Alergia na roztocza kurzu domowego - objawy, badania i leczenie

Roztocza są głównym składnikiem kurzu odpowiedzialnym za rozwój alergii. Są to drobne organizmy należące do pajęczaków, niewidoczne gołym okiem, które można spotkać w każdym domu. Roztocza kurzu domowego są najczęstszą przyczyną alergii w Polsce. Szacuje się, że nawet co trzeci Polak może być dotknięty tym schorzeniem, a w ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba osób cierpiących na ten typ alergii. U części osób z tym rodzajem nadwrażliwości z czasem może dojść do rozwoju astmy.

Roztocza- czym są?

Istnieje kilkanaście gatunków roztoczy odpowiedzialnych za rozwój alergii. Lokalizują się one przede wszystkim w miejscach, w których może łatwo gromadzić się kurz, takich jak:

• dywany,
• materace łóżka,
• poduszki
• obicia mebli.

Zobacz wideo: Alergia jest dziedziczna

Roztocza rozwijają się w ciepłym środowisku o dużej wilgotności, a najlepsze warunki do ich rozmnażania panują w sypialniach. Ich głównym pokarmem jest złuszczony ludzki nabłonek, jeden ze składników kurzu. W jednym gramie kurzu może być ponad sto tysięcy roztoczy, a jeden materac potrafi zgromadzić nawet 30 milionów osobników.

Reklama

Alergia na roztocza - przyczyny

Substancje odpowiedzialne za rozwój alergii określa się mianem alergenów. Głównym alergenem odpowiedzialnym za uczulenie na roztocza jest białko zawarte między innymi w ich odchodach, które są najważniejszymi czynnikami wywołującymi alergię. Im wyższe stężenie alergenów w powietrzu, tym łatwiej dochodzi do rozwoju alergii. Liczba roztoczy w kurzu domowym zmienia się w zależności od pory roku, największa ich liczba występuje w miesiącach letnich, czyli od początku lipca do końca września, a następnie dochodzi do stopniowego ich obumierania. Jednakże odchody produkowane przez te pajęczaki ze względu na swoją budowę są trudne do usunięcia, przez co objawy alergii mogą występować przez cały rok, mimo zmniejszenia się populacji roztoczy.

Istotą alergii jest nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego, który stoi na straży organizmu broniąc go przed atakami różnych szkodliwych drobnoustrojów (np. baterii, wirusów), jak i innych związków. Z nie do końca jasnych przyczyn zaczyna on traktować substancje potencjalnie nieszkodliwe – tzw. alergeny (jak np. odchody roztoczy kurzu domowego) jako groźne dla organizmu czynniki i rozpoczyna z nimi walkę. Konsekwencją działania układu odpornościowego jest uwolnienie różnych substancji do krwi - odpowiadających za rozwój reakcji alergicznej i wystąpienie określonych objawów. Ze względu na to, że alergeny produkowane przez roztocza są inhalowane – objawy alergii dotyczą przede wszystkim układu oddechowego, a w szczególności nosa (katar sienny itp.). Konsekwencją długotrwałego drażnienia dróg oddechowych, a tym samym przewlekłego utrzymywania się w nich stanu zapalnego spowodowanego reakcją alergiczną, może u części chorych prowadzić do rozwoju astmy.

Reklama

Alergia na roztocza - objawy

Do głównych symptomów tej alergii należą:

• katar sienny,
• nieżyt nosa,
• wodnisty katar,
• napady kichania,
• świąd nosa,
• łzawienie oczu,
• zaczerwienienie spojówek oczu,
• napady duszności, świszczącego oddechu – które są objawami rozwijającej się astmy.

Jeżeli w powietrzu stale podwyższone jest stężenie alergenów wytwarzanych przez roztocza, do wyżej wymienionych objawów mogą dołączyć się mniej charakterystyczne przewlekłe dolegliwości:

• uczucie zmęczenia,
• senność,
• zaburzenia koncentracji.
• bóle głowy.

Przyczyną rozwoju mało charakterystycznych przewlekłych objawów jest również fakt częstego zasiedlania sypialni, a w szczególności materaców łóżek przez roztocza. Śpiąc, przez całą noc, jesteśmy narażeni na wysokie stężenie alergenów. Z tego powodu większość chorych największe nasilenie dolegliwości odczuwa rano, tuż po wstaniu z łóżka i mimo nawet bardzo długiego snu odczuwa zmęczenie.

Reklama

Alergia na roztocza kurzu domowego - diagnostyka

Pierwsze objawy alergii na roztocza kurzu domowego pojawiają się przede wszystkim u dzieci, dlatego najczęściej diagnostyką choroby oraz jej leczeniem zajmują się lekarze pediatrzy. Jeśli pierwsze objawy alergii wystąpiły u dorosłych - terapią zajmują się lekarze pierwszego kontaktu lub lekarze rodzinni. W przypadku nasilonej alergii lub gdy jej złożony charakter wymaga specjalistycznych metod diagnostycznych – chorzy kierowani są do lekarzy alergologów.

