Co to jest białaczka limfatyczna?
Białaczka limfatyczna oznaczana jest skrótem CLL, z ang. chronic lymphocytic leukemia. W ten sposób nazywa się całą grupę nowotworów złośliwych układu chłonnego, wywodzących się z białych krwinek, a dokładniej - limfocytów B. Jej patogeneza jest skomplikowana i dotychczas nie została do końca wyjaśniona.
Wiadomo jednak obecnie, że limfocyty białaczkowe namnażają się głównie w węzłach chłonnych, a w mniejszym stopniu – w szpiku kostnym.
Przyczyn białaczki limfatycznej nie upatruje się u podstaw genetycznych, niemniej jednak ryzyko jej wystąpienia u krewnych chorego w linii prostej jest statystycznie nieco wyższe.
Przebieg CLL może być dwoisty:
- powolny – niekiedy przez wiele lat nawet niewymagający leczenia, a jedynie strategii „obserwuj i czekaj”,
- agresywny – wymagający wdrożenia leczenia natychmiast po rozpoznaniu choroby.
Czy wyniki podstawowych badań krwi mogą wskazywać na obecność białaczki limfatycznej? Nawet zwykła morfologia określa poziom czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. Wahania ich liczby mogą mieć rozmaite przyczyny, jednak białaczka jest jednym z nich.
Odchyleń od normy nie można więc lekceważyć, a wyniki zawsze należy skonsultować z lekarzem. Bardzo ważne jest, by nawet pacjenci, którzy nie obserwują u siebie żadnych niepokojących objawów, raz do roku poddawali się profilaktycznym badaniom, w tym właśnie morfologii z rozmazem.
Wczesne rozpoznanie choroby daje większe szanse na wyleczenie lub zahamowanie jej rozwoju.
Reklama
Przewlekła białaczka limfatyczna
CLL o powolnym przebiegu nazywa się przewlekłą białaczką limfocytową. Z reguły występuje ona u pacjentów dorosłych, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, zwłaszcza po 40. roku życia, choć najczęściej zapadają na nią osoby między 55. a 60. rokiem życia.
W przeciwieństwie do ostrej białaczki tempo narastania liczby komórek jest dużo wolniejsze, dlatego początkowo ma ona dużo łagodniejszy przebieg.
Należy podkreślić fakt, że zaburzeniu ulega proces apoptozy polegający na tym, że namnażające się limfocyty B, kiedy już osiągną odpowiednią liczbę powinny zaprzestać się dzielić, natomiast w tym przypadku tracą one zdolność do samounicestwienia.
W przypadku przewlekłej białaczki limfatycznej poziom limfocytów wzrasta powoli, inaczej niż w ostrej postaci tej choroby. Niekiedy cały proces toczy się latami, początkowo nie dając nawet żadnych objawów, dlatego tak ważne wykonywanie profilaktycznych badań krwi.
Przewlekła białaczka limfatyczna jest najczęściej występującym typem białaczki u osób dorosłych zamieszkujących kraje półkuli zachodniej. Nie tylko rasa kaukaska, ale i płeć męska stanowi czynnik zwiększonego ryzyka zachorowania. Mężczyźni zapadają na CLL niemal dwa razy częściej niż kobiety.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 ustanowionej przez WHO przewlekła białaczka limfocytowa typu B-komórkowego oznaczona jest symbolem 2A82.00. Inne przewlekłe białaczki limfocytowe natomiast mają oznaczenia 2A82.0Y oraz 2A82.0Z.
Reklama
Objawy białaczki limfatycznej
To, kiedy pojawiają się pierwsze objawy białaczki limfatycznej, zależy przede wszystkim od jej postaci. W ostrym przebiegu pojawiają się one niemal od razu i szybko się nasilają. W przebiegu powolnym długo mogą się w ogóle nie pojawiać i występują dopiero, kiedy choroba jest już zaawansowana.
Pierwsze symptomy mogą przypominać zwykłą infekcję i powodują pogorszenie ogólnego samopoczucia. Przede wszystkim są to:
- gorączka, której nie towarzyszą inne objawy takie jak kaszel czy ból gardła, utrzymująca się ponad dwa tygodnie (podwyższona temperatura ciała bywa często pierwszym objawem białaczki limfatycznej u dzieci, dlatego, gdy dziecko gorączkuje przy jednoczesnym braku objawów infekcji lub przeziębienia, nie można tego lekceważyć i należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem),
- osłabienie – ciągłe uczucie zmęczenia, niewyspania, apatia, brak witalności i energii życiowej, szybkie męczenie się podczas normalnych aktywności codziennych.
Gorączce i osłabieniu mogą towarzyszyć też inne objawy przypominające symptomy infekcji:
- nadmierna potliwość, szczególnie w nocy,
- bóle głowy,
- bladość skóry,
- bóle kostno-stawowe.
Jeśli pacjent podejrzewa u siebie przeziębienie lub infekcję bakteryjną, ale jego organizm nie reaguje prawidłowo na zalecone leczenie, lekarz powinien przeprowadzić odpowiednią diagnostykę celem dokładnego ustalenia przyczyn dolegliwości.
Kiedy choroba jest już zaawansowana i jej przebieg nabiera agresywności, pojawiają się inne objawy, w tym:
- bóle brzucha i jego powiększanie się, uciążliwe uczucie pełności niezwiązane z problemami przewodu pokarmowego,
- spadek masy ciała lub wychudzenie,
- brak apetytu lub całkowity brak łaknienia,
- krwawienia, np. z nosa, z dziąseł lub z przewodu pokarmowego,
- powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie tych zlokalizowanych w obrębie szyi, pach i pachwin,
- powiększona śledziona,
- nawracające zakażenia bakteryjne i grzybicze, odporne na leczenie antybiotykami.
Białaczka limfatyczna niekiedy daje też objawy skórne, takie jak:
- czerwone plamki,
- wybroczyny,
- siniaki,
- skaza krwotoczna.
Reklama
Leczenie białaczki limfatycznej
Leczenie wszelkich chorób nowotworowych jest zwykle leczeniem wielowymiarowym, a terapia składa się z kilku metod wdrażanych jednocześnie. W przypadku białaczki leczenie również może polegać na stosowaniu różnych metod w miarę postępu i rozwoju choroby.
Charakterystyczne jest to, że często osoby ze zdiagnozowaną białaczką I i II stopnia w ogóle nie są kierowane na leczenie, natomiast zastosowana zostaje wobec nich strategia wait & watch. Pacjent musi wówczas pozostawać pod stałą opieką lekarza prowadzącego i na jego zlecenie regularnie wykonywać wszelkie badania.
W sytuacji, w której pacjent nie zostaje poddany terapii, a jedynie musi monitorować stan swojego zdrowia, może on postawić na leczenie naturalne. Białaczka limfatyczna może osłabiać układ immunologiczny, dlatego domowe sposoby na wspomaganie odporności mogą pomagać unikać infekcji. Są to:
- aktywność fizyczna - ważne jest, by ciało pozostawało w jak najlepszej kondycji, jednak aktywność ruchowa w tym wypadku powinna być indywidualnie dopasowana do potrzeb pacjenta, by zanadto nie obciążała jego organizmu;
- odpoczynek - jego odpowiednie ilości powinny zaspokajać potrzeby walczącego z chorobą organizmu tak, by mógł się on swobodnie regenerować;
- unikanie stresu - stres jako czynnik szkodliwy dla funkcjonowania nie tylko układu odpornościowego, ale całego ludzkiego organizmu, może przyczyniać się do szybszego rozwoju choroby, dlatego unikanie sytuacji stresowych jest ważne dla lepszego samopoczucia;
- zdrowa dieta, (więcej w dalszej części artykułu).
Leczenie tradycyjne w większości przypadków wdrażane jest dopiero, kiedy choroba osiąga III lub IV stadium. Zwykle podstawą leczenia jest chemioterapia, choć wiele zależy od ogólnego stanu pacjenta, jego wieku i innych czynników. O rodzaju terapii zawsze decyduje lekarz na podstawie wyników badań i pełnego obrazu klinicznego pacjenta.
Niektórzy pacjenci kwalifikowani są do zabiegu przeszczepu szpiku kostnego dającego szansę na całkowite wyleczenie, jednak również inne, nowoczesne metody leczenia białaczki limfatycznej, znacząco wydłużają życie chorych pacjentów i poprawiają jego jakość.
Pamiętać należy, że białaczka ta przeważnie dotyka osoby około 60. roku życia i rozwija się powoli, co w połączeniu ze stosowaniem odpowiednich leków daje szansę na dożycie starości.
