Czy warto stosować zioła na boreliozę?
Czy zioła pomagają na boreliozę? Można je stosować wspomagająco w terapii tej groźnej i przewlekłej choroby. Powinny jednak pozostać tylko uzupełnieniem, a nie alternatywą dla antybiotyków.
Borelioza jest schorzeniem wywoływanym przez krętki Borrelia burgdorferi. Źródłem zakażenia dla człowieka są kleszcze będące nosicielami tych bakterii. Pierwszym objawem choroby jest charakterystyczny wędrujący rumień na skórze, z towarzyszącymi mu symptomami grypopodobnymi.
Po około 3 miesiącach u części pacjentów może się rozwinąć borelioza w postaci wczesnej rozsianej. Pojawiają się wówczas zaburzenia neurologiczne (zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych oraz nerwów czaszkowych) i nawracające zapalenie stawów. Możliwe jest również zapalenie mięśnia sercowego. Na tym jednak nie koniec.
Po upływie kilku lat część zakażonych osób doświadcza dalszych powikłań w obrębie układu nerwowego (porażenia i zapalenie nerwów obwodowych, zaburzenia funkcji poznawczych), a także zapada na przewlekłe zanikowe zapalenie skóry (ACA), przewlekłe zapalenie stawów oraz zapalenie mięśni.
Jak więc widać, borelioza jest chorobą wieloukładową, długotrwałą i bardzo niebezpieczną, w szczególności w sytuacji, gdy nie jest leczona. Leczona, czyli… poddana antybiotykoterapii. To jedyna metoda zalecana przez szerokie gremia ekspertów na całym świecie.
Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych rekomenduje, by pacjentów w zależności od postaci choroby leczyć takim substancjami, jak amoksycylina, doksycyklina, cefuroksym, ceftriakson. I to wszystko.
Nawet słowem nie wspomina się o jakichkolwiek „naturalnych metodach leczenia”. Skąd więc tyle zapytań o zioła na boreliozę? Czy fitoterapia ma tym przypadku zastosowanie? Okazuje się, że tak.
Pomijając fakt, że wiele osób wciąż przedkłada ziołolecznictwo ponad zdobycze nauki i medycyny, należy podkreślić, że antybiotykoterapia - choć rekomendowana - nie w każdym przypadku okazuje się w pełni skuteczna.
Nie zawsze udaje się zwalczyć bakterie, a nawet jeśli proces ten przebiegnie pomyślnie i w organizmie nie ma już aktywnego zakażenia, u części pacjentów nadal występują pewne objawy. Nie wiadomo czym są powodowane (być może zniszczeniami tkanek).
Istnieje też ryzyko przetrwania części krętków w organizmie. W dodatku należy się liczyć ze skutkami ubocznymi długotrwałej antybiotykoterapii (takim jak rozwój grzybicy czy wyniszczenie naturalnej mikrobioty jelit).
Wszystko to sprawia, że poszukuje się metod wspomagających leczenie farmakologiczne. Do najważniejszych zaliczają się: dieta przeciwgrzybicza, suplementacja witaminowa oraz właśnie fitoterapia. Jakie zioła przeciw boreliozie warto stosować? Jak działają? Sprawdź, czy naprawdę są skuteczne.
Reklama
Jakie zioła na boreliozę?
Za skuteczne zioła na boreliozę uchodzą te, które mają szerokie działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne oraz immunostymulujące. Przydatne okazują się również właściwości przeciwgrzybicze a także przeciwdepresyjne i wspierające funkcje poznawcze.
Roślinami, które wykazują skuteczność na tym polu są między innymi:
- czystek,
- szczeć pospolita,
- kolcorośl (Sarsaparilla),
- rdest japoński,
- koci pazur (czepota puszysta),
- brodziuszka wiechowata (Andrographis paniculata),
- traganek błoniasty (Astragalus),
- żeń-szeń syberyjski (Eleuterokok kolczasty).
Można je stosować pojedynczo, ale można też w większej ilości. Zaleca to m.in. Stephen H. Buhner, amerykański zielarz, przez wiele osób uważany za wybitny autorytet w tej dziedzinie.
Jest on autorem tzw. protokołu Buhnera, czyli ziołowej terapii boreliozy. W praktyce jest to zestaw ziół, który zaleca on stosować, wyróżniając przy tym protokół podstawowy, w skład którego wchodzą rdest japoński, koci pazur i brodziuszka wiechowata, a także protokół dodatkowy, zawierający szczeć pospolitą, korzeń stefanii, żeń-szeń syberyjski, traganek błoniasty i kolcorośl.
Reklama
Czystek na boreliozę
Czystek (Cistus sp) jest rośliną wywodzącą się z rejonów śródziemnomorskich, od dawna znaną z licznych prozdrowotnych zastosowań. Uważa się, że może być pomocny w leczeniu boreliozy ze względu na działanie zawartych w nim polifenoli.
Jedno z badań in vitro (w warunkach pozaustrojowych, laboratoryjnych) wykazało, że bogaty w różne substancje olejek eteryczny czystka działa na bakterie Borrelia burgdorferi.
W ciągu 8 dni ograniczył on wzrost krętków o 2 procent w porównaniu z grupą kontrolną (dane: P. Kubica i inni). Bakteriostatyczny mechanizm działania nie jest do końca poznany, najprawdopodobniej jednak polega on na oblepianiu bakterii, dzięki czemu zostają one unieruchomione i unieszkodliwione.
Jaki czystek na boreliozę wybrać spośród licznych jego gatunków? Z reguły zaleca się czystek szary (Cistus icanus) - to właśnie z jego udziałem przeprowadzono wspomniane wyżej badanie.
Czystek (w postaci zaparzanej herbaty) można pić codziennie, a jeśli jest stosowany pomocniczo w leczeniu boreliozy, kuracja powinna trwać nie krócej niż 4 tygodnie.
Reklama
Szczeć pospolita na boreliozę
Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) jest rośliną spotykaną w Afryce Północnej i Europie Południowej. Ze względu na swoje przeciwzapalne i przeciwbólowe właściwości jest stosowana w medycynie naturalnej m.in. na schorzenia reumatyczne i dnę moczanową.
W ostatnich latach okazało się też, że ma silne działanie przeciwbakteryjne, w tym między innymi przeciw krętkom Borrelia burgdorferi. Dowiodło tego trwające 8 dni badanie w warunkach in vitro, w którym właściwości szczeci pospolitej porównano z działaniem amoksycyliny, czyli leku zalecanego standardowo w terapii boreliozy.
Okazało się, że wyciągi Dipsacus fullonum wykazały aktywność zbliżoną do antybiotyku. Po upływie nieco ponad 1 tygodnia zaobserwowano niemal 100-procentowy efekt bakteriobójczy (J. Kukuła, E. Witkowska-Banaszczak).
Szczeć ma też działanie przeciwzapalne oraz przeciwreumatyczne, dlatego może oddziaływać także przy występującym w przebiegi boreliozy zapaleniu stawów.
W terapii boreliozy zaleca się pić nalewkę ze szczeci, a mówiąc dokładniej - alkoholowy wyciąg z jej korzenia. Można ją stosować 3 razy dziennie przed większymi posiłkami, nie przekraczając opisanych na buteleczce dawek (1 porcja to zwykle około 0,5 ml).
Reklama
Sarsaparilla na boreliozę
Sarsaparilla jest lekiem ziołowym pozyskiwanym z korzeni kolcorośli (Smilax spp.), dużego pnącego krzewu wywodzącego się z Ameryki Południowej i Środkowej.
W dawnych czasach właściwości lecznicze tej rośliny były wykorzystywane między innymi w terapii kiły.
Dziś coraz więcej mówi się o jej potencjale w kontekście boreliozy. Oprócz tego istnieje też sarsaparilla indyjska (Hemidesmus indicus), znana też jako sariva lub sugandi, roślina mająca bardzo duże znaczenie w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej.
