dwie postaci:
- Typ 1 - predestynuje do zachorowania wyłącznie na RJG;
- Typ 2 - wiąże się z zapadalnością nie tylko na raka jelita grubego, ale też żołądka, jelita cienkiego, macicy, jajników, nerek, moczowodów, dróg żółciowych, a nawet autonomicznego układu nerwowego.
Reklama
Objawy zespołu Lyncha
Typowe cechy kliniczne i objawy zespołu Lyncha, to:
- Bardzo wczesny wiek zachorowania – średnio jest to 45 rok życia, podczas gdy rak jelita grubego o innej etiologii zazwyczaj występuje w siódmej, ósmej dekadzie.
- Częściej spotykana lokalizacja guza po prawej stronie.
- Występowanie wielu ognisk choroby, zarówno synchronicznych (guz pierwotny i przerzuty pojawiają się i postępują jednocześnie), jak też metachronicznych (przerzuty występują po pewnym czasie, nawet po operacyjnym usunięciu guza).
- Zazwyczaj mniej obfite krwawienia, niż w przypadku innych postaci RJG. Mniej wyraziste z reguły są też pozostałe objawy raka jelita grubego, takie jak zaparcia i biegunki, czy stolce ołówkowate. Utrudnia to wczesne rozpoznanie choroby.
- Bóle brzucha o niespecyficznym charakterze.
- Częsta niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Reklama
Czy rak jelita grubego jest dziedziczny?
Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych w populacji polskiej (ok. 17-18 tys. zachorowań rocznie), cechując się przy tym bardzo wysoką śmiertelnością.
Najczęstszą przyczyną RJG są czynniki środowiskowe, związane z niewłaściwym stylem życia. Wymienić wśród nich można m.in. dietę bogatą w tłuszcze nasycone i trans, a także palenie papierosów.
Jednak około 30 procent przypadków to dziedziczny rak jelita grubego. W tej grupie wyróżnia się dwa podstawowe typy:
- związany z polipowatością, czyli występowaniem narośli, które ewoluując mogą się przekształcić w gruczolakoraki (polipowatość rodzinna: zespoły Gardnera, Zankasa, Turcota, Peutz-Jeghersa i polipowatości młodzieńczej);
- dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego, czyli omawiany zespół Lyncha, który według różnych statystyk stanowi od 3 do 10 procent wszystkich RJG.
Reklama
Badanie genetyczne zespołu Lyncha
Podstawą do rozpoznania HNPCC, oprócz występujących objawów, jest analiza historii rodzinnej. Stosuje się w tym przypadku zasady opisane w tzw. kryteriach amsterdamskich, to jest wystąpienie chorób ze spektrum zespołu Lyncha u przynajmniej 3 krewnych w 2 pokoleniach, w tym u przynajmniej 1 krewnego w pierwszej linii, przy założeniu, że choć jeden z tych przypadków dotyczy zachorowania przed 50. rokiem życia.
W przypadku zachorowania na raka jelita grubego u osób z obciążeniem dziedzicznym, warto wykonać badanie genetyczne zespołu Lyncha. Diagnostykę wykonuje się pod kątem występowania tzw. niestabilności mikrosatelitarnego DNA w tkance guza.
Jest to badanie MSI (ang.: microsatellite instability), polegające na analizie pobranej tkanki nowotworowej. Pozwala on potwierdzić genetyczne podłoże choroby, co może mieć wpływ na objętą strategię leczenia.
Reklama
Rokowania w zespole Lyncha
Rokowania w zespole Lyncha nie są zbyt optymistyczne. Tak jak zostało powiedziane wyżej, wystąpienie tego typu mutacji genetycznych w bardzo silnym stopniu determinuje ryzyko choroby nowotworowej. Wczesne określenie tego rodzaju predyspozycji daje jednak szansę na wykonanie kilku kroków uprzedzających.
W przypadku kobiet można na przykład wykonać profilaktyczną histerektomię (usunięcie macicy) oraz owariektomię (resekcję jajników), aby uniknąć zachorowania na nowotwory tych narządów, co jest częste w zespole Lyncha 2 typu.
Natomiast u osób, które zapadły na RJG, rozpoznanie zespołu Lyncha często stanowi podstawę do wykonania radykalnego zabiegu kolektomii, czyli wycięcia całego jelita grubego lub znacznej jego części, zamiast mniej inwazyjnych resekcji odcinkowych obejmujących jedynie tkanki nowotworowe i ich sąsiedztwo.
Oprócz tego, w leczeniu zespołu Lyncha, w sytuacji stwierdzonego raka, stosuje się klasyczną chemioterapię.
