Reklama
Czy można złamać piętę i jak do tego dochodzi?
Odpowiedź na to pytanie niestety jest jednak twierdząca. Złamanie pięty jest jak najbardziej możliwe, a w dodatku jest jednym ze złamań najbardziej bolesnych.
Do urazu dochodzi najczęściej podczas upadku na nogi lub zeskoku ze zbyt dużej wysokości na tylną część stóp. Złamana pięta bywa także wynikiem wypadków komunikacyjnych, w ogóle jednak nie jest urazem częstym i stanowi niecałe 2% wszystkich złamań.
Może dojść do niego jednostronnie - w obrębie jednej stopy lub symetrycznie - w obrębie obu pięt, co zdarza się stosunkowo nierzadko.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, opracowanej przez WHO, złamanie kości piętowej jest wyodrębnione w osobnym punkcie S92.0. W jej nowszej wersji, czyli ICD-11 oznaczona została natomiast symbolem ND13.0.
Reklama
Rodzaje złamań kości piętowej
Ponieważ do złamania kości piętowej dochodzi najczęściej w wyniku zeskoku na pięty lub upadku z wysokości, najpowszechniejszym jego rodzajem jest złamanie zmiażdżeniowe, nazywane też kompresyjnym. Często jest ono wieloodłamowe i z przemieszczeniem, choć zależy to oczywiście od siły, jaka oddziałuje na kość oraz jej indywidualnej odporności.
Zdarzają się także złamania bez przemieszczenia lub tylko drobne pęknięcia, gdy np. zeskok nie jest zbyt gwałtowny. Wyróżnia się złamania pięty śródstawowe i pozastawowe. Te ostatnie są wynikiem działania sił skrętnych, w wyniku którego dochodzi do oderwania fragmentów kości.
Urazy innego typu niż kompresyjne zdarzają się w tym rejonie sporadycznie. Do najrzadszych należą złamania:
- awulsyjne - polega na nagłym pociągnięciu ścięgna Achillesa i wyrwaniu na jego skutek kawałka kości piętowej,
- zmęczeniowe - powstające długotrwale - nie w wyniku jednokrotnego zadziałania dużej siły, ale na skutek serii mikrourazów, zwykle o charakterze przeciążeniowym,
- typu „języka” - gdy na kość piętową działa mechanizm pierwotnej i wtórnej linii złamania,
- wyrostka przedniego kości piętowej - będące wynikiem urazu skrętnego.
Reklama
Objawy złamania kości piętowej
Najczęściej występującymi objawami złamania kości piętowej są:
- dolegliwości bólowe - z reguły bardzo nasilone, o charakterze nagłym i przeszywającym,
- opuchlizna - po złamaniu skomplikowanym i przemieszczonym może być ona duża i obejmować swym zasięgiem również kostkę oraz śródstopie,
- deformacja pięty,
- utrudnione lub uniemożliwione stawanie na uszkodzonej stopie,
- zasinienie w przypadku złamania zamkniętego lub krwawienie z urazu otwartego,
- spłaszczenie łuku stopy wynikające z deformacji lub obrzęku.
Objawy złamanej pięty mogą występować z różnym nasileniem w zależności od rozległości i rodzaju doznanego urazu.
W przypadku złamań kompresyjnych lub awulsyjnych pojawiają się nagle i zwykle od razu są bardzo nasilone. Objawy złamania zmęczeniowego narastają z kolei stopniowo - im więcej mikrourazów, tym bardziej są odczuwalne.
Reklama
Diagnoza złamania kości piętowej
Objawów wskazujących na złamanie kości piętowej nie należy lekceważyć. Brak odpowiedniego postępowania może prowadzić do pogłębienia urazu, a w konsekwencji nawet trwałej częściowej utraty sprawności.
Po zaobserwowaniu symptomów należy zgłosić się po pomoc medyczną na ostry dyżur lub SOR, a w przypadku dolegliwości bardzo nasilonych - wezwać pogotowie.
Diagnostyka złamania kości piętowej - podobnie jak w przypadku innych rodzajów złamań - opiera się o badania obrazowe. Z reguły najpierw wykonuje się RTG celem potwierdzenia lub wykluczenia obecności złamania w obrębie pięty.
Jeśli uraz zostaje potwierdzony, często pogłębia się diagnostykę, gdyż samo badanie rentgenowskie bywa zbyt mało dokładne, by precyzyjnie ocenić jego rozległość i rodzaj.
Badaniami dokładniejszymi są tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Zwykle wykonuje się jedno z nich, o czym zawsze powinien decydować lekarz.
