Definicja zmęczenia psychicznego
Zmęczenie jest pojęciem używanym nie tylko w znaczeniu potocznym jako stan osłabienia organizmu po dużym wysiłku fizycznym. Zmęczenie fizyczne i psychiczne to dwa odmienne stany wyczerpania.
Zmęczenie fizyczne pojawia się na skutek nadmiernej pracy i wysiłku fizycznego. Jego skutkiem jest spadek wydajności czy wręcz niemożność kontynuowania dalszej pracy fizycznej. Wysiłek fizyczny jest zatem bardziej wymierny i prostszy do zdefiniowania od wyczerpania psychicznego. W trakcie aktywności fizycznej w organizmie ludzkim zachodzi wiele procesów i pojawia się obniżenie sprawności poszczególnych narządów. Odczuwanie zmęczenia fizycznego ma różny stopień nasilenia u różnych osób.
Większość osób w niektórych etapach życia odczuwa przemęczenie psychiczne. Zwykle jest to taki czas, kiedy trudno znaleźć siłę na proste codzienne aktywności. Często jest efektem zbyt silnego myślenia o problemach. Niekiedy jest także określane jako „nadmierny wysiłek intelektualny”. Pojawia się brak energii do działania, a o stanie umysłu decydują emocje i lęki. Co stanowi przyczyny takiego stanu (zmęczenia)?
Do najczęściej pojawiających się należą:
- problemy w pracy,
- kryzysy w małżeństwie lub związku,
- problemy finansowe,
- nadmiar obowiązków,
- trudności w rozwiązywaniu problemów dnia codziennego.
Reklama
Objawy zmęczenia psychicznego
Zmęczenie psychiczne powoduje ciągłe odczuwanie stanu niepokoju, zmęczenia i braku motywacji do działania. Czynności, których wykonanie było do tej pory dość proste, zajmują w takim stanie więcej czasu, a niejednokrotnie trudno jest się nawet do nich zebrać.
Objawem zmęczenia psychicznego jest z pewnością trudność w zorganizowaniu się do wykonywania swoich codziennych zadań. Jakie objawy mogą świadczyć o przemęczeniu psychicznym?
Oto kilka z nich:
- trudności w sferze koncentracji, nawet przy wykonywaniu pojedynczego zadania. Taka osoba odczuwa utrudnienia w pracy i w nauce. Czynności wymagające skupienia niejednokrotnie urastają do rangi niewykonalnych,
- problemy w sferze snu, a przede wszystkim kłopoty z zasypianiem, które czasami trwają do kilku godzin,
- trudności w podejmowaniu decyzji i brak zdecydowania,
- zbyt emocjonalne podejście do codziennych problemów, charakteryzujące się częstym zirytowaniem, gniewem, a nawet atakami agresji,
- problemy z zapamiętywaniem i przyswajaniem informacji, także u osób, które wcześniej takich problemów w ogóle nie odczuwały,
- niechęć do pracy, która przejawia się jako brak motywacji do wykonywania obowiązków. Objawem zmęczenia psychicznego nie jest w tym przypadku lenistwo, a pewnego rodzaju blokada psychiczna, która wręcz nie pozwala na skupieniu się na pracy. Te zahamowania mają często charakter ciągły i długotrwały.
Objawy natury fizycznej, takie jak brak apetytu, bóle lub zawroty głowy, nudności lub uczucie duszności nie są typowymi objawami zmęczenia psychicznego. Wskazują bardziej na zmęczenie fizyczne organizmu. Jednak mogą występować dodatkowo i współtowarzyszyć głównym oznakom przemęczenia psychicznego.
Specjaliści (psychologowie i psychiatrzy) często wykonują test na zmęczenie psychiczne. To zestaw pytań, opracowanych w oparciu o wiedzę i naukę z tego zakresu, którego zadaniem jest ułatwienie postawienia właściwej diagnozy w celu potwierdzenia wyczerpania psychicznego.
Reklama
Zmęczenie psychiczne pracą
Praca i wykonywanie obowiązków zawodowych powodują często zmęczenie. W przypadku pracy fizycznej jest to naturalny element i nie wywołuje zdziwienia czy niepokoju.
Inną kategorią jest zmęczenie psychiczne pracą, nazywane także zmęczeniem zawodowym. Przyczyn takiego stanu jest wiele. Nadmierne skupienie na pracy, poczucie obowiązku i dużej odpowiedzialności za wykonywane zadania, konieczność trzymania przysłowiowej „ręki na pulsie” przez cały dzień pracy (a także poza nią), brak odpoczynku powodują, iż taki pracownik zaczyna odczuwać ogromne przemęczenie pracą. Jest to także pierwszy krok do pracoholizmu, który wywołuje wyrzuty sumienia za brak pracy czy chwilę lenistwa.
