Jak wygląda złamany nos?
Złamany nos jest niezwykle bolesnym urazem mechanicznym, do którego najczęściej dochodzi na skutek wypadków komunikacyjnych, upadków oraz bójek, a także podczas uprawiania sportów kontaktowych (zwłaszcza boks i różnego typu sztuki walki, ale nie tylko).
Złamanie nosa jest problem powszechnym, szacuje się, że uszkodzenia tego typu stanowią nawet 40 procent wszystkich złamań w obrębie twarzoczaszki (dane B. Skotnicka).
Pęknięty nos jest poważnym urazem. Powoduje dojmujące dolegliwości bólowe, może zaburzać funkcje oddechowe i prowadzić do groźnych powikłań, a w przypadku przemieszczenia kości i braku właściwego leczenia - trwale upośledzać estetykę twarzy.
W stosowanej od lat międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń ICD-10 złamanie nosa oznaczone jest kodem S02.2. W nowszej wersji tego zestawienia, a więc ICD-11, uraz ten ma kod NA02.3 (fracture of nasal bones)
Złamanie mieć różne formy (z przemieszczeniem, bez przemieszczenia,) należy też pamiętać o konieczności różnicowania go z innymi kontuzjami.
Jak rozpoznać złamany nos? Skąd wiedzieć, czy to złamanie czy stłuczenie? Odpowiedź na te i inne ważne pytania poniżej.
Reklama
Rodzaje złamania nosa - z przemieszczeniem i bez
Nos złamany może być na różne sposoby, w tym przede wszystkim:
- z przemieszczeniem - dochodzi nie tylko do uszkodzenia, ale też przesunięcia się elementów kostnych oraz chrzęstnych. Efektem tego może być przerwanie ciągłości skóry na zewnątrz lub błon śluzowych wewnątrz nosa - jest to tak zwane złamanie otwarte.
- bez przemieszczenia - kości lub chrząstka pękają, ale pozostają na swoim miejscu. Zazwyczaj tego typu złamanie nosa występuje bez krwawienia związanego z uszkodzeniem tkanek miękkich.
Zdarza się, że uraz nosa jest bardzo rozległy, możliwe jest złamanie wieloodłamowe, spowodowane pęknięciem i przemieszczeniem kości w kilku miejscach - jest ono najważniejsze i najtrudniejsze w leczeniu.
Z drugiej strony zdarza się jedynie złamanie chrząstki, z której zbudowana jest przegroda, i która dzieli jamy nosa. Jest to bardzo bolesne, ale często niewidoczne z zewnątrz.
Reklama
Objawy złamania nosa
Objawy złamanego nosa są zróżnicowane w zależności od charakteru urazu. Po czym można poznać, że nos jest złamany a nie tylko stłuczony? Typowe symptomy, to:
- bardzo silny ból nosa, utrzymujący się przez przynajmniej kilka dni, później stopniowo ustępujący, promieniujący w okolice czoła, oczodołów, policzków;
- zwiększona tkliwość, zarówno samego nosa, jak też większych partii twarzoczaszki;
- opuchlizna, krwiak, zaczerwienienie;
- widoczna zmiana geometrii nosa w przypadku złamań otwartych, spowodowana przemieszczeniem kości lub chrząstek;
- krwotok wewnętrzny, w szczególności przy złamaniach otwartych;
- krwawienie zewnętrzne, ze skóry przeciętej przez przemieszczoną kość;
- problemy z oddychaniem oraz zaburzony węch, związane z ograniczoną przepustowością jam nosowych;
- podwyższona miejscowo ciepłota skóry, ale też niekiedy gorączka lub stan podgorączkowy;
- łzawienie oczu;
Możliwe jest złe samopoczucie. Jeśli występuje uogólniony ból głowy, a także pojawiają się siniaki pod oczami, należy podejrzewać uraz jeszcze poważniejszy, aniżeli tylko złamanie nosa.
Uderzenie lub upadek spowodować mogło nie tylko przerwanie ciągłości kości tej części ciała, ale też wstrząs lub inny uraz mózgu. Objawami świadczącymi o tym, że stan pacjenta jest bardzo poważny, są też krwotok o dużym natężeniu, nudności czy utrata przytomności.
Zwykłe stłuczenie ma zdecydowanie lżejszy charakter. Także boli, ale nie tak intensywnie i nie tak długo. Bolesność z reguły ustępuje po 2-3 dniach. Także możliwy jest obrzęk i krwiak, ale nie ma urazów związanych z przemieszczeniem kości.
Siłą rzeczy inny jest też obraz radiologiczny w badaniu, które nie wykazuje żadnych pęknięć.
Reklama
Złamany nos u dziecka
Złamanie nosa u dziecka spowodowane jest podobnymi czynnikami, co w przypadku osób dorosłych. U niemowlaka i nieco starszych maluchów zazwyczaj ma to związek z upadkami, które na etapie nauki chodzenia czy w czasie pierwszych zabaw są na porządku dziennym.
W wieku szkolnym dochodzą do tego urazy będące następstwem aktywności sportowej czy pierwszych konfliktów z użyciem przemocy fizycznej.
To, jak wygląda złamany nos u dziecka, zależy od charakteru urazu.
Zwłaszcza u najmłodszych pacjentów typowe jest złamanie samej chrząstki wchodzącej w skład przegrody.
Ma to związek ze słabym wykształceniem układu kostnego tej części twarzy na wczesnym etapie życia i swego rodzaju elastycznością nosa.
Jak rozpoznać uraz u dziecka, jeśli nie występuje on z przemieszczeniem i otwarciem, a maluch nie potrafi jeszcze sprawnie się komunikować?
Wskazówką niewątpliwie jest masywny obrzęk, mogą też występować krwiaki oraz krwawienie wewnętrzne. Maluch z pewnością zamanifestuje swój ból głośnym płaczem.
Reklama
Pierwsza pomoc przy złamaniu nosa
Podstawowe postępowanie przy złamanym nosie zależne jest od charakteru i rozległości urazu oraz występujących objawów.
Najprostsze złamanie bez przemieszczenia i krwotoku zazwyczaj wymaga wyłącznie schłodzenia newralgicznego miejsca.
Można do tego celu wykorzystać kostki lodu czy ręcznik zamoczony w lodowatej wodzie.
Pacjent może też przyjąć środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, stosuje się również leki przeciwobrzękowe.
Następnie należy udać się do lekarza, by wykonać prześwietlenie.
Zdecydowanie poważniejsza jest sytuacja, gdy złamaniu towarzyszy krwotok z jam nosa. Powinien zostać zatamowany, by poszkodowany nie doznał wstrząsu, należy też zadbać o możliwość niezakłóconego oddychania.
Co robić w takim przypadku? Pacjent powinien zostać posadzony lub ułożony w pozycji półsiedzącej, z głową pochyloną ku dołowi, tak by krew nie spływała do gardła.
Niezbędne jest też zastosowanie kilkuminutowego ucisku na nozdrza, by zatamować krwawienie. Poszkodowany powinien w tym czasie oddychać przez usta.
Po udzieleniu pierwszej pomocy, niezbędne jest przetransportowanie na pogotowie lub ostry dyżur w szpitalu.
Reklama
Jak sprawdzić czy nos jest złamany?
Jak sprawdzić, czy ma się złamany nos? Przede wszystkim nie należy tego robić samodzielnie. Nawet jeśli objawy są jednoznaczne, potwierdzeniem jest profesjonalna diagnostyka w gabinecie lekarskim z użyciem RTG.
Zdjęcie RTG (rentgenowskie) obrazuje wszystkie ewentualne pęknięcia oraz przemieszczenia, zarówno kości, jak też chrząstek, co pozwala skutecznie różnicować uraz od zwykłych stłuczeń.
Należy pamiętać, że w przypadku poważniejszych wypadków, obrażenia mogą też obejmować inne struktury organizmu.
W razie potrzeby, obserwując niepokojące objawy, lekarz może zlecić także:
- prześwietlenie zatok przynosowych,
- kręgosłupa (np. po wypadku komunikacyjnym lub upadku z dużej wysokości),
- tomografię komputerową albo rezonans magnetyczny mózgu.
Oprócz technik obrazowych, lekarz sprawdza też stan chorego naocznie i palpacyjnie, może też użyć wziernika do oceny jam nosowych.