Objawy wielu różnych alergii są zbliżone do siebie. Natomiast trudne może się okazać znalezienie czynnika odpowiedzialnego za ich występowanie. Nieraz zdarza się tak, że osoba uczulona jest jednocześnie na kilka różnych substancji, przez co ich wytypowanie może nie być łatwe.

Dodatkowo pierwsze symptomy alergii na roztocza mogą być mało charakterystyczne (zmęczenie, bóle głowy itp.) lub przypominać przewlekłe przeziębienie – co dodatkowo utrudnia postawienie właściwej diagnozy. Z tego powodu warto dobrze się przygotować do pierwszej wizyty u lekarza, podczas której będzie się on starał uzyskać jak najwięcej informacji na temat okoliczności wystąpienia objawów, ich lokalizacji, czasu trwania itp.

Warto sobie wcześniej wynotować najważniejsze fakty – co może w znacznym stopniu przyspieszyć zidentyfikowanie czynnika odpowiedzialnego za rozwój alergii. Poniżej zestawiono przykładowe pytania, które może zadać lekarz (dobrze jest przed wizytą przygotować sobie na nie odpowiedzi).

Przykładowe pytania które mogą być zadane przez lekarza:

• Kiedy po raz pierwszy wystąpiły objawy alergii?
• Czy objawy nasilają się w zależności od pory dnia?
• Czy objawy alergii nasilają się w sypialni?
• Co wpływa na pogorszenie objawów?
• Czy są stosowane jakieś metody ochrony przed kurzem lub roztoczami, które przynoszą ulgę?

Reklama

Alergia na roztocza -  badania

Charakterystyczną cechą alergenów wziewnych (czyli takich które się wdycha) jest wywoływanie przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej nosa, który lekarz może zaobserwować za pomocą specjalnych instrumentów podczas badania.

Jeśli przyczyny alergii nadal pozostają niejasne lub istnieje podejrzenie współistnienia kilku różnych rodzajów uczulenia konieczne może być wykonanie kolejnych bardziej złożonych badań. Należą do nich:

Testy skórne

Do ich przeprowadzenia używa się rozcieńczonych preparatów zawierających uczulające proteiny produkowane przez roztocza, które są nanoszone na drobne nacięcia lub nakłucia wykonywane na przedramieniu lub plecach pacjenta, ewentualnie są wstrzykiwane pod skórę. Alergeny roztoczy wywołują niewielkie zaczerwienienie z towarzyszącym rumieniem w miejscu podania – tzw. reakcja rumieniowo-bąblowa u osób uczulonych. W niektórych sytuacjach, mimo obecności alergii, testy skórne mogą wypaść prawidłowo – związane jest to z osłabieniem skórnej reakcji alergicznej, wówczas należy zastosować inne metody diagnostyczne.

Badanie krwi

Przeprowadzane w przypadku wątpliwości (ujemny wynik testów skórnych, nietypowe objawy). Stosowany jest wówczas przede wszystkim test RAST – badający poziom immunoglobuliny (przeciwciała IgE) skierowanej przeciw konkretnemu alergenowi. Przeciwciała są produkowane przez układ odpornościowy w trakcie reakcji alergicznej. Podwyższony poziom IgE skierowanej przeciwko konkretnemu alergenowi roztoczowemu może świadczyć o obecności alergii.

Reklama

Alergia na roztocza - leczenie

Terapia składa się z kilku elementów:

1. Zapobieganie narażeniu na alergen roztoczowy.
2. Łagodzenia objawów alergii, jeśli dojdzie do ich rozwoju, za pomocą określonych grup leków:

• Leki antyhistaminowe – najczęściej stosowana grupa leków. Histamina jest jedną z substancji wydzielanych w trakcie odpowiedzi układu odpornościowego na alergen, a skutkiem jej działania jest wystąpienie objawów alergii. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają jej wydzielanie, a tym samym łagodzą symptomy uczulenia na roztocza kurzu domowego. Działaniem ubocznym starszych postaci tych leków była senność i zmęczenie. Nowsze preparaty ze względu na bardziej złożony mechanizm działania nie mają takich działań niepożądanych. Istnieje wiele różnych form tych preparatów: krople, syropy, tabletki.
• Kortykosterydy stosowane miejscowo – sterydy w postaci stosowanego głównie w postaci donosowego spreju łagodzą objawy reakcji alergicznej. Jednym z uciążliwych działań niepożądanych może być szczypanie w nosie po podaniu leku.
• Leki obkurczające naczynia krwionośne – podobnie jak sterydy stosowane miejscowo, pod postacią kropli do nosa lub oczu. Poszerzone wskutek reakcji alergicznej naczynia poprzez działanie tych preparatów ulegają obkurczeniu – co łagodzi objawy uczulenia: takie jak swędzenie i zaczerwienienie spojówek oraz uczucie zatkanego nosa. Zazwyczaj stosowane są w połączeniu z lekami antyhistaminowymi.
• Kromony – podobnie jak sterydy stosowane miejscowo w postaci preparatów donosowych, dospojówkowych lub odoskrzelowych. Od pozostałych leków odróżnia je konieczność stosowania kilka dni, a nawet tygodni przed spodziewanym okresem wystąpienia alergii.