Reklama
Leczenie złamania kości piętowej
Metody leczenia złamanej pięty zależą w dużym stopniu od jego rodzaju, rozległości i ogólnej kondycji kośćca.
Do najczęstszych należą:
- leczenie chirurgiczne - konieczne w przypadku złamań skomplikowanych; operacja po złamaniu pięty ma na celu odbudowanie struktury kośćca, zespolenie odłamanych fragmentów i ich stabilizację,
- leczenie zachowawcze - polega zwykle na unieruchomieniu fragmentu dolnej kończyny ortezą lub gipsem; stosowane jest przy prostych i niewielkich złamaniach lub po zabiegu operacyjnym,
- rehabilitacja - przeważnie ćwiczenia ruchowe stopniowo przywracające sprawność i fizjoterapia o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym,
- postępowanie przeciwbólowe - szczególnie istotne na początkowym etapie terapii, kiedy dolegliwości są najbardziej nasilone.
O tym, jakie leczenie po złamaniu pięty stosować, powinien zdecydować specjalista - chirurg bądź ortopeda. Niektóre z wymienionych metod wdraża się równolegle, inne - jedną po drugiej.
Z reguły terapię rozpoczyna się od operacji, później stosuje unieruchomienie, a na koniec rehabilitację.
Ile zrasta się złamanie pięty? Czas leczenia zależy głównie od rozległości urazu i stopnia jego skomplikowania.
Istotny jest też wiek pacjenta i ogólna kondycja tkanki kostnej. Urazy proste goją się zwykle w ciągu kilku tygodni, bardziej skomplikowane kilka, a nawet kilkanaście miesięcy.
Reklama
Ile trwa rehabilitacja po złamaniu kości pięty?
Tuż po złamaniu pięty chodzenie z reguły nie jest możliwe. Próby stawania na uszkodzonej stopie mogą pogłębić uraz i prowadzić do powikłań.
Odzyskiwanie sprawności powinno przebiegać stopniowo, zgodnie z zaleceniami lekarza lub fizjoterapeuty. Jak już zostało wspomniane - rehabilitacja obejmuje przeważnie fizjoterapię i ćwiczenia ruchowe, dobrane adekwatnie do rodzaju urazu oraz indywidualnych możliwości pacjenta.
Fizjoterapia to zabiegi takie jak laser czy lampa solux, elektrostymulacja, krioterapia. Przyspieszają one proces gojenia tkanki, m. in. poprzez poprawę jej ukrwienia.
Ćwiczenia z kolei mają za zadanie wzmacnianie mięśni sąsiadujących z miejscem uszkodzenia i tym samym - przyspieszenie odzyskania sprawności fizycznej.
Postępowanie rozpoczyna się zazwyczaj od ćwiczeń czynno-biernych, a na kolejnych etapach wdraża stopniowo ćwiczenia coraz bardziej czynne i intensywne. Często do ich wykonywania używa się akcesoriów takich jak piłeczki, gumy rehabilitacyjne czy niestabilne podłoże.
Kiedy pacjent zaczyna chodzić, często zaleca mu się specjalne buty, które po złamaniu odciążają piętę i zmniejszają nacisk na nią podczas stąpania.
To, ile trwa rehabilitacja po złamaniu kości pięty zależy głównie od głębokości urazu i jego rodzaju. W przypadku niewielkich, prostych złamań wystarczy nieraz kilka tygodni, w skrajnych przypadkach proces ten wydłuża się nawet do dwóch lat, a bywają też sytuacje, w których całkowitej sprawności nie udaje się przywrócić już nigdy.
Reklama
Powikłania po złamaniu pięty
Niewłaściwe leczenie lub brak systematycznej rehabilitacji prowadzić mogą do poważnych powikłań po złamaniu pięty.
Do możliwych skutków urazu należą: utrudnienie lub uniemożliwienie chodzenia, długotrwałe dolegliwości bólowe, długo utrzymujący się obrzęk.
Powikłania mogą też wystąpić w przypadku bardziej skomplikowanych złamań przemieszczonych, nawet jeśli podjęta terapia jest odpowiednia. U niektórych pacjentów pojawiają się powikłania pooperacyjne (szacuje się, że występują u 10% osób operowanych z powodu złamania pięty, czyli stosunkowo częściej niż po innych zabiegach ortopedycznych).
Są to zakażenia rany pooperacyjnej lub innego rodzaju zaburzenia procesu jej gojenia. We wszystkich przypadkach złamanej pięty warto starać się o odszkodowanie.
W przypadku najprostszych urazów wynoszą one zwykle kilka tysięcy złotych, do nawet kilkudziesięciu tysięcy przy złamaniach skomplikowanych, powodujących trwały uszczerbek na zdrowiu.
