Achalazja jest jedną z najczęstszych chorób przełyku związanych z jego ruchomością (zdolnością do skurczy odpowiedzialnych za połykanie, czyli przesuwanie pokarmu do żołądka). Choroba ta charakteryzuje się zwiększonym napięciem dolnego zwieracza przełyku oraz brakiem pierwotnej perystaltyki w obrębie przełyku.
Achalazja - przyczyny
Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane, problem związany jest między innymi z zaburzeniami autoimunologicznymi (kiedy organizm atakuje własne komórki i tkanki). U podstaw problemu leży zmniejszenie (czasami bardzo znaczne) jednego rodzaju komórek nerwowych, które odpowiadają za koordynację skurczu dolnego zwieracza przełyku.
Reklama
Achalazja - objawy
Najbardziej charakterystyczne są problemy z połykaniem - początkowo tylko pokarmów stałych, później także płynów. Problemy z połykaniem, które mogą polegać na uczuciu trudności w „przechodzeniu” kęsa, uczucie zatkania, jakby pokarm się zatrzymał w przełyku i nie przechodził do żołądka nazywamy dysfagią. Jeśli do tego pojawia się ból - mówimy o odynofagii.
Dysfagii może towarzyszyć:
- uczucie zgagi,
- ból w klatce piersiowej,
- zarzucanie treści pokarmowej do jamy ustnej.
Problemy z przełykaniem sprzyjają krztuszeniu się, zachłyśnięciem. Problemy z połykaniem wiążą się często z utrata masy ciała, osłabieniem.
Reklama
Achalazja - diagnostyka
Niezależnie od tego co u siebie podejrzewasz, z jakimi objawami przychodzisz - pamiętaj, że wywiad bardzo dużo wnosi w procesie diagnozowania! Bądź szczery w odpowiedziach!
Ważne jest sprecyzowanie:
- na czym polega problem,
- kiedy się pojawił,
- czy na przestrzeni czasu dolegliwości się zmieniły - może spostrzegasz, czy coś się zmienia (nasila lub zmniejsza problem)?
Jeżeli pojawia się ból ważne jest określenie gdzie boli (możesz pokazać ręką, nie musisz doskonale znać anatomii!), jak boli (czy ból jest stały, pulsujący, kłujący, kolkowy, tępy itd.). Czy ból gdzieś promieniuje?
Jeżeli występują nudności czy wymioty ważne jest określenie w jakich sytuacjach pojawiają się takie dolegliwości. Jeśli ubyło nam kilogramów (w sposób niezamierzony oczywiście) postarajmy się oszacować ile straciliśmy i jakim przedziale czasu.
Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne, które polega na ocenie stanu ogólnego pacjenta oraz badaniu poszczególnych części ciała.
Czynniki ryzyka rozwoju achalazji są bardzo słabo poznane, sugeruje się genetyczną podatność – u osób, u których w rodzinach występuje takie schorzenie.
Reklama
Przełyk - czym jest?
Przełyk to inaczej mięśniowa rura, której zadaniem jest doprowadzenie pokarmu z jamy ustnej (gdzie pokarm jest formowany w kęs pokarmowy) do żołądka. Przełyk zbudowany jest z kilku warstw: błony śluzowej, podśluzowej oraz mięśniowej. W obrębie przełyku możemy wyróżnić także dwa zwieracze: górny oraz dolny.
W obrębie ściany przełyku występują także sploty nerwowe, które mają za zadanie skoordynowanie jego pracy. Dolny zwieracz przełyku (LES, czyli ang. lower esophageal sphincter), jest obszarem w dolnym odcinku przełyku o wzmożonym ciśnieniu, które zabezpiecza przed przedostawaniem się treści żołądkowej do przełyku. Nie jest to żaden dodatkowy mięsień! Budowa ściany przełyku w tym miejscu nie wykazuje żadnych różnic w porównaniu z innymi fragmentami przełyku. Do rozluźnienia LES dochodzi podczas połykania – kiedy kęs pokarmowy razem z falą perystaltyczną dociera właśnie do tego odcinka.
Drugą fizjologiczną sytuacją, w której dochodzi do okresowego, krótkotrwałego rozluźnienia jest usuwanie nadmiaru powietrza połkniętego podczas jedzenia lub picia. Na napięcie LES wpływa wiele czynników – m.in. hormony oraz hormony przewodu pokarmowego.
W obrębie przełyku, podobnie jak w jelitach, występuje perystaltyka - skurcze ściany powodujące przesuwanie pokarmu.
W przełyku występują dwa rodzaje takich ruchów:
- perystaltyka pierwotna związana z aktem połykania
- wtórna, która ma na celu usunięcie resztek pokarmu, które pozostały w przełyku lub zarzuconej treści żołądkowej.
Reklama
Achalazja - leczenie i dieta
Rozpoznanie ustala się na podstawie badania kontrastowego przełyku (zdjęcie rentgenowskie z użyciem kontrastu) i badania endoskopowego. Można także zmierzyć ciśnienie w obrębie przełyku (podczas badania nazywanego manometrią).
Badanie z użyciem kontrastu pozwala na uwidocznienie zwężenia. Badanie endoskopowe także pokazuje obecność zwężenia, ale pozwala też wykluczyć inne przyczyny dolegliwości; podczas tego badania możliwe jest także pobranie wycinków tkanki do oceny pod mikroskopem.
Leczenie achalazji możemy podzielić na:
- leczenie farmakologiczne,
- leczenie inwazyjne,
- proste zasady dotyczące trybu życia.
Ważne miejsce zajmuje unikanie produktów nasilających problemy z połykaniem jak np.: twarde, suche pokarmy. Część osób musi mieć pokarmy zmiksowane, półpłynne – jednym słowem łatwe do połknięcia.
Konieczne jest spożywanie posiłków w małych porcjach, za to częściej, w spokojnych warunkach bez pośpiechu, łapczywego łykania (takie zalecenia są bardzo zdrowe i każdy powinien ich przestrzegać).
Podczas snu konieczne jest podniesienie wezgłowia (należy unikać spania na płasko!) – rada jest bardzo przydatna także dla osób ze zgagą, chorobą refluksową przełyku. W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki zmniejszające napięcie dolnego zwieracza przełyku. W trudnych przypadkach stosuje się rozszerzanie przełyku z użyciem endoskopu. Operacyjne leczenie obejmuje nacięcie włókien mięśniowych, co ma spowodować zmniejszenie napięcia dolnego zwieracza przełyku.
Achalazja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka przełyku, stąd konieczność kontroli endoskopowych! Problemy z połykaniem i zaleganie pokarmu sprzyjają powstawaniu stanów zapalnych w przełyku oraz zarzucaniu treści pokarmowej do układu oddechowego, a to powoduje ryzyko zapaleń płuc.
Leczenie domowe sprowadza się do stosowania metod niefarmakologicznych oraz przestrzegania zaleceń lekarskich! Jeśli podejrzewasz u siebie achalazję, koniecznie zgłoś się do lekarza! Pamiętaj, że wytłumaczenia wymagają takie objawy jak problemy z połykaniem, przede wszystkim ból podczas połykania. Niezamierzona utrata masy ciała jest oznaką, że w organizmie coś się dzieje i należy poszukać przyczyny.
Skłonić do wizyty u lekarza powinny:
- przedłużające się nudności,
- wymioty,
- uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej,
- przewlekły kaszel,
- osłabienie.
Ból w klatce piersiowej, a przede wszystkim nagły ból w tej lokalizacji, wymaga pilnego wytłumaczenia! Skontaktuj się z lekarzem!
