Co to jest zwyrodnienie kręgosłupa?
Zwyrodnienie kręgosłupa jest przewlekłą chorobą, w przebiegu której dochodzi do nieodwracalnej degeneracji struktur łączących jego poszczególne elementy, w tym przede wszystkim stawów i krążków międzykręgowych.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa mogą dotyczyć każdego z jego odcinków, a więc szyjnego, piersiowego i lędźwiowego. Postępują one latami, dlatego w większości przypadków ujawniają się nie wcześniej, niż w okolicach 30. roku życia, natomiast w populacji 60 plus są niemal powszechne.
W bezpośrednim patomechanizmie zwyrodnienia kręgosłupa kluczowe znaczenie ma brak lub niewystarczająca ilość mazi stawowej między chrząstkami. Efektem tego jest ich stopniowe ścieranie się, do czasu aż dojdzie do bezpośredniego kontaktu sąsiadujących ze sobą kości.
Już wówczas mogą wystąpić silne dolegliwości bólowe. W dalszym etapie, na wytartych kręgach tworzą się osteofity, czyli nowe, patologiczne tkanki kostne i chrzęstne. Deformują one stawy i zmniejszają ich ruchomość. Konsekwencją tego są:
- zmieniona, niefizjologiczna postawa ciała;
- obniżenie sprawności fizycznej;
- dolegliwości bólowe, powodowane bezpośrednio uciskiem na nerwy, a także sztywnieniem, napięciem, przeciążeniem okolicznych struktur mięśniowych.
W międzynarodowej klasyfikacji chorób i zaburzeń ICD-10, zwyrodnienie kręgosłupa w różnych jego postaciach oznaczone jest symbolem M47, zaś w klasyfikacji ICD-11 przyporządkowane jest do chorób układu mięśniowo-szkieletowego lub tkanki łącznej (15).
Reklama
Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego
Mianem kręgosłupa szyjnego określa się 7 kręgów położonych między podstawą czaszki, a linią wyznaczaną umownie przez barki. Odcinek ten jest wyjątkowo elastyczny (dzięki czemu zapewnia ruchomość głowy w trzech płaszczyznach), a jednocześnie delikatny i słabo chroniony tkanką mięśniową i tłuszczową.
Stąd podatność na liczne patologie w jego obrębie. Do zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego najczęściej dochodzi u osób aktywnych zawodowo, lecz biernych fizycznie. Przyczyną jest długotrwałe pozostawanie w niewygodnych, obciążających, niefizjologicznych pozycjach.
Ze względu na budowę i lokalizacje, u osób cierpiących na wyrodnienie kręgosłupa szyjnego występują objawy neurologiczne, a nawet kardiologiczne. Wymienić wśród nich można:
- ból karku i głowy, często napadowy, przypominający atak migreny;
- uczucie mrowienia, sztywnienia, promieniujące od kręgosłupa w stronę ramion i podstawy czaszki;
- zaburzenia widzenia i słyszenia, zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi.
Ostatnie z wymienionych objawów zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego często związane są z jego specyficznym powikłaniem, jakim jest tzw. zespół kręgowo-podstawny. W przebiegu tego zaburzenia, zmiany zwyrodnieniowe powodują postępującą niewydolność krążenia wewnątrz mózgu, w skutek czego organ ten pozostaje stale niedotleniony, a część jego funkcji upośledzona.
Niezwykle ważne jest w takim przypadku stosowanie się do zaleceń profilaktycznych oraz rehabilitacja. Jak pracować, jak spać, jakie wykonywać ćwiczenia na zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego i innych odcinków? Odpowiedź w dalszej części artykułu.
Reklama
Zwyrodnienie kręgosłupa piersiowego
Do zwyrodnienia kręgosłupa piersiowego dochodzi rzadziej. Odcinek w mniejszym stopniu narażony jest na przeciążenia, urazy, czy dysfunkcje. Jest on zdecydowanie mniej ruchomy, a w dodatku każdy z 12 jego kręgów łączy się z odpowiadającą mu parą żeber, które tworzą sztywny pancerz stabilizujący i chroniący tę część ciała.
Z drugiej jednak strony sprawia to, że objawy zwyrodnienia kręgosłupa piersiowego, neurologiczne i inne, mogą być bardzo dojmujące, a przy tym niespecyficzne. Dolegliwości bólowe promieniują na obszar całej klatki piersiowej i mogą się lokalizować także w przestrzeniach międzyżebrowych, czy w okolicy mostka.
Niekiedy ból jest ostry, nagły, szarpiący, w innych przypadkach tępy, ćmiący i rozlewający się. Do tego występuje często uczucie przeciążenia mięśni pleców na wysokości łopatek i nieco niżej.
Należy pamiętać, że przyczyną wystąpienia tego typu symptomów mogą być zupełnie inne schorzenia, które mogą rzutować w tym właśnie obszarze. Wymienić w tym kontekście należy między innymi zwyrodnienia innych odcinków kręgosłupa, ale też nerwobóle, zawał serca, tętniak aorty, czy stany zapalne narządów wewnętrznych.
Dlatego też zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa piersiowego różnicuje się z szeregiem innych problemów zdrowotnych.
Reklama
Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego
Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego jest problemem równie częstym, jak szyjnego. Podobne też są przyczyny, czyli praca w przeciążeniu, w niefizjologicznych pozycjach, przy braku aktywności fizycznej. Drugim czynnikiem jest upływ czasu, dlatego też statystyczne starzenie się społeczeństw dodatkowo wpływa na upowszechnienie tego schorzenia.
Typowe objawy zwyrodnienia kręgosłupa lędźwiowego to:
- silny ból, zarówno rwący i incydentalny, jak też tlący się przez wiele godzin, zwłaszcza w okolicach najniższego kręgu lędźwiowego L5, promieniujący do kości krzyżowej, miednicy, kończyn dolnych;
- mrowienie, drętwienie kończy, uczucie przechodzenia prądów;
- usztywnienie i upośledzenie postawy, ograniczenie ruchomości ciała.
Co ważne, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowego prowadzają do poważnego obciążenia sąsiadujących z nim potężnych mięśni, które w dużej mierze przejmują funkcje stabilizacji oraz mobilności tej części ciała. Efektem tego są kolejne dolegliwości. Jakie?
Reklama
Zwyrodnienie kręgosłupa a ból brzucha i inne dolegliwości
Pacjenci często pytają, czy istnieje związek między zwyrodnieniem kręgosłupa a bólem brzucha? Tak, może istnieć, przy czym często jest on pośredni. Kluczowe jest w tym przypadku zaangażowanie i przeciążenie potężnego aparatu mięśniowego.
W sytuacji gdy kręgosłup przestaje spełniać swoją rolę, organizm w naturalny sposób dąży do kompensacji. Funkcje stabilizacji i ruchomości w większym stopniu zaczynają spoczywać na mięśniach. Prowadzi to do ich napięcia, sztywnienia, skracania się etc.
Efektem tego jest bolesność różnych partii ciała. Może to wynikać z przeciążeń, którym poddawane są zaczepy mięśni, ale też drażnienia różnych struktur nerwowych przez stwardniałe mięśnie, tudzież fizycznego ucisku na narządy wewnętrzne.
Z tego powodu może boleć brzuch, czy klatka piersiowa. W ten właśnie sposób zwyrodnienia kręgosłupa mogą powodować problemy z oddychaniem. Zmiany na odcinku szyjnym, jak zostało wskazane wyżej, często są przyczyną podniesionego ciśnienia w mózgu.
Reklama
Maść na zwyrodnienie kręgosłupa
Należy pamiętać, że zmiany zwyrodnieniowe są nieodwracalne. Można jednak hamować postępy choroby, a także łagodzić uciążliwość jej symptomów. W leczeniu typowo objawowym sprawdzają się różnego typu środki przeciwbólowe do stosowania miejscowego, zazwyczaj zaliczane do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
\Wymienić w tym kontekście można takie substancje czynne, jak diklofenak i naproksen. Znajdują się one w składzie wielu maści na zwyrodnienie kręgosłupa, oferowanych przez różnych producentów i pod różnymi nazwami handlowymi.
Tego typu leki obniżają odczuwanie bólu i umożliwiają codzienne funkcjonowanie, aczkolwiek nie mają w tym przypadku szerszego działania terapeutycznego, gdyż nie spowalniają choroby i nie zapobiegają kolejnym jej zaostrzeniom.