Obie sarsaparille mają silne działanie przeciwzapalne, które może być wykorzystywane przy leczeniu dolegliwości stawowych występujących po zakażeniu krętkiem Borrelia burgdorferi.
Reklama
Rdest japoński na boreliozę
Rdest japoński (rdestowiec japoński, Reynoutria japonica) jest jednym z ziół wchodzących w skład podstawowego protokołu Buhnera, a także często polecanym przez innych propagatorów fitoterapii.
Wywodząca się z Azji roślina zawiera w swoim składzie duże ilości polifenoli, takich jak resweratrol, kwercetyna i luteolina. Dzięki nim wykazuje szerokie spektrum działań i dobrze sprawdza się w terapii boreliozy.
Przede wszystkim rdest ma właściwości przeciwbakteryjne - skutecznie zwalcza krętki Borrelia burgdorferi. Działa też neuroprotekcyjnie, chroniąc komórki układu nerwowego przed uszkodzeniem i wspierając funkcje poznawcze mózgu. Dzięki temu znajduje zastosowanie w leczeniu groźnej neuroboreliozy.
Oddziałuje również przeciwzapalnie, a także przeciwgrzybiczo. To ostatnie ma znaczenie w kontekście skutków ubocznych przyjmowania antybiotyków.
Kapsułki z rdestem japońskim przyjmuje się codziennie w dawkach 3 razy po 500 mg a nalewkę - 3 razy 0,5 ml. Można też pić napar lub wywar przygotowywany z 2 łyżek suszonych kłączy (3-4 razy dziennie).
Reklama
Koci pazur na boreliozę
Koci pazur, znany też jako czepota puszysta lub vilcacora, jest pnączem owijającym się wokół drzew w Amazonii, którego lecznicze właściwości były wykorzystywane przez południowoamerykańskich Indian już dwa tysiące lat temu.
W kontekście boreliozy ceniony jest przede wszystkim ze względu na właściwości immunostymulujące, czyli zwiększające aktywność układu odpornościowego.
Za jego sprawą organizm zwiększa produkcję limfocytów CD57, a więc białych krwinek biorących udział w odpowiedzi immunologicznej na zakażenie Borrelia burgdorferi
Oprócz tego koci pazur ma silne działanie przeciwzapalne, które może przynieść ulgę pacjentom zmagającym się z zapaleniem stawów oraz bólami mięśni.
Standardową dawką suplementów diety zawierających wyciąg z czepoty puszystej jest porcja 500 mg przyjmowana raz dziennie.
Jednak protokół Buhnera, w którym koci pazur jest jedną z podstawowych pozycji, zakłada dawkowanie znacznie większe, na poziomie od jednej do nawet czerech kapsułek 500 mg, i nie raz, a trzy razy dziennie.
Oregano na boreliozę
Na boreliozę stosowany jest też olejek z oregano, aczkolwiek w tym przypadku mechanizm działania jest słabiej poznany i opisany. Najprawdopodobniej najpoważniejszą korzyścią jego stosowania jest możliwość wybicia części Borrelia burgdorferi, które pozostały w organizmie po zakończeniu antybiotykoterapii.
Wskazują na to badania Ying Zhanga z Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health w amerykańskim Balitmore. Jego zespół w 2014 roku potwierdził, że uporczywe formy krętków zabijają trzy połączone antybiotyki (doksycyklina, cefoperazon i daptomycyna).
3 lata później ci sami badacze wykazali, że olejek z oregano, a także podobne produkty (olejki goździkowy, cynamonowy, cytronelowy), są na tym polu jeszcze bardziej efektywne, niż daptomycyna.
Jak stosować olejek z oregano przy boreliozie? Ze względu na silnie skoncentrowaną postać - w minimalnych ilościach. Wystarczą 2-3 krople na szklankę wody, 2-3 razy dziennie.
