Zwolnienie lekarskie, potwierdzające niemożność spełnienia obowiązku pracy, ma zawsze wpływ na wysokość wynagrodzenia. Wszystkie zasadnicze kwestie regulowane są przez odpowiednie przepisy prawa. Zarówno pracownik, jak i pracodawca posiadają określone prawa i obowiązki, a kodeks pracy i dodatkowe akty prawne nie dają żadnej możliwości innych rozwiązań, niż prawne. Warto poznać problematykę z zakresu zwolnień lekarskich, gdyż i tutaj, jak w każdym innym przypadku, nieznajomość prawa szkodzi.
Czym jest zwolnienie lekarskie?
Zwolnienie lekarskie to dokument, który może wystawić tylko i wyłącznie lekarz. Jego zadaniem jest potwierdzenie niezdolności do pracy i tym samym przyznanie możliwości skorzystania ze świadczeń pieniężnych osobom ubezpieczonym. Kim jest osoba ubezpieczona? Zgodnie z art. 1 ust.1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636), świadczenia pieniężne na warunkach i wysokości określonych ustawą przysługują osobom, objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa.
Takie osoby, które posiadają obowiązkowe lub dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne prawo określa „ubezpieczonymi”. W czasie choroby czy innych przesłanek, określonych przez ustawę, konieczne jest zwolnienie L4, aby nie utracić prawa do częściowego wynagrodzenia za pracę. Warunkiem niezbędnym do wypłaty takich środków finansowych jest zwolnienie lekarskie. Ten dokument to rodzaj szczególnego usprawiedliwienia nieobecności w czasie pracy.
Reklama
Komu przysługuje zwolnienie lekarskie?
Komu przysługuje takie świadczenie? Ustawodawca posługuje się pojęciem „ubezpieczenia społecznego”. Oznacza to, iż warunkiem otrzymania świadczenia pieniężnego w trakcie pobytu na zwolnieniu lekarskim jest wcześniejsze zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego w ramach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Każdy ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego w ramach L4 po okresie (zgodnie z art. 4 ust.1 ww. ustawy o świadczeniach pieniężnych):
- 30 - dniowego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w przypadku osób, które podlegają ubezpieczeniu obowiązkowemu,
- 90 – dniowego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku osób, które podlegają ubezpieczeniu dobrowolnemu.
Każdy kto zachoruje po takim czasie nie pozostanie bez świadczeń pieniężnych podczas choroby.
Reklama
Zwolnienie z ZUS
ZUS zwolnienia przyznają ubezpieczonym możliwość skorzystania z zasiłku chorobowego. Art.8 wspomnianej powyżej ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. wyraźnie stanowi, iż zasiłek chorobowy przysługuje na okres niezdolności do pracy z powodu choroby lub innych przyczyn, określonych przez ustawodawcę. Taki fakt musi być zawsze potwierdzony zwolnieniem lekarskim.
Możliwość skorzystania ze świadczeń zdrowotnych nie może trwać dłużej niż:
- 182 dni z powodu choroby czy przyczyn, określonych w art. 6 ust.2 ww. ustawy (na przykład na skutek decyzji wydanej przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zwalczaniu i zapobieganiu zakażeń lub chorób zakaźnych u ludzi),
- 270 dni, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.
Podstawą obliczania zasiłku chorobowego w trakcie ZUS zwolnienia lekarskiego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie, wypłacone przez okres 12 miesięcy. Okres ten musi poprzedzać miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Reklama
Jak obliczyć chorobowe?
Zwolnienia lekarskie są warunkiem do wypłaty zasiłku chorobowego. Wysokość takiego zasiłku określa art. 11 ww. ustawy, regulującej także wymiar świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.
Oto najważniejsze zasady i rozmiar tak zwanego „chorobowego”:
- Zasiłek chorobowy
- 80 proc.z powodu choroby,
- 70 proc. z tytułu pobytu w szpitalu,
- 100 proc.z powodu niemożności wykonywania pracy w czasie ciąży, wypadku w pracy czy konieczności poddania się badaniom lekarskim na dawcę komórek czy tkanek,
- Zasiłek opiekuńczy
- 80 proc.z tytułu opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, nad którym ubezpieczony sprawuje opiekę,
- Zasiłek macierzyński (któremu poświęcony jest rozdział 6 przedmiotowej ustawy)
- 100 proc.przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie, dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie lub w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, na czas ściśle podany przez ustawodawcę,
- 60 proc.po upływie okresów, które gwarantowały zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze,
- 80 proc.dla ojca dziecka lub innego ubezpieczonego członka rodziny, gdy matka umarła, porzuciła dziecko lub posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Reklama
Rodzaje zwolnień lekarskich
Rodzaje zwolnień lekarskichróżnią się statystycznym symbolem choroby, określanym przez przepisy prawa kodami ZUS. Art. 57 ust.1 wspomnianej już ustawy określa, iż każde zwolnienie lekarskie (nazywane także zaświadczeniem lekarskim) jest tworzone z zastosowaniem określonych kodów literowych.
Katalog takich oznaczeń jest następujący:
- Kod A, oznaczający niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą,
- Kod B, oznaczający niezdolność do pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego w ciąży,
- Kod C, oznaczający niezdolność do pracy, spowodowaną nadużyciem alkoholu,
- Kod D, oznaczający niezdolność do pracy, spowodowaną gruźlicą,
- Kod E, oznaczający niezdolność do pracy na skutek choroby zakaźnej.
