Co to są zrosty po operacji?
Zrosty po operacji są typowym i powszechnym powikłaniem różnego typu zabiegów chirurgicznych, zwłaszcza w obrębie jamy brzusznej, a w szczególności u kobiet poddanych leczeniu inwazyjnemu z przyczyn ginekologicznych.
Większe lub mniejsze występują niemal po każdej interwencji z użyciem skalpela, laparoskopu i innych tego typu narzędzi.
Co to są zrosty pooperacyjne? Pod pojęciem tym kryją się patologiczne połączenia tkanek w miejscu, gdzie została wcześniej przerwana ich ciągłość, czyli mówiąc bardziej potocznie – są to nieprawidłowe blizny.
Powstają na skutek uszkodzenia i niedokrwienia tkanek oraz toczących się w ich obrębie procesów zapalnych.
Zrosty pooperacyjnie nie tylko mogą dostarczać uciążliwych dolegliwości bólowych, ale też stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.
Do najpoważniejszych powikłań należy w tym przypadku potencjalnie śmiertelna niedrożność jelit.
Reklama
Rodzaje zrostów po operacji
Najczęściej występują i najbardziej niebezpieczne są zrosty po operacji brzucha (np. po wycięciu wyrostka robaczkowego) oraz operacji ginekologicznej (zwłaszcza po usunięciu mięśniaków).
Są one uwzględnione w powszechnie stosowanej międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń ICD-10. Zrosty otrzewnowe mają nadany symbol K66.0, natomiast wewnątrzmaciczne - N.85.6.
Natomiast w ICD-11, czyli nowszej wersji tego zestawienia, oznaczone są one odpowiednio jako DC51.1 i GA16.2.
Należy jednak pamiętać, że problem ten, choć w mniejszej skali dotyczy również powikłań po innych zabiegach. Wyróżnić więc można m.in. zrosty po operacji cieśni nadgarstka, ścięgna Achillesa, kolana, tarczycy, kręgosłupa lędźwiowego, przepukliny, nosa i wielu innych.
Reklama
Jak wykryć zrosty pooperacyjne?
Objawy zrostów po operacji są często dojmujące, choć mało charakterystyczne. Istotnym problemem diagnostycznym jest też to, że symptomy mogą się ujawnić nawet po kilkunastu latach od przebytego zabiegu, gdy połączenie ze sobą obu faktów przychodzi z dużym trudem.
Najczęstsze objawy zrostów pooperacyjnych, tudzież ich powikłania, to:
- niedrożność jelit, która jest bardzo niebezpieczna, obarczona nawet 6-8 procentowym ryzykiem zgonu;
- ból o różnym natężeniu i charakterze;
- problemy z zajściem w ciążę (kobieca niepłodność lub całkowita bezpłodność).
Jak zdiagnozować zrosty pooperacyjne i powiązać wystąpienie tego typu manifestacji klinicznych z ich faktyczną przyczyną?
Jest to wielce problematyczne, ponieważ często nie są one widoczne w typowych badaniach obrazowych, takich jak USG jamy brzusznej. W przypadku uzasadnionych podejrzeń konieczne może być wykonanie inwazyjnych badań laparoskopowych.
Reklama
Czy zrosty po operacji mogą boleć?
Wielu pacjentów zadaje pytanie, czy zrosty pooperacyjne bolą, a jeśli tak, to w jaki sposób? Odpowiedź jest złożona.
Tak jak zostało wspomniane wyżej, problem ten może powodować dolegliwości bólowe. W niektórych przypadkach ujawniają się one w stosunkowo niedługim czasie.
Często jednak dzieje się to dopiero po kilku a nawet kilkunastu latach i może być związane z bezpośrednim uciskiem na okoliczne struktury, czy różnego typu powikłaniami.
Ból zrostów pooperacyjnych najczęściej opisywany jest jako tępy, rozlewający się, niekiedy trudny do jednoznacznego umiejscowienia.
Może się pojawiać w różnych miejscach jamy brzusznej, na przykład w dolnym prawym podbrzuszu, tam gdzie znajdował się wycięty wyrostek lub też w obrębie narządów płciowych – zwłaszcza macicy, rzadziej jajników i jajowodów.
Bolące zrosty po operacji mogą się objawiać w czasie krwawień miesięcznych oraz w trakcie i po odbyciu stosunku seksualnego.
Reklama
Jak leczyć zrosty pooperacyjne?
Leczenie zrostów po operacji ma przede wszystkim charakter chirurgiczny. Operacje wykonuje się różnymi metodami. W przypadku jamy brzusznej (otrzewnej) robi się tak zwaną adhezjolizę (uwalnianie zrostów) przez powłoki brzuszne.
Natomiast usuwanie zrostów pooperacyjnych z macicy przeprowadza się w czasie tzw. histeroskopii, po wprowadzeniu narządów przez pochwę i kanał szyjki.
Należy pamiętać, że nawet poprawnie wykonany zabieg skutkuje bardzo wysokim ryzykiem powikłań w postaci wzrostów wtórnych.
Dlatego tak ważne jest, by problem ten minimalizować już na etapie operacji pierwotnej, ograniczając ryzyko wystąpienia zrostów oraz ich skalę.
Reklama
Jak uniknąć zrostów po operacji?
Jak zapobiec zrostom po operacji? Idealnej recepty nie ma. Uważa się, że problem ten w większej lub mniejszej skali i tak z dużą dozą prawdopodobieństwa się pojawi. Chodzi jedynie o to, by blizny były jak najmniejsze.
Kluczowe znaczenie mają w tym kontekście techniki operacyjne i precyzja pracy chirurga. W ramach profilaktyki zaleca się:
- delikatne obchodzenie się z tkankami podlegającymi interwencji w czasie zabiegu;
- zapobieganie wysychaniu tkankom;
- precyzyjne zbliżenie tkanek, których ciągłość została rozerwana;
- używanie szwów powodujących jak najmniejsze odczyny tkankowe.
Zalecane jest też stosowanie substancji i materiałów ograniczających procesy powstawania zrostów.
Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wykorzystywano w tym celu m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy, statyny, antybiotyki, witaminę E, heparynę a nawet sól fizjologiczną.
Do użycia wprowadzone też zostały bariery mechaniczne, w tym specjalistyczne żele, błony gore-teksowe, czy folie fibrynowe.