3. Leczenie odczulające (immunoterapia swoista) - polega ono na podawaniu zastrzyków podskórnych z tzw. szczepionek odczulających – czyli preparatów zawierających odpowiednio niskie stężenia alergenów roztoczy. Celem takiej terapii jest zmniejszenie odpowiedzi układu odpornościowego na powtarzające się narażenie na uczulające czynniki, a tym samym łagodzenie przebiegu alergii. Typowy model leczenia polega na cotygodniowym podawaniu alergenów w ściśle określonych warunkach (poradnia przyszpitalna, ambulatorium), a po opanowaniu alergii comiesięcznej dawki podtrzymującej.

Reklama

Alergia na roztocza kurzu domowego- zapobieganie

Bardzo ważnym elementem właściwej terapii jest unikanie lub minimalizowanie narażenia na alergeny roztoczy. Istnieje szereg, często prostych metod, pozwalających osiągnąć ten cel. Należą do nich między innymi:

1. Dbanie o czystość w domu – mniejsza ilość kurzu to mniejsza ilość roztoczy, a tym samym alergizujących substancji i łagodniejszy przebieg samej alergii, pomocne może być podczas sprzątania zakładanie maseczki chroniącej przed inhalowaniem alergenów.
2. Brud należy usuwać za pomocą mokrych ściereczek, mopów itp., które zapobiegną wzbiciu się alergenów w powietrze podczas sprzątania.
3. Polecane są odkurzacze wodne lub wyposażone w specjalne filtry (tzw. HEPA).
4. Unikanie mebli i tekstyliów domowych, które mogą być rezerwuarem roztoczy – np. meble tapicerowane, dywany.
5. Pościel powinna być przystosowana do częstego prania (co 4-12 tyg.) również w wyższych temperaturach, w których giną roztocza (powyżej 60 st. Celsjusza) oraz na wpływ niskich temperatur (zimą można ją mrozić na zewnątrz, latem po zapakowaniu w folie/plastik w zamrażalniku – średnio raz w miesiącu).
6. Należy unikać wełnianej i puchowej pościeli – która łatwo akumuluje kurz, polecane są natomiast produkty wykonane z syntetycznych tworzyw, dobrze jeśli są wyposażone w specjalne pokrowce chroniące przed przedostawaniem się kurzu i roztoczy do wnętrza pościeli.
7. Łóżka dobrze jest wyposażyć w wymienne materace, które łatwo można czyścić.
8. Kontroluj temperaturę i wilgotność w domu – temperatura w domu powinna wynosić poniżej 21 st. Celsjusza, a wilgotność mniej niż 50% - takie warunki utrudniają roztoczą rozmnażanie.
9. Przedmioty, na których łatwo osiada kurz jak np. książki, zabawki (szczególnie pluszowe), powinno się je trzymać w pudełkach lub szczelnie zamykanych szafkach ograniczających przedostawanie się kurzu.
10. Poleca się zrezygnowanie z dywanów na rzecz np. linoleum lub drewnianego pokrycia podłóg.
11. Filtry powietrza – mogą być przydatne do oczyszczania powietrza mieszkań z alergenów roztoczy, jednak same w sobie nie usuną tych pajęczaków, a same alergeny unoszące się w powietrzu stosunkowo szybko z powrotem osiadają na różnych powierzchniach.
12. Można rozważyć stosowanie środków zabijających roztocza.

Alergia na roztocza kurzu domowego - najczęściej zadawane pytania

Co to są roztocza?

Są to drobne organizmy należące do pajęczaków, niewidoczne gołym okiem które można spotkać praktycznie w każdym domu.

Gdzie mogą się lokalizować?

Lokalizują się one przede wszystkim w miejscach, w których może łatwo gromadzić się kurz, takich jak: dywany, materace łóżka, poduszki lub obicia mebli.

Kto jest narażony na rozwój alergii na roztocza kurzu domowego?

Na ten typ alergii chorować mogą praktycznie wszyscy, chociaż choroba zazwyczaj ma swój początek w dzieciństwie.

Czy w tym rodzaju alergii potrzebne jest wykonanie specjalnych testów alergicznych?

Jeśli przyczyny alergii pozostają niejasne lub istnieje podejrzenie współistnienia kilku różnych rodzajów uczulenia, konieczne może być wykonanie specjalnych badań (testy skórne, badanie krwi).

Czy alergię na roztocza można wyleczyć?

Główne cele terapii to łagodzenie objawów. Dodatkowo odpowiednie zapobieganie narażeniu na alergizujące pyłki w połączeniu z kuracją odczulającą może skutecznie złagodzić nawroty choroby.