Reklama
Rokowania przy białaczce limfatycznej
Często pacjenci ze zdiagnozowanym nowotworem pytają o to, jak długo mogą żyć z rozpoznaną chorobą i jakie są jej szanse na wyleczenie, czyli o rokowania. Białaczka limfatyczna jest pod tym względem trudna do określenia, ponieważ bardzo różny może być jej przebieg.
W przebiegu ostrym objawy szybciej się nasilają, ale z reguły też wcześniej wdraża się leczenie dające szansę na zatrzymanie postępu choroby lub jej remisję.
Przy białaczce limfatycznej przewlekłej rokowania są inne, ponieważ jej rozwój jest powolny i terapia również wygląda inaczej. Niekiedy cały proces toczy się latami i początkowo leczenia nie wdraża się w ogóle.
Kiedy choroba zostaje rozpoznana u pacjenta w wieku 60-65 lat, ma on szansę dożyć starości, ponieważ I i II stopień białaczki może trwać naprawdę długo.
Jak żyć z białaczką limfatyczną? Przede wszystkim trzeba zachowywać szczególną ostrożność – w miarę możliwości unikać skupisk ludzkich, nie narażając się na działanie zarazków i wirusów. Warto też wspierać układ odpornościowy naturalnymi metodami i prowadzić zdrowy tryb życia.
W ostatnich latach metody leczenia CLL zyskały wyższą skuteczność dzięki poznaniu jej biologii. Leki coraz lepiej hamują namnażanie się limfocytów, a tym samym spowalniają chorobotwórczy proces.
Reklama
Białaczka limfatyczna u dziecka
Średni wiek zapadalności na przewlekłą białaczkę limfatyczną wynosi około 60 lat. Czy na chorobę tę zapadają również dzieci? U najmłodszych pacjentów diagnozuje się głównie nie przewlekłą a ostrą postać choroby, nazywaną białaczką limfoblastyczną ALL, oznaczoną w ICD-11 numerem XH5J37.
Powstaje ona w wyniku transformacji komórek krwiotwórczych i wypierania przez nie prawidłowych komórek ze szpiku kostnego. Zwykle pierwszym objawem białaczki u dzieci jest nieuzasadniona gorączka utrzymująca się dłużej niż kilka dni oraz pogorszenie ogólnego samopoczucia – osłabienie i apatia.
Przy pojawieniu się takich symptomów należy zawsze skonsultować się z lekarzem lub pediatrą celem dokładnego ustalenia ich podłoża. Podstawą diagnostyki są badanie krwi – przede wszystkim morfologia z rozmazem, która wykrywa chorobę już na jej wczesnym etapie.
Do dziś nie wiadomo, jakie są przyczyny występowania białaczki u dzieci, jednak ogólnie rzecz biorąc, najczęściej odpowiedzialne są za nie mechanizmy wewnątrzustrojowe, np. wynikające z obniżonej odporności.
Rokowania są coraz lepsze, wraz z postępem medycyny i coraz większy procent dzieci zostaje całkowicie wyleczonych dzięki nowoczesnym metodom, takim jak przeszczep szpiku kostnego czy przeszczep komórek macierzystych.
Reklama
Dieta przy białaczce limfatycznej
Powszechnie znana jest prawda, że ogólne samopoczucie oraz kondycja fizyczna organizmu zależą w dużej mierze od codziennej diety. Kiedy w organizmie toczy się proces chorobowy, dieta staje się szczególnie ważna, ponieważ może mieć wpływ na jego spowolnienie.
Jedną z chorób objawiających się apatią i pogorszeniem samopoczucia jest białaczka limfatyczna. Dieta stosowana w jej przebiegu powinna zatem wspierać osłabiony organizm, dostarczając mu jak największej ilości dobroczynnych makro- i mikroelementów.
Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie - „co jeść?”, ponieważ w dużej mierze zależy to od ogólnej kondycji pacjenta i stosowanego wobec niego leczenia. Jeśli osoba chora poddawana jest chemioterapii, dobrze, gdy dieta minimalizuje jej skutki uboczne.
Jeśli natomiast chory nie odczuwa skutków ubocznych leczenia, a jego ogólne samopoczucie jest dobre, dieta nie powinna znacząco odbiegać od tej zwykłej, ale wartościowej, bogatej w antyoksydanty, witaminy i minerały.
Najlepiej, gdy codzienna dieta dostosowana jest do indywidualnych potrzeb pacjenta, dlatego warto zwrócić się o pomoc do dietetyka, by pomógł ustalić szczegółowy, zbilansowany jadłospis.
