Co to jest zespół Otella?
Zespół Otella to choroba o podłożu psychotycznym, ściśle związana z uzależnieniem od alkoholu. W klasyfikacji ICD-10 zespół Otella można odnaleźć w przedziale numerycznym F10-F19, gdzie mieszczą się zaburzenia psychiczne i zachowania wywołane używaniem substancji psychoaktywnych. W ICD-11 numery 6C40.6Z kierują nas do nieokreślonych zaburzeń psychotycznych wywołanych alkoholem.
Zanim padnie odpowiedź na pytanie, co to jest syndrom Otella, warto poznać genezę tej anomalii. Nazwa „choroba Otella” wzięła się od modelu zachowania głównego bohatera jednego z dramatów Williama Szekspira, o imieniu Otello.
Człowiek ten szalał z zazdrości o swoją piękną żonę, Desdemonę. Wiedziony „przeczuciem” oraz fałszywymi podszeptami przyjaciela Jagona oskarżał małżonkę o zdradę, której w rzeczywistości się nie dopuściła. W wyniku chorobliwej zazdrości zabił żonę, a następnie popełnił samobójstwo.
Zespół Otella to choroba, którą wywołuje obsesyjna, najczęściej bezpodstawna zazdrość o partnera lub partnerkę. Podłożem tej destrukcyjnej emocji jest przede wszystkim alkohol.
Dlatego na zaburzenie to cierpią głównie alkoholicy oraz osoby będące w stanie upojenia alkoholowego. Szacuje się, że z tym schorzeniem zmaga się nawet 30% alkoholików objętych terapią zwalczającą uzależnienie od alkoholu.
Reklama
Zespół Otella u kobiet
Chorzy z zespołem Otella to przede wszystkim mężczyźni. Nie oznacza to jednak, że syndrom Otella u kobiet nie występuje.
Paranoiczną zazdrość odnotowuje się u pań zmagających się z alkoholizmem. Zespół Otella u kobiet przejawia się podobnym zachowaniem, które jest charakterystyczne dla męskiego Otella.
Panie opętane zazdrością o partnera bez przerwy podejrzewają go o zdradę, stosując wobec niego przemoc psychiczną, emocjonalną, a nawet fizyczną.
Kobiety z zespołem Otella mogą uciekać się do śledzenia, podglądania, podsłuchiwania bliskiej osoby, przeglądania jej korespondencji, czytania wiadomości tekstowych w telefonie oraz komunikatorach społecznościowych.
Stale zarzucają partnerowi lub partnerce oszustwo i domagają się przyznania się do wyimaginowanej zdrady.
Co ciekawe, nie wyklucza się również możliwości występowania tej obsesyjnej choroby u osób starszych, cierpiących na psychozę starczą.
Reklama
Przyczyny zespołu Otella
Zastanawiając się na podłożem zaburzenia, warto na początku odpowiedzieć na pytanie, czy zespół Otella jest dziedziczny. W związku z tym, że schorzenie to jest wywołane przez nadużywanie alkoholu lub innych środków psychoaktywnych (np. narkotyków), nie ma powodu, by skupiać się na dziedziczności choroby.
Bada się również dziedziczenie genu odpowiadającego za skłonności do popadania w uzależnienie od alkoholu, ale nie jest to jednoznaczne z przenoszeniem zespołu Otella z pokolenia na pokolenie.
Zatem kluczowym źródłem zespołu Otella jest alkoholizm. Tak jak wspomniano wcześniej, punktem zapalnym mogą być również narkotyki, czy inne substancje psychoaktywne. Wszystkie te środki wpływają toksycznie, czyli wyniszczająco na obwodowy układ nerwowy.
Do zazdrości alkoholowej dochodzi więc z powodu trwającego dłuższy czas nadużywania płynów wysokoprocentowych albo innych preparatów negatywnie oddziałujących na system nerwowy.
Przyczyny zespołu Otella to też paranoiczna osobowość chorego, którą można było zauważyć jeszcze przed popadnięciem w nałóg alkoholowy.
Wskazuje się również, że syndrom Otella może wywołać choroba psychiczna, taka jak schizofrenia, czy depresja. Za dodatkowe przyczyny syndromu Otella uznaje się niską samoocenę chorego oraz zaburzone poczucie własnej wartości.
Czy trudno jest wyeliminować zespół Otella u alkoholika? Należy podjąć zarówno terapię przeciwuzależnieniową jak i psychoterapię zaburzenia związanego z syndromem Otella. A jeśli zaburzenie ujawni się u osoby, która nie nadużywa napojów wysokoprocentowych?
Reklama
Zespół Otella bez alkoholu
Zespół Otella może wystąpić bez alkoholu, jednak dzieje się tak dość rzadko. Może mieć to miejsce w przypadku seniorów, cierpiących na psychozy starcze oraz u osób, u których pojawiają się objawy otępienne.
Przeciwwagą dla alkoholowego zespołu Otella są uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Pacjentami leczonymi na obsesyjną zazdrość stają się osoby z osobowością psychopatyczną, mające skłonność do popadania w paranoję, rzucanie bezpodstawnych podejrzeń oraz snucie teorii spiskowych.