Diagnostyka ta ważna jest nie tylko pod kątem późniejszego leczenia.
Tego typu wczesna obdukcja może stanowić również podstawę wystosowania roszczeń o wypłatę odszkodowania, gdy złamanie jest wynikiem wypadku, pobicia lub czyichś zaniedbań (np. przy odśnieżaniu chodnika etc.)
Reklama
Leczenie złamanego nosa
Na czym polega leczenie złamanego nosa i czy trzeba go nastawiać? Nie, jeśli nie doszło do przemieszczenia kości. Tak, jeśli zmieniły one swoje położenie.
Najprostsze urazy leczone są wyłącznie zachowawczo, z użyciem środków zastosowanych już przy okazji udzielania pierwszej pomocy, a więc chłodzących okładów oraz leków przeciwbólowych czy przeciwobrzękowych.
Jak natomiast leczy się złamania z przemieszczeniem? Podstawę stanowi tak zwana repozycja, czyli mówiąc potocznie nastawienie kości nosa. Polega ona na siłowym przemieszczeniu pękniętych fragmentów kości na właściwe pozycje.
Powinno się to zrobić po ustąpieniu obrzęku, który utrudnia ocenę stanu faktycznego, nie później jednak niż po 7-10 dniach u osób dorosłych i 7 u dzieci.
Po tym czasie zaczynają się już tworzyć pierwsze zrosty i prawidłowe wykonanie zabiegu staje się niemożliwe. Repozycji z reguły dokonuje się w znieczuleniu miejscowym lub krótkotrwałym ogólnym, w warunkach szpitalnych. Może towarzyszyć temu założenie tamponady nosa, czyli umieszczenie tzw. setonów (gazików) hamujących ewentualne krwawienie.
Przy złamaniach otwartych konieczne jest też oczyszczenie ran, usunięcie odłamków oraz zszycie przerwanych tkanek.
Nastawienie nosa po złamaniu zawsze powinno być wykonywane przez lekarza, nigdy nie należy podejmować tego typu prób samodzielnie, ponieważ niewprawne działanie to gotowy przepis na jeszcze większe nieszczęście.
Do jakiego lekarza należy się udać ze złamanym nosem? Ze względu na możliwość wystąpienia różnego typu uszkodzeń wewnętrznych, które wymagają fachowej oceny i leczenia, najwłaściwszy jest otolaryngolog.
W przypadku, gdy nosa nie uda się skutecznie nastawić (na przykład ze względu na upływ czasu), niezbędne mogą się okazać bardziej skomplikowane zabiegi korekcyjne, takie jak:
- septoplastyka (korekta skrzywionej przegrody),
- osteotomia (przecięcie kości w celu m.in. przywrócenia im właściwego kształtu, położenia i funkcji).
Są to operacje plastyczne, jednak w sytuacji, gdy wady są poważne i wywołane urazem, bądź też wiążą się z chorobami uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie, istnieje możliwość wykonania ich za darmo, na NFZ.
Maska i inne ochraniacze na złamany nos
Z oczywistych względów, po złamaniu nosa należy zachować szczególną ostrożność, tak by nie doszło do ponownego urazu.
Tuż po zabiegu repozycji, lekarz może nałożyć na złamany nos gips lub też usztywnienie w postaci specjalnej metalowej blaszki. Oprócz tego stosuje się też różnego typu ochraniacze i maski, chroniące nie tylko nozdrza, ale często większy obszar twarzoczaszki.
Mogą one być noszone bezpośrednio po urazie ale też profilaktycznie w późniejszym czasie. W praktyce najczęściej stosują je osoby uprawiające sporty kontaktowe, narażone na podobną kontuzję w trakcie kolejnych rywalizacji.
Jak długo zrasta się złamany nos?
Ile czasu zrasta się złamany nos? Proces ten jest stosunkowo szybki. W większości przypadków kości spajają się w przeciągu zaledwie 7-14 dni od urazu.
Pacjenci często pytają, czy złamany nos sam się zrośnie? Tak, podobnie jak w przypadku wszystkich innych tkanek kostnych, kluczowe znaczenie mają przede wszystkim naturalne i spontaniczne procesy zrostu. Kości nie łączy się w żaden mechaniczny sposób.
To, ile goi się złamany nos, w dużej mierze zależy od indywidualnych predyspozycji.
Oczywiście warunkiem szybkiego i prawidłowego zrastania się jest prawidłowe zestawienie pękniętych fragmentów. W przeciwnym przypadku kości i tak zespolą się ze sobą, ale będzie to trwało dłużej i z możliwymi komplikacjami.
Rekonwalescencja po złamaniu nosa jest krótka i z reguły bezproblemowa.
Przez około 7 dni należy unikać większego wysiłku oraz bezwzględnie chronić kości przed ponownym uszkodzeniem. Należy też przestrzegać wszystkich zaleceń lekarskich, przyjmować leki przeciwbólowe, wykonywać okłady.
Krzywy nos po złamaniu. Jak nastawić?
Wiele osób decyduje się na korektę przegrody nosowej lub kości wchodzących w skład zewnętrznej piramidy dopiero po kilku miesiącach a nawet latach.
Zazwyczaj ze względów czysto estetycznych, niekiedy też w związku z występującymi problemami zdrowotnymi (więcej o powikłaniach w dalszej części artykułu).
Tak jak zostało wspomniane, nastawianie nosa po złamaniu jest możliwe tylko przez kilka dni, później konieczny jest zabieg operacyjny. Przeważnie jest on wykonywany na oddziałach chirurgii plastycznej. Jeśli pacjent nie kwalifikuje się do refundacji, musi się liczyć z poważnym wydatkiem.
Cena korekty wynosi od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych.
Zobacz wideo: Złamanie zmęczeniowe kości
Odszkodowanie za złamany nos
Złamanie nosa jest urazem, za który często można otrzymać odszkodowanie. Jest tak, ponieważ uraz ten z reguły wiąże się z wypadkami komunikacyjnymi, w pracy czy podczas uprawiania sportu.
Sytuacje takie zaś często są objęte ubezpieczeniem w ramach różnego typu polis na życie i zdrowotnych, komunikacyjnych, od odpowiedzialności cywilnej i innych.
Odszkodowanie może być też wypłacone z polisy szkolnej, a w przypadku pobicia - bezpośrednio z majątku sprawcy. Należy pamiętać, że ostatnia z wymienionych sytuacji jest przestępstwem, które znajduje swój finał w sądzie. Karę za złamanie nosa określa art. 157 kodeksu karnego.
Stanowi on: kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia (...), podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeśli zaś dojdzie w związku ze złamaniem nosa do trwałego oszpecenia lub poważnej choroby, kara nie może być niższa, niż 3 lata (art. 156 K.C.). Sąd może zasądzić dla poszkodowanego odszkodowanie, oprócz tego można go też dochodzić osobno na drodze cywilnej.
Ile wynosi odszkodowanie? Przy wypadkach komunikacyjnych zależy to od zapisów konkretnej polisy, z reguły jednak można liczyć na kilka - kilka tysięcy złotych.
Przy wypadkach w pracy często istotna jest skala uszczerbku na zdrowiu, określanego w procentach.
W przypadku urazów nosa jest to od 1 do 30 proc., większość złamań mieści się jednak w przedziale do 10 proc.
Za każdy procent należy się 1/5 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Powikłania po złamanym nosie
Uszczerbek na zdrowiu związany ze złamaniem nosa często obejmuje też różnego typu powikłania.
Są one związane między innymi z zaburzeniem geometrii (np. krzywa przegroda) i utrudnieniami dotyczącymi przepływu powietrza czy mechanizmów oczyszczania jam nosowych i zatok.
Typowe skutki uboczne urazu to między innymi:
- nawracający katar i stany zapalne zatok,
- uszkodzenie zatok przynosowych,
- chrapanie,
- bezdech senny,
- problemy z oddychaniem przez nos,
- zaburzenia węchu,
- szpecąca blizna po złamaniu otwartym.
Złamanie nosa u osób trenujących wyczynowo nie musi, ale może się wiązać z utrudnionym powrotem do sportu.
Przyczyną problemu może być:
- zaburzona wydolność oddechowa,
- uraz psychiczny,
- lęk przed odnowieniem kontuzji, zwłaszcza w sportach walki.