Reklama
Ćwiczenia na zwyrodnienie kręgosłupa
Tym, co w pierwszej kolejności jest wskazane przy zwyrodnieniu kręgosłupa, są ćwiczenia. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku złym rozwiązaniem jest intensywny trening siłowy, który może stanowić źródło kolejnych przeciążeń.
Zamiast tego, wskazane jest skorzystanie z usług profesjonalnego fizjoterapeuty i wykonywanie zadań pod jego nadzorem. Ćwiczeń, które może zaordynować specjalista są setki. Dobór zależy od umiejscowienia zmian zwyrodnieniowych, ich nasilenia, możliwości ruchowych pacjenta, ogólnego stanu jego zdrowia, występujących objawów, wieku i wielu innych zmiennych.
Tym jednak, co łączy większość form aktywności w czasie rehabilitacji, jest stosowanie reguły minimalnych obciążeń. Pacjenci często są zaskakiwani formą zadań. Przykładowo, dla odciążenia aparatu mięśniowego, ćwiczy się prawidłowe oddychanie czy delikatnie ściska udami małe butelki (to tylko nieliczne przykłady z przebogatej palety rozwiązań).
Jeśli chodzi o sport, na zwyrodnienie kręgosłupa sprawdzają się między innymi:
- pływanie,
- nordic walking,
- stretching,
- pilates,
- joga.
W każdym z wymienionych przypadków trzeba pamiętać, aby nie doprowadzić do przetrenowania. Należy unikać obciążeń ponad miarę, a także gwałtownych ruchów skrętnych.
Co jest dobre na zwyrodnienie kręgosłupa?
Jak leczyć zwyrodnienie kręgosłupa ponadto? W skrajnych przypadkach stosuje się zabiegi operacyjne, mające na celu między innymi zwolnienie ucisku na nerwy. Do mniej radykalnych procedur należą między innymi krioterapia (leczenie zimnem), czy magnetoterapia (z użyciem pola magnetycznego).
Przede wszystkim warto jednak zalecić na zwyrodnienie kręgosłupa leczenie naturalne, profilaktyczne, polegające na zmianie codziennych nawyków życiowych. Kluczowe znaczenie mogą mieć:
- Właściwa postawa siedząca w czasie pracy, relaksu, spożywania posiłków. Głowa prosto, plecy wyprostowane i wraz z pośladkami dosunięte do oparcia, nogi zgięte w kolanach pod kątem 90 stopni, stopy całą powierzchnią na ziemi.
- Odpowiednia dawka aktywności fizycznej. W zależności od wieku i ogólnego stanu zdrowia, zaleca się ruch w wymiarze przynajmniej 3x30 minut tygodniowo, a najlepiej – znacznie więcej. Pamiętać też trzeba o drobnych, choćby pięciominutowych przerwach w pracy siedzącej, minimum raz na godzinę.
- Wygodny materac i poduszka do spania. Wbrew utartym przez lata schematom, obecnie często zaleca się materace miękkie, które zapewniają równomierne podparcie wszystkich części ciała. Decyzję o zakupie konkretnego modelu najlepiej jednak jest skonsultować z fizjoterapeutą.
- Kontrolowanie masy ciała. Nadwaga i otyłość są nie tylko przyczyną wielu schorzeń, ale też w istotny sposób obciążają kręgosłup oraz wspierające go partie mięśni.
Jakie witaminy na zwyrodnienie kręgosłupa?
Jeśli chodzi o leczenie naturalne, w grę wchodzą jeszcze preparaty ziołowe, suplementy witaminowe etc. Czy są skuteczne? Jakie witaminy na zwyrodnienie kręgosłupa powinno się przyjmować?
Pojawiły się niedawno doniesienia, że pewną skutecznością mogą się wykazywać witaminy B1, B6 oraz B12. Nie mają one większego wpływu na istotę choroby, jaką jest zwyrodnienie tkanek kostnych i chrzęstnych, mogą jednak oddziaływać na układ nerwowy, zmniejszając dolegliwości bólowe, pozwalając przy tym ograniczyć stosowanie maści itd.
Na rynku dostępne są także zioła na zwyrodnienie kręgosłupa, zawierające w swoim składzie m.in ekstrakty z dzikiej róży, czarnego bzu, jarzębiny, melisy i innych roślin. Nie są to jednak preparaty i metody szczególnie rekomendowane przez ortopedów i fizjoterapeutów, ani też szeroko opisane w literaturze naukowej.