Na pisemny wniosek ubezpieczonego lekarz nie umieszcza w treści zwolnienia lekarskiego kodu B lub D. Taką możliwość przewiduje art. 57 ust.2 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Niezależnie od rodzaju zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy, każdy taki dokument musi w szczególności zawierać (zgodnie z art. 55 ust.3 ww. ustawy):
- identyfikator i datę wystawienia zaświadczenia lekarskiego,
- dane ubezpieczonego (imię, nazwisko, PESEL, adres),
- dane płatnika składek,
- dane lekarza wystawiającego zwolnienie lekarskie,
- okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy,
- wskazania lekarskie,
- numer statystyczny choroby,
- oznaczenie instytucji, w której ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia.
Tylko lekarz może określić rodzaj wystawianego zwolnienia lekarskiego po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodziny.
Szczególnym rodzajem omawianych zaświadczeń jest zwolnienie lekarskie od psychiatry wydawane, gdy lekarz psychiatra stwierdzi, iż stan psychiczny pacjenta w danym okresie całkowicie uniemożliwia kontynuowanie pracy. Tego typu L4 podlegajątakim samym zasadom, co wszystkie inne zwolnienia lekarskie w ramach ubezpieczeń społecznych i takiej samej kontroli co do zasadności ich wystawiania, jaka jest stosowana wobec innych czasowych niezdolności do pracy.
Reklama
Zwolnienie lekarskie na dziecko
Osobną kategorią zwolnień L4 są te wystawiane dla rodziców na opiekę nad dziećmi. Osoby ubezpieczone, zwolnione od wykonywania pracy z uwagi na konieczność sprawowania takiej opieki, mogą skorzystać z tego przywileju w kilku sytuacjach. Rozdział 7 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa szczegółowo określa zasady takich zwolnień i możliwości uzyskania zasiłku opiekuńczego. Jak długo można być na zwolnieniu lekarskimna dziecko? Komu przysługuje to szczególne prawo do nieobecności w pracy?
Zgodnie z art. 32 ust.1 wspomnianej ustawy taki zasiłek przysługuje osobom, które muszą sprawować osobistą opiekę nad:
- dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat, gdy przykładowo zdarzy się nieprzewidziana sytuacja zamknięcia żłobka, przedszkola czy szkoły,
- chorym dzieckiem do ukończenia 14 lat,
- chorym dzieckiem z orzeczonym stopniem o niepełnosprawności.
Taka opieka, w ramach zwolnienia lekarskiego, może być sprawowana nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym w pierwszych dwóch wymienionych przypadkach oraz nie dłużej niż 30 dni, gdy dotyczy dzieci ze stopniem orzeczonej niepełnosprawności.
Reklama
Zwolnienie lekarskie przez telefon
Stan epidemii koronawirusa, ogłoszony na terenie Polski z dniem 20 marca 2020 r. rozporządzeniem Ministra Zdrowia stworzył możliwość zgłaszania konsultacji medycznych w drodze telefonicznej, bez wychodzenia z domu i zgłaszania się osobiście w poradni. Ta możliwość wzbudziła wiele kontrowersji. Narodowy Fundusz Zdrowia umożliwił teleporady, które powinny dotyczyć sytuacjach obawy podejrzenia zakażeniem koronawirusem (zgodnie z zaleceniami na www.nfz.gov.pl). Dzięki takiej poradzie chory może uzyskać:
- zalecenia co do postępowania w chorobie,
- e – zwolnienie lekarskie,
- e – receptę,
- sugestie bezpośredniej wizyty w placówce medycznej lub kontaktu ze stacją sanitarno-epidemiologiczną.
Celem tego typu działań jest przede wszystkim ograniczenie ryzyka rozprzestrzeniania się koronawirusa, ułatwienie izolacji pomiędzy chorymi, rozwianie obaw w niegroźnych sytuacjach i skrócenie czasu oczekiwania na wizyty u lekarzy. Takie stanowisko poparł Prezes NFZ. Pewne wątpliwości ma jednak Naczelna Rada Lekarska. Prezes NRL podkreśla, iż brak szczegółowych unormowań prawnych w tym zakresie uniemożliwia stosowanie tej procedury przy zapewnieniu całkowitego bezpieczeństwa i zasadności, co do formy telefonicznej. W wypowiedzi z dnia 19 czerwca 2020 r. środowisko lekarskie domagało się jednoznacznego komunikatu ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przedstawiającego aprobowanie wystawiania zwolnień w ramach wywiadu lekarskiego, pozyskanego tylko w ramach rozmowy telefonicznej (szczegółowa wypowiedź na www.nil.org.pl). Nadal jednak istnieje, mimo pewnych nieścisłości, możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego w trakcie teleporady.
Zwolnienie lekarskie elektroniczne
Zwolnienie lekarskie elektroniczne zastępuje to tradycyjne, papierowe, od 2016 r. Nie ma już potrzeby dostarczania takich dokumentów do pracodawcy, gdyż są automatycznie przekazywane na profil Platformy Usług Elektronicznych płatnika składek (czyli pracodawcy) i do systemu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 grudnia 2018 r. lekarze wystawiają już tylko takie zwolnienia o czasowej niezdolności do pracy, nazywane e-ZLA.
Zwolnienia lekarskie online, których wzór jest ustalony przez ZUS to bardzo duże ułatwienie dla każdego pacjenta. Pracodawca posiada informacje o takim dokumencie już dzień po uzyskaniu e-ZLA przez ZUS. Jeżeli pacjent posiada swój profil na PUE ZUS, którego założenie jest szczegółowo opisane krok po kroku na www.zus.pl, również otrzymuje taką informację.