Brodziuszka wiechowata na boreliozę
Brodziuszka wiechowata (Andrographis paniculata) to trzecie po rdeście i kocim pazurze zioło z podstawowego protokołu Buhnera. Według twórcy tego zestawienia, jest ona najskuteczniejsza z całej trójki.
Jej działanie jest wielokierunkowe. Przede wszystkim wykazuje najsilniejsze i potwierdzone w badaniach (zarówno in vitro jak też in vivo) właściwości bakteriobójcze względem krętków Borrelia burgdorferi.
Po drugie, działa immunostymulująco, pobudzając układ odpornościowy do wydajniejszej walki z zakażeniem. Po trzecie ma właściwości przeciwzapalne - redukuje poziom cytokiny zapalnej IL-1b i skraca czas występowania ostrych objawów przy infekcji obejmującej stawy.
Po czwarte chroni mięsień sercowy, który jest narażony w drugiej fazie choroby. Po piąte znajduje brodziuszka wiechowata zastosowanie w terapii neuroboreliozy, wpływając korzystnie na funkcje poznawcze mózgu i oraz tonując pobudzenie emocjonalne.
Po szóste, wspierając działanie wątroby, Andrographis paniculata przyspiesza oczyszczanie organizmu.
Dawkowanie brodziuszki to 1-4 dawki 500 mg (nie więcej), jak 3 razy dziennie.
Astragalus na boreliozę
Astragalus, czyli traganek błoniasty jest rośliną z rodziny motylkowatych. Znany też jest jako Huang Qi, co odnosi się do żółtej barwy korzenia będącego jego głównym surowcem zielarskim.
Wywodzi się z Azji i właśnie w medycynie Wschodu stosowany jest od wieków. Przy boreliozie zalecany jest w szczególności we wstępnej fazie choroby, jako że zawarte w nim substancje stymulują do bardziej wytężonej pracy układ immunologiczny.
Ze względu na właściwości neuro- i kardioprotekcyjne może też wspierać pacjenta w walce z dolegliwościami ze strony układu nerwowego oraz sercowego.
Żeń-szeń syberyjski na boreliozę
Żeń-szeń syberyjski, czyli eleuterokok kolczasty jest rośliną z rodziny araliowatych, wywodzącą się z północno-wschodnich obszarów Azji. Ma on szereg uznanych właściwości leczniczych.
Na boreliozę może być stosowany przede wszystkim ze względu na silne właściwości immunostymulujące - pobudza układ odpornościowy do walki z krętkami.
Żeń-szeń, który jest znanym adaptogenem, tonuje też uczucie permanentnego zmęczenia, korzystnie wpływa na stany depresyjne oraz znosi tzw. mgłę mózgową, będącą upośledzeniem funkcji poznawczych - objawy te występują często przy neuroboreliozie.
Oprócz tego istotne jest też działanie przeciwzapalne, polegające między innymi na hamowaniu uwalniania histaminy z komórek tucznych (substancja ta jest jednym z najważniejszych mediatorów stanu zapalnego, a pojawienie się większych jej ilości w organizmie prowadzi do wystąpienia symptomów chorobowych).
Dzienna dawka żeń-szenia wynosi około 200-400 mg. Należy pamiętać, że wyciągi z korzenia tej rośliny nie powinny być przyjmowane zbyt długo (1-3 miesiące).
Jakie jeszcze zioła stosować na boreliozę?
Oprócz wyżej wymienionych różne źródła wspominają o jeszcze kilku innych ziołach na boreliozę. Należy do nich przede wszystkim ashwagandha (Withania somnifera), która podobnie jak żeń-szeń jest adaptogenem.
W medycynie ajurwedyjskiej stosowana jest od setek lat. Redukuje uczucie zmęczenia oraz poprawia nastrój. Łagodzi też napięcie emocjonalne oraz normalizuje pracę nadnerczy nadmiernie pobudzonych przez stres towarzyszący chorobie.
