Brodawki zwykłe - przyczyny i objawy. Jak wyglądają?

Czym są i jak wyglądają brodawki zwykłe?

Brodawki zwykłe, inaczej kurzajki, to zmiany skórne wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli wirusem HPV. W wyniku namnażania się wirusa dochodzi do powstawania niezapalnych, mnogich grudek. Zazwyczaj zlewają się one w jedno.

Jak wygląda brodawka zwykła? Taka zmiana ma formę grudki o nierównej powierzchni. Jest ona chropowata i szorstka w dotyku. Brodawka zwykle przybiera kolor skóry, choć może mieć też kolor żółty albo szary. Jej wielkość waha się od 5 do 10 mm.

W klasyfikacji ICD-10 kurzajki znajdują się pod kodem B07 jako brodawki wirusowe. Przy tej okazji warto wspomnieć, że wśród brodawek wirusowych, oprócz brodawek zwykłych, wymienić można takie manifestacje infekcji HPV jak brodawki:

• płaskie,
• stóp,
• weneryczne, inaczej kłykciny kończyste,
• zmiany brodawkowe błon śluzowych,
• neoplazję śródnabłonkową.

Z kolei w ICD-11 kod brodawek wirusowych to 1E80.

Za pojawienie się tych typów brodawek odpowiadają różne typy wirusa HPV, dlatego nie ma jednej metody leczenia tych wszystkich rodzajów i konieczne jest ich wyróżnienie. Niektóre z typów wirusa HPV mają potencjał onkogenny, inne odpowiadają za powstawanie zmian skórnych - nie należy ich mylić.

Gdzie występują brodawki zwykłe?

Brodawki zwykłe to najczęściej występujący typ brodawek. Wskazują na to specjaliści Manjari Goyal-Stec i Sławomir Majewski na łamach „Postępów Alergologii i Dermatologii”. Z uwagi na to, że zazwyczaj zajmują powierzchnię dłoni są niekiedy błędnie określane jako: brodawki zwykłe rąk.

Tymczasem mogą one wystąpić na całej skórze i na błonach śluzowych, przybierając nietypową budowę. Ten rodzaj zwykle nie pojawia się na sromie czy w jamie ustnej.

Wymienić można brodawki zwykłe:

• stóp, które mają np. formę mozaikową (ogniska zlewające się ze sobą). Niektóre z brodawek na stopach ulegają spłaszczeniu w wyniku nacisku,
• na twarzy, szyi i w okolicach pach - w wersji nitkowatej.

Zdaniem powstają one zwykle w miejscach narażonych na urazy, w tym na łokciach, kolanach. Częstą odmianą są brodawki okołopaznokciowe.

Reklama

Przyczyny brodawek zwykłych

Od czego powstają brodawki? Bezpośrednim czynnikiem, który ma wpływ na ich rozwój jest działanie wirusa brodawczaka ludzkiego, zazwyczaj typu 2, choć w próbkach znaleźć też można inne typy wirusa, zwykle typ 1, 4 oraz 7. Co ciekawe, jak twierdzą Manjari Goyal-Stec i Sławomir Majewski, brodawki zwykłe wywołane wirusem typu 7 występują prawie wyłącznie u rzeźników i sprzedawców mięsa. Tego typu brodawki oprócz klasycznego wyglądu, mogą też przybierać kształt kalafiorowatych narośli.

Z drugiej strony w populacji nosicielstwo tego wirusa rozpoznaje się u około 60%. Nie oznacza to jednak, że wszystkie te osoby będą mierzyć się z kurzajkami. Dlaczego robią się brodawki? Wpływ na pojawienie się brodawek zwykłych mają takie czynniki wyzwalające jak:

• problemy z odpornością komórkową - mogą to być schorzenia wrodzone, ale też nabyte, m.in. AIDS, zespół Di George’a, ciężkie skojarzone niedobory odporności;
• obniżenie odporności wywołane, np. lekami immunosupresyjnymi po przeszczepach narządów (azatiopryna albo cyklosporyna po transplantacji nerki), działaniem glikokortykosteroidów, np. w leczeniu chorób alergicznych, nowotworów hematologicznych czy schorzeń z zakresu autoagresji;
• osłabienie organizmu związane z przebiegiem choroby nowotworowej;
• nadużywanie alkoholu;
• narkomania;
• deficyty pokarmowe, w tym zbyt mała podaż witamin i minerałów, wywołane przez problemy z odżywianiem (bulimia, anoreksja), schorzenia układu pokarmowego, błędy związane z nieodpowiednio dopasowaną dietą.

Poza tym jedną z przyczyn brodawek zwykłych jest oczywiście bezpośredni kontakt z osobami zarażonymi albo z materiałem genetycznym wirusa, np. na basenie czy w solarium. Przenoszeniu wirusa sprzyja wilgoć w tych miejscach.

Jak wirus HPV powoduje powstanie brodawek? Struktury wirusa brodawczaka ludzkiego, który jest wirusem z dwuniciowym DNA, dzielą się intensywnie, a przy tym wnikając w komórkę, zespalają swój materiał genetyczny z jej DNA. Co to oznacza?