Czy można uzyskać zwolnienie lekarskie z powodu przemęczenia? Lekarz decyduje, czy dolegliwości i stan zdrowia danej osoby kwalifikują się do czasowego zwolnienia z pracy. Zwolnienie L4 na przemęczenie zawodowe nie istnieje, gdyż w aktualnym stanie prawnym wypalenie zawodowe nie jest jednostką chorobową.
Taki stan uznawany jest za zespół objawów, które mają wpływ na zdrowie osób, nie radzących sobie w sposób prawidłowy ze stresem w pracy. Lekarz orzeka o czasowej niezdolności do pracy, gdy objawy występujące u konkretnej osoby wskazują na daną jednostkę chorobową (oznaczoną odpowiednim numerem statystycznym).
WHO, czyli Światowa Organizacja Zdrowia uznała jednak, iż wypalenie zawodowe jest „prawowitą diagnozą medyczną”. W dokumencie, nazwanym „ICD-11” czyli w nowej wersji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych pojawia się już opis objawów, które świadczą o wypaleniu zawodowym i jednocześnie zespół wskazówek, jak zdiagnozować taką jednostkę chorobową. Jest to bardzo ważny zapis, który daje możliwości od 2022 roku oficjalnego wystawiania zwolnień lekarskich z powodu wypalenia zawodowego, jakim jest także zmęczenie psychiczne pracą.
Reklama
Jak pokonać zmęczenie psychiczne?
Zmęczenie psychiczne jest stanem, który niekorzystnie wpływa na jakość życia. Nie tylko wywołuje negatywne odczucia, ale także może doprowadzić do poważniejszych schorzeń lub zaburzeń.
Sposoby na zmęczenie psychiczne to bardzo często proste metody dnia codziennego. Co robić, aby pomóc organizmowi i umysłowi w odpoczynku i regeneracji? Oto kilka porad:
- stworzenie odpowiednich warunków do snu, w ciszy i spokoju, jednocześnie dbając o stopniowe wydłużanie czasu snu (do 7 godzin),
- stosowanie w ciągu dnia 15 minutowych drzemek, tak zwanych „drzemek energetycznych”, które odświeżają umysł,
- wprowadzenie aktywności fizycznej, która nie tylko dba o ciało, ale także o mózg. Nie ma potrzeby wyczynowego uprawiania sportu, wystarczy drobna aktywność, jak jazda na rowerze, spacery, pływanie czy lekkie ćwiczenia. W tym przypadku warto wybrać ten rodzaj sportu, który sprawia przyjemność,
- zdrowe odżywianie, które dostarcza organizmowi odpowiednią dawkę energii i substancji odżywczych,
- ograniczanie liczby bodźców sensorycznych, dostarczanych przez otaczający świat,
- ustalanie priorytetów w działaniach na konkretny dzień i zajmowanie się tym, co jest naprawdę ważne. Warto wyrobić w sobie świadomość, iż nie wszystkie zadania należy wykonać natychmiast,
- systematyczny (w miarę możliwości) odpoczynek. W sytuacjach zmęczenia psychicznego pracą warto skorzystać z urlopu zdrowotnego pracownika. Ten przywilej ustawodawca przyznał określonym grupom pracowniczym i wynika on z określonych przepisów prawa, dotyczących między innymi nauczycieli (szkolnych i akademickich), sędziów, prokuratorów czy pracowników inspekcji pracy.
Ważnym i trudnym problemem jest zmęczenie psychiczne w związku. Po wielu latach partnerzy mogą odczuwać znużenie i zmęczenie. Warto wtedy pracować nad związkiem, wykazać zaangażowanie i świadomy wysiłek w odbudowę relacji.
Bardziej skomplikowanie wygląda sytuacja w związku toksycznym. Taka relacja nie opiera się na wzajemnym partnerstwie, a tylko na nierównym traktowaniu. Jedno z partnerów musi się bardziej starać, godzić się na więcej upokorzeń, wpędzając się w poczucie uzależnienia i utratę własnej wartości. Doprowadza to do kłopotów ze zdrowiem i ogromnego zmęczenia psychicznego. Jedynym rozwiązaniem jest przerwanie takiego związku i uwolnienie się od toksycznej osoby.