Na chorobę są bardziej podatni ludzie, którzy mają za sobą traumatyczne relacje z partnerami dopuszczającymi się zdrad oraz charakteryzują sią antyspołeczną osobowością.
Zespół Otella może się też rozwinąć u osób z depresją oraz schizofrenią paranoidalną.
Reklama
Objawy zespołu Otella
Objawy zespołu Otella to napady zazdrości o partnerkę lub partnera, wobec których chory ma pewność, że dopuszczają się zdrady, przy czym zazwyczaj jest ona urojona.
Chorobliwa zazdrość w zespole Otella prowadzi do nieufności wobec partnera, silnego zaangażowania w poszukiwanie dowodów jego niewierności, nawet stosowanie przemocy psychicznej i fizycznej, nie wyłączając zachowań agresywnych.
Kolejnymi typowymi objawami syndromu Otella są halucynacje, iluzje oraz omamy, które przyczyniają się do niewłaściwej kategoryzacji percepcyjnej.
U chorych obserwuje się zanik krytycznego myślenia względem własnych działań, nieprawidłowe wnioskowanie i błędne wystawianie opinii oraz brak umiejętności wyciszania oraz zahamowania niewłaściwych, krzywdzących drugą osobę postaw.
Kompleks Otella objawia się silną potrzebą znalezienia dowodów winy partnera, dlatego chorzy posuwają się m.in. do śledzenia go, przeszukiwania jego ubrań, korespondencji, szperania w rzeczach osobistych, przeglądania skrzynki mailowej oraz telefonu, instalowania kamer do podglądania i podsłuchiwania, a nawet wynajmowania prywatnego detektywa.
W wyniku tych aktywności ograniczają lub całkiem porzucają obowiązki zawodowe, domowe, itp. Osoby z syndromem Otella naciskają partnerów, by przyznali się do zdrady. Nierzadko osoby żyjące w takich trudnych relacjach są zmuszone do tłumaczenia się z najdrobniejszych spóźnień, przypadkowych rozmów ze znajomymi, kolegami, czy sąsiadami.
Są też rozliczane z dokonywanych wydatków. Zgodnie z postrzeganiem chorego, każde zachowanie partnera stanowi dowód na to, że jest niewierny.
Pacjent z zespołem Otella może przechodzić różne fazy choroby. Niekiedy jej syndromy mogą się chwilowo wyciszyć, by po jakimś czasie wrócić, czy nawet się nasilić.
Reklama
Czy zespół Otella jest niebezpieczny?
Zespół Otella może być niebezpieczny zarówno dla samego chorego, jak i dla jego partnerki lub partnera. Chory niesiony obsesyjnym poczuciem zdradzania przez bliską osobę często dopuszcza się wobec niej przemocy psychicznej, emocjonalnej oraz fizycznej.
Syndrom Otella doprowadza do wywoływania ciągłych awantur, kontrolowania, zakazywania kontaktu z innymi ludźmi, ładnego ubierania się, malowania, czy dbania o siebie.
Chorzy z kompleksem Otella mogą dopuścić się nawet zamknięcia partnera w niewoli, kneblowania go, głodzenia, a także bicia, szykanowania oraz upadlania.
Paranoja alkoholowa wynikająca z zespołu Otella niekiedy prowadzi do dramatycznych wydarzeń, takich jak okaleczenie partnera, a nawet pozbawienie go życia.
Poszkodowana może być nie tylko najbliższa osoba chorego, ale także jego otoczenie. Dzieje się tak, szczególnie wtedy, gdy osoba z syndromem Otella uzna, że inni ludzie mogli w jakiś sposób uczestniczyć w zdradzie bądź spiskować przeciwko niej.
Reklama
Test na zespół Otella
Jak rozpoznać zespół Otella? Zaobserwowanie u partnera czy innej bliskiej osoby opisanych powyżej objawów powinno skłonić do uważnego przyjrzenia się problemowi.
Sam chory nie jest bowiem w stanie krytycznie spojrzeć na własne zachowanie, dlatego tak ważna jest reakcja jego otoczenia.
W sieci dostępne są szybkie quizy oraz testy na zespół Otella, jednak nie mają one profesjonalnego charakteru.
Dzięki przykładowemu testowi online, zespół Otella nie tyle można wykryć, co zdać sobie sprawę ze skali zaburzenia występującego u danej osoby.
Wynik wirtualnego sprawdzianu nie jest miarodajny, zatem najrozsądniej jest udać się do psychiatry, psychoanalityka lub specjalistycznego ośrodka leczenia uzależnień. Tylko profesjonaliści są w stanie prawidłowo zdiagnozować osoby z syndromem Otella.
Jak rozmawiać z osobą z zespołem Otella?
Rozmawianie z osobą z zespołem Otella jest trudne, ponieważ każda konwersacja zmierza w stronę prób udowadniania rzekomych aktów niewierności partnera, co z reguły kończy się kłótnią, czy nawet burzliwym starciem.
Zatem jak żyć z osobą chorą na zespół Otella? To niełatwa relacja, w której poszkodowanym jest nie tylko chory, ale także partner obarczany domniemanymi zdradami.
Cierpi na tym również żona lub mąż (partner lub partnerka) chorego, ich związek oraz dzieci. Nierzadko taka relacja kończy się bolesnym rozwodem, czy rozstaniem i rozpadem rodziny.
To, jak sobie radzić w przypadku zespołu Otella, jest uzależnione od konkretnej osoby. Chory bezwzględnie powinien poddać się terapii antyalkoholowej, a niezależnie od tego, leczyć się psychiatrycznie lub udać się na psychoterapię.
Specjalistycznym wsparciem powinna być też objęta partnerka lub partner chorego. Dobrze, aby bliska osoba również sama uczęszczała na terapię.
Warto poszukać specjalnych grup wsparcia dla rodziny i pacjenta z zespołem Otella oraz skorzystać z wiedzy specjalistów zajmujących się terapią par.
W Polsce istnieją ośrodki państwowe i prywatne, które zajmują się osobami z zespołem Otella. Można tam zasięgnąć wiedzy, jak postępować z chorym, czy jak się przed nim bronić.
Zespół Otella po rozstaniu
Bardzo często zespół Otella i związane z nim niewłaściwe zachowanie chorego doprowadza do rozpadu związku, a w przypadku małżeństw – do rozwodu.
Ustąpienie objawów zespołu Otella po rozstaniu z partnerem podejrzewanym o wyimaginowane zdrady wiąże się najczęściej z tym, że chory chwilowo nie ma o kogo być chorobliwie zazdrosny, zatem anomalia czasowo się wycisza.
W momencie znalezienia sobie nowego partnera zespół Otella u zaburzonej osoby zwykle reaktywuje się. Po rozpadzie kolejnej relacji zaburzenie ponownie może przygasnąć, by rozbudzić się przy następnym związku.
Objawy syndromu Otella są wzmagane przez alkohol lub inne nałogowo zażywane substancje psychotropowe. Jeśli zatem chory nadal ich nadużywa, napady nieuzasadnionej zazdrości w stosunku do partnera wciąż mogą mieć miejsce.
Leczenie zespołu Otella
Osoby z zespołem Otella nierzadko są przymusowo leczone, ponieważ ich agresywne postępowanie może prowadzić do utraty zdrowia, a także życia partnerki lub partnera chorego.
W każdym przypadku pacjenta powinien przebadać lekarz psychiatrii, by ocenić czy faktycznie ma do czynienia z psychozą alkoholową.
Leczenie zespołu Otella jest dobierane indywidualnie. Należy jednak podkreślić, że choroba ta nie jest łatwa do wyleczenia.
Na postępowanie medyczne u konkretnej osoby z syndromem Otella nierzadko składa się leczenie farmakologiczne, psychoterapia, praca z psychiatrą oraz abstynencja. Ten ostatni czynnik jest konieczny, by cała terapia mogła się powieść.
U niektórych osób zespół Otella trzeba leczyć w zamkniętej placówce, aby wyeliminować zagrożenie skrzywdzenia partnera chorego lub innych osób, które są posądzane o zdradzanie i spiskowanie przeciwko pacjentowi.
Leki w zespole Otella
Leki podawane choremu na zespół Otella to z reguły neuroleptyki, które również są częścią indywidualnej terapii.
Istnieje większa szansa, że leki, jakie aplikuje się choremu na zespół Otella, pacjent przyjmie zgodnie z zaleceniami, gdy będzie kontrolowany w szpitalu bądź ośrodku zamkniętym.
Niestety w warunkach domowych chorzy często nie pamiętają o zażywaniu medykamentów, albo świadomie rezygnują z kuracji nie rozumiejąc potrzeby leczenia.
O zasadności przyjmowania preparatów przeciw psychozie decyduje psychiatra. Na tego rodzaju leczenie może też skierować chorego sąd, np. w sytuacji gdy miała miejsce przemoc wobec partnera.
Terapia zespołu Otella
Terapia w przypadku zespołu Otella zwykle stanowi psychoanalizę behawioralno-poznawczą. Taki proces oraz inne formy leczenia choroby Otella mogą trwać nawet całe życie pacjenta.
Każdy przypadek jest inny, a powodzenie terapii zależy m.in. od nastawienia chorego, wsparcia bliskich, a także stadium choroby.
Odpowiednią metodę terapeutyczną powinien zalecić choremu psychiatra i/lub psychoterapeuta. Poza terapią indywidualną, zaleca się też dołączenie do grup wsparcia organizowanych dla osób z podobnymi problemami oraz wspomniane wcześniej, podjęcie terapii dla par.
Oczywiście podstawą kuracji jest całkowite odstawienie alkoholu bądź innej używki, która wywołała omawiany syndrom. Dlatego, zanim dojdzie do leczenia zespołu Otella, pacjenta kieruje się na odwyk np. do dedykowanego ośrodka uzależnień.