Wykazuje również działanie przeciwzapalne oraz delikatnie zwiększa wydolność układu odpornościowego.
Innymi ziołami wymienianymi niekiedy w kontekście boreliozy są m.in. gou teng, piołun, jeżówka, pstrolistka sercowata, tułacz pstry, witania ospała, stefania, wrotycz, arcydzięgl lekarski, czeremcha pospolita, zagorzałek, krwiściąg, kurkuma, a nawet pospolity czosnek.
Jak stosować zioła na boreliozę?
Naturalne leki na boreliozę mogą być przyjmowane w różny sposób. Dostępne są w takich postaciach, jak:
- suszone liście, korzenie itd.,
- tabletki i kapsułki (suplementy diety),
- nalewki alkoholowe.
Ich dawkowanie jest z reguły precyzyjnie opisane na opakowaniach, natomiast warto pamiętać, że w wielu przypadkach zielarze proponują aplikować na boreliozę większe ilości danego zioła, niż czyni się to zwykle (stopniowo zwiększając dawkowanie).
Ponieważ stanowi to wykroczenie poza rekomendacje producentów, dobrze jest w takiej sytuacji skonsultować się z lekarzem. Przy okazji warto zapytać o możliwe interakcje danej rośliny z lekami (wymienione wyżej klasyczne zioła na boreliozę co do zasady można przyjmować m.in. z antybiotykami, co do szczegółów lepiej jednak jest się upewnić).
Co istotne, nalewki są produktami bazującymi na alkoholu. W związku z tym nie są przeznaczone dla dzieci.
Jak długo można prowadzić fitoterapię pod kątem boreliozy? Buhner przekonuje, że długo - nawet przez 6 miesięcy od momentu ustąpienia ostatnich objawów. Jest to czas niezbędny do tego, by wyeliminować ostatnie pozostałe krętki, a także umożliwić regenerację organizmu.
Czy leczenie boreliozy ziołami jest skuteczne?
Reasumując to, co zostało powiedziane wyżej: w oficjalnych rekomendacjach towarzystw naukowych i autorytetów medycznych zagadnieniu temu nie poświęca się wiele uwagi. Podstawowym standardem leczenia niezmienne pozostaje antybiotykoterapia.
Z oczywistych względów inaczej na tę kwestię zapatrują się zwolennicy medycyny naturalnej, niechętni farmakologii, a antybiotykom w sposób szczególny.
Autorytety takie, jak wspomniany Buhner, przekonują, iż możliwa jest skuteczna fitoterapia, pod warunkiem, że użyte zostaną zioła o zbadanych i potwierdzonych właściwościach leczniczych.
I faktyczne, te rośliny, o których była mowa wyżej, zbadano w sposób naukowy, ich działanie nie jest więc oparte jedynie na wiedzy „ludowej”.
Zarysowany tu dylemat jest typowy - ścierają się bowiem dwa przeciwstawne światy, zupełnie odmienne koncepcje leczenia. W tym akurat przypadku szczęśliwie oba punkty widzenia można pogodzić.
Ze względu na możliwość łączenia antybiotykoterapii z fitoterapią, można uznać względną efektywność ziół i włączyć je wspomagająco w proces leczenia farmakologicznego.
Gdzie kupić zioła na boreliozę?
Zioła na boreliozę kupić można przede wszystkim w sklepach zielarskich. Czasem są też dostępne w aptekach. Ich ceny są bardzo zróżnicowane w zależności do konkretnej rośliny, formy, gramatury, źródła dystrybucji itd.
Pojedyncze zioła mogą kosztować od kilku złotych (suszone liście, korzenie) do nawet 30-80 zł (suplementy w kapsułkach, nalewki itd.).
Można też kupić większe mieszanki ziół na boreliozę. Dostępne są choćby zestawy nalewek skomponowane wg protokołu Buhnera, które kosztują od 150 do 600 zł, w zależności od pojemności znajdujących się w nich buteleczek (50-250 ml).
