Co to jest zespół złamanego serca?
Zespół złamanego serca jest rzadką chorobą kardiologiczną występującą prawdopodobnie na podłożu emocjonalnym. Nazywana też kardiomiopatią takotsubo, manifestuje się w sposób przypominający zawał serca.
Często z tego powodu pozostaje nierozpoznana i niewłaściwie leczona. Szczęśliwie dla pacjentów, schorzenie to ma stosunkowo lekki przebieg i na ogół wiąże się z dobrymi rokowaniami.
Nazwa takotsubo odnosi się do japońskiego wyrażenia tako-tsubo, oznaczającego naczynie z wąską szyjką i rozszerzonym dnem, służące w tamtym rejonie świata do połowu ośmiornic i przypominające kształtem obraz lewej komory serca u osoby dotkniętej przez syndrom złamanego serca.
Jako pierwszy problem ten opisał w naukowy sposób Hikaru Sato, a było to w roku 1990. Dziś zespół złamanego serca jest uznany za odrębną jednostkę chorobową.
W najnowszej międzynarodowej klasyfikacji ICD-11 widnieje pod numerem BC43.5, jako stress induced cardiomyopathy – kardiomiopatia, czyli nieprawidłowość pracy serca wywołana stresem. W starszym zestawieniu ICD-10 kardiomiopatia takotsubo jest oznaczona jako I42.8
Reklama
Przyczyny zespołu złamanego serca
Dane epidemiologiczne wskazują, że zespół takosubo występuje u 1-2 procent pacjentów z wcześniej mylnie rozpoznanym ostrym zespołem wieńcowym (Acute Coronary Syndrome – ACS), czyli grupą objawów związanych z zaburzeniem przepływu krwi przez tętnice wieńcowe (info: Emilia Przybylska i inni).
W 97 procentach przypadków dotyka osoby po 50. roku życia, najczęściej kobiety po menopauzie. Przyczyny zespołu złamanego serca nie zostały jeszcze do końca poznane, zakłada się jednak, że jego symptomy są wyzwalane prze bardzo silne czynniki stresogenne albo skrajnie intensywny wysiłek.
Zwraca się uwagę, że w osoczu krwi pacjentów z zespołem takotsubo występuje bardzo wysokie stężenie tak zwanych katecholamin, czyli neuroprzekaźników i hormonów wydzielanych w odpowiedzi na stres i przeciążenie fizyczne.
Dodatkowo, w wywiadach lekarskich często stwierdza się, iż osoby dotknięte tą przypadłością, doświadczyły w niedalekiej przeszłości traumatyzującego wydarzenia. Zazwyczaj jest to:
- zawód miłosny, rozstanie z partnerem etc. (stąd obrazowa, potoczna nazwa);
- śmierć bliskiej osoby, ciężka nieuleczalna choroba itd.;
- doświadczenie przemocy fizycznej lub psychicznej;
- wypadek komunikacyjny.
Co warto podkreślić, nieprawidłowości w pracy serca u osób z kardiomiopatią takotsubo nie mają podłoża miażdżycowego, tak jak dzieje się to w przypadku zawału.
Często jednak problem ten współwystępuje z różnego typu chorobami systemowymi, takimi jak nadczynność tarczycy, astma czy obturacyjna choroba płuc – zwłaszcza u kobiet.
U mężczyzn notowane były z kolei przypadki zachorowania po zabiegu cewnikowania pęcherza, artroskopii stawu kolanowego, czy odbyciu stosunku z dużo młodszą partnerką.
To wszytko sprawia, że szczegółowe wyjaśnienie przyczyn zespołu takotsubo jest bardzo trudne i nie zawsze możliwe.
Reklama
Objawy zespołu złamanego serca
W przebiegu choroby takotsubo następuje zaburzenie kurczliwości lewej komory serca. Przybiera ona wówczas charakterystyczny kształt dzbana, pacjent doświadcza zaś dotkliwych manifestacji klinicznych.
Jakich? Typowe objawy zespołu złamanego serca to przede wszystkim ból i ucisk w klatce piersiowej oraz uczucie duszności. Występują one w sytuacji, gdy choroba ma ostry i nagły przebieg. Przypominają symptomy zawału i tak są z reguły wstępnie kwalifikowane.
Drugi scenariusz to powolny rozwój objawów u pacjentów cierpiących na inne schorzenia i z tego powodu hospitalizowanych (np. udar, sepsa, ostra niewydolność oddechowa).
W takich przypadkach zespół takotsubo manifestuje się poprzez arytmię, niedociśnienie, czy obrzęk płuc. Zdecydowanie rzadziej występują objawy nietypowe, jak osłabienie, dreszcze, nadpotliwość, nudności oraz bóle brzucha.
Przyjmuje się, że podstawą do rozpoznania zespołu złamanego serca jest jednoczesne spełnienie następujących kryteriów :
- hipokineza, akineza lub dyskineza segmentów środkowych lewej komory serca z zajęciem tzw. segmentów koniuszkowych - zaburzenia polegające na zubożeniu, zaniku lub braku koordynacji skurczów;
- różnego typu nieprawidłowości w obrazie EKG (m.in. uniesienie ST, czy nieznaczne podwyższenie stężenia troponin sercowych);
- brak przewężeń w tętnicach wieńcowych świadczących o rozwoju miażdżycy;
- wykluczenie zapalenia mięśnia sercowego oraz guza chromochłonnego nadnerczy.
Reklama
Jak leczyć zespół złamanego serca?
Ostra kardiomiopatia takotsubo w pierwszym etapie, przed postawieniem ostatecznej diagnozy i wykluczeniem zawału, leczona jest wedle ogólnych wytycznych dotyczących ostrego zespołu wieńcowego (ACS).
Po postawieniu rozpoznania, leczenie zespołu złamanego serca polega na podawaniu diuretyków (środków oddziałujących na nerki i powodujących wydalanie większych ilości wody oraz elektrolitów), a także preparatów rozszerzających naczynia.
Długofalowe rokowania zazwyczaj są dobre, u większości pacjentów po 2-4 tygodniach funkcja skurczowa lewej komory wraca do normy.
Nawroty choroby zdarzają się rzadko. Możliwe są jednak bardzo groźne, niekiedy śmiertelne powikłania występujące w perspektywie krótkookresowej, w ostrej fazie schorzenia. Należą do nich:
- niewydolność serca,
- obrzęk płuc,
- rdzeniowy zanik mięśni,
- wstrząs kardiogenny,
- nagła śmierć sercowa.