W procesie podziału komórki, powiela się nie tylko prawidłowy materiał genetyczny, ale jednocześnie DNA wirusa, co sprzyja pojawianiu się brodawek. Szczególnie narażone na taki problem są osoby młode, u których dochodzi do gwałtownego namnażania się takich komórek. Skutkuje to licznymi brodawkami. Tę tezę potwierdzają obserwacje związane ze znacznie częstszym występowaniem brodawek u dzieci i młodzieży szkolnej niż u dorosłych.

Dodatkowo, niektóre osoby mają po prostu wrodzone predyspozycje związane z pojawianiem się kurzajek. Będą więc znacznie częściej niż inni zmagać się z tym problemem w trakcie swojego życia.

Reklama

Objawy brodawek zwykłych

Czym charakteryzuje się brodawka zwykła? Kurzajki powstają nie w efekcie procesu zapalnego, a działania wirusa, który zostaje uaktywniony.

Takie zmiany przybierają postać grudek na skórze. Jak powstają? To efekt nakładania się kilku warstw zrogowaciałego naskórka na siebie. Brodawki zwykłe, kurzajki mają tendencję do zlewania się, co przekłada się na tworzenie się większych tworów.

Dodatkowo kurzajki:

• mają kolor zbliżony do barwy skóry, a czasem szarawą barwę, jednakże w niektórych przypadkach ich barwa jest ciemniejsza, co sprawia, że mogą nawet kojarzyć się ze zmianami nowotworowymi,
• utrzymują się od kilku miesięcy do nawet kilku lat,
• mają średnicę ok. 1 cm,
• wykazują tendencję do samoistnego ustępowania, nawet bez podejmowania leczenia, jednak trzeba wówczas liczyć się z bardzo długim czasem dochodzenia do siebie i wysokim ryzykiem zakażenia innych obszarów ciała oraz innych ludzi, np. poprzez kontakt fizyczny,
• gdy brodawki zwykłe ustępują, nie pozostawiają po sobie blizn,
• zmiany zazwyczaj pojawiają się w obrębie skóry dłoni, w tym obszarze wału paznokciowego, płytki paznokciowej, a nawet w przestrzeni pod płytką paznokciową. Nie oznacza to jednak, że brodawki zwykłe nie mogą wystąpić w innym miejscu,
• zwykłe mają tendencję do nawracania. Nie jest możliwe całkowite pozbycie się wirusa z organizmu.

Czynnikami sprzyjającymi aktywacji wirusa brodawczaka ludzkiego odpowiadającego za zakażenie są m.in.:

• młody wiek,
• obniżona odporność organizmu,
• choroby immunologiczne,
• niewłaściwy sposób odżywiania,
• przyjmowanie leków, w tym leków zapobiegających odrzuceniu narządów.

Poza tym należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobami, które mają na swoich kończynach takie zmiany, ponieważ grozi to ryzykiem zakażenia.

Reklama

Diagnostyka brodawek zwykłych

Co można zrobić, by rozpoznać u siebie kurzajkę? Przede wszystkim, gdy zauważysz u siebie zmiany przypominające brodawki, warto postawić na wizytę u dermatologa. Taki specjalista przeprowadzi wywiad z pacjentem, wykona badanie palpacyjne oraz obejrzy brodawkę, by ustalić jaki to rodzaj zmian.

Co ciekawe, lekarz dodatkowo może też zlecić badanie histopatologiczne, które ma na celu ustalenie, co jest przyczyną zmiany skórnej. Wówczas pobiera się wycinek brodawki do badania histopatologicznego. Można też bazować na technikach molekularnych, które pozwalają wykazać obecność DNA wirusowego.

Lekarz może też zróżnicować, jaki to typ zmian, jednak zarówno brodawki płaskie i zwykłe są leczone podobnymi metodami, dlatego ich nazewnictwo ma tu drugorzędne znaczenie.

Pacjent może w trakcie wizyty lekarskiej dowiedzieć się o:

• ewentualnych źródłach zakażenia, np. czy może za tym stać woda w basenie,
• sposobie leczenia i jego bolesności,
• tym, czy ciężarna może przekazać dziecku nosicielstwo wirusa.

Niektórzy pacjenci bazują również na obserwacji np. dokonanej samodzielnie lub przez farmaceutę i podejmują się leczenia w oparciu o specyfiki dostępne w aptece bez recepty.

Reklama

Leczenie brodawek zwykłych

Jak już wiemy, kurzajki mają tendencję do samodzielnego zanikania. Jednak czekanie na efekty może być naprawdę bardzo długie i mijać się z celem. Dlatego najlepiej postawić na leczenie brodawki od razu, gdy zauważymy zmiany. W ten sposób unikniemy dalszego rozsiewania się kurzajek. Oprócz eliminacji zmian, zapobiegniemy więc szerzeniu się wirusa na zdrowe tkanki.

Leczenie kurzajek jest bezbolesne, choć pacjent może odczuwać delikatny dyskomfort pomimo wcześniejszego podania środka przeciwbólowego działającego miejscowo.

Na czym polega terapia takich zmian? Oto formy leczenia brodawek zwykłych:

• łyżeczkowanie - to mechaniczne usunięcie zmian skórnych. Używa się do tego zabiegu sterylnych narzędzi chirurgicznych, a zabieg jest bezbolesny;
• wymrażanie ciekłym azotem - zabieg nie wymaga znieczulenia. Na brodawkę nakładany jest podtlenek azotu o temperaturze ok. -190 st. Celsjusza za pomocