Czym jest sen?
Znaczenie snu dla człowieka można by podsumować jednym, krótkim stwierdzeniem: nie da się bez niego żyć.Pochylmy się jednak dokładniej nad tym, czym jest sen, w czym pomaga i co dzięki niemu mamy.
Sen to aktywność, której poświęcamy niemalże jedną trzecią naszego życia. Jego występowanie wydaje na się oczywiste i mało kto zastanawia się nad jego istotą.
W ujęciu biologiczno-psychologicznym to stan bezruchu i odcięcia od świadomości. Wyróżnia się jego dwie głównie fazy:
- NREM - ze spokojnym ruchem gałek ocznych, płytka,
- REM - kompletny stan odprężenia, w którym pojawiają się sny, głęboka.
Niegdyś sen regulowany był przez światło słoneczne, jednak obecnie stan czuwania i spoczynku zależny jest od zajęć w ciągu dnia.
Obcenieamiast wschodu słońca budzą nas budziki, a czas dobowy zostaje wydłużony. Nie zmienia to jednak faktu, organizm wciąż domaga się odpowiedniej liczby godzin snu.
Reklama
Znaczenie snu dla organizmu
Jeżeli chodzi o naszą psychikę, to sen pozwala nam na redukcję napięcia oraz stresu. Zmniejsza się nasza apatia i przygnębienie, a więc doskonale wpływa na lepsze samopoczucie. Następuje „wyłączenie” aktywności centralnego układu nerwowego oraz jego regeneracja.
Duże znaczenie snu przypisuje się także utrwalaniu świeżo nabytych informacji. Nie na darmo mówimy: „muszę się z tym przespać” - właśnie w czasie snu następuje analiza i odpowiednie „pogrupowanie” informacji nabytych za dnia. Sen przywraca układowi nerwowemu metaboliczną i neuronalną równowagę. Wszystko to dzieje się w fazie NREM.
Natomiast śpiący mózg w fazie REM, wraz z marzeniami sennymi, pobudza naszą kreatywność oraz pomaga w rozwiązywaniu problemów. Utrwalają się wtedy także nasze wspomnienia.
Sen wpływa także na prawidłową masę ciała. Jeśli nie wysypiamy się odpowiednio długo (średnio minimum 6-7 godzin) lub jakość snu jest niezadowalająca, mamy tendencje do przybierania na wadze. Dzieje się tak dlatego, że podczas snu nie zgromadziliśmy wystarczającej ilości energii, którą próbujemy rekompensować poprzez spożywanie węglowodanów.
Sen to także odpoczynek i czas na regenerację zmęczonych całodzienną pracą komórek i tkanek naszego organizmu. W tym czasie dochodzi także do „odświeżenia” funkcji receptorowych, a nawet powstają nowe połączenia w centralnym układzie nerwowym.
Sen to także czas na „wielkie sprzątanie”, usuwane są zbędne, nieprzydatne informacje gromadzone w czasie dnia. Reasumując: sen po prostu nas odświeża, czyni rześkimi i daje siłę na zmagania z nowym, ciężkim dniem.
To, że śpimy, nie znaczy, że w naszym organizmie nic się nie dzieje fizjologicznie. Stare powiedzenie mówi, że właśnie w czasie snu rośniemy i nie sposób odmówić mu prawdy, gdyż właśnie gdy jesteśmy w objęciach Morfeusza, wydzielane są największe ilości somatotropiny, hormonu mającego bezpośredni wpływ na wzrost.
Dodatkowo, jeśli organizm jest wypoczęty, czyli zaznał snu o odpowiedniej długości i jakości, jest bardziej odporny na infekcje wirusowe i bakteryjne (osłabiony-niewyspany będzie znacznie bardziej podatny na przeziębienia i choroby)
Podsumowując sen wpływa na:
- regulację gospodarki hormonalnej,
- utrzymanie prawidłowej masy ciała
- pamięć i koncentrację,
- gromadzenie energii,
- odpowiedni nastrój,
- odporność organizmu.
Reklama
Skutki niedoboru snu
Sen jest ważny dla efektywnego działania mózgu, a jego brak wpływa negatywnie na funkcjonowanie naszego organizmu.
Wszelkie zaburzenia cyklu dobowego wpływają także na niestabilność emocjonalną Długotrwale upośledzony sen może się przyczynić do rozwoju wielu chorób. Wszelkie trudności z zaśnięciem czy regularne budzenie się w nocy warto skonsultować z lekarzem.
Szybkie rozpoznanie przyczyny może pomóc w uniknięciu farmakoterapii.
Nieleczona deprawacja snu prowadzi najczęściej do problemów metabolicznych, schorzeń układu krwionośnego i odpornościowego. Podupada także zdrowie psychiczne oraz gospodarka hormonalna.
Krótkotrwale natomiast brak wartościowego snu działa negatywnie na pamięć i koncentrację oraz zmniejszoną kreatywność. Obniża się również czas reakcji, przez co można stanowić zagrożenie, np. kierując pojazdem.
Reklama
Jak poprawić jakość snu?
W przywróceniu zdrowego snu ważne jest poznanie przyczyny jego zaburzenia. Najczęściej wynika ono ze stresu oraz nadmiaru obowiązków, jakie na siebie bierzemy. Często dochodzi wtedy do opóźnienia fazy snu. Jest to poważne zaburzenie, które prowadzić może do bezsenności.
Ważna jest zatem odpowiednia higiena snu:
- pilnowanie stałych pór wstawania rano i kładzenia się spać,
- przebywanie na słońcu co najmniej 30 minut dziennie,
- aktywność fizyczna na świeżym powietrzu w ciągu dnia,
- unikanie kofeiny i nikotyny,
- unikanie drzemek po godzinie 15,
- unikanie zażywania leków, które zaburzają sen (takie działanie mają środki na choroby serca, astmę czy nadciśnienie),
- unikanie picia alkoholu przed snem,
- spożywanie lekkostrawnych posiłków przed snem,
- pilnowanie odpowiedniej temperatury w sypialni (lepiej śpi się w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu),
- odprężenie i wyciszenie się przed snem (najważniejsze jest unikanie światła niebieskiego przed snem),
- wykonanie ćwiczeń oddechowych,
- unikanie leżenia w łóżku, jeśli długo nie można zasnąć,
Jeśli naturalne ustabilizowanie rytmu okołodobowego nie zadziała, konieczna może być farmakoterapia. Lekarz zaleca wykonanie odpowiednich badań:
- ogólne badanie moczu,
- morfologię krwi,
- eznzymy wątrobowe,
- poziom glukozy,
- kreatyninę,
- mocznik,
- potas,
- sód.
Jeśli wyniki nie wykażą nieprawidłowości, nastąpi skierowanie do psychiatry lub psychologa.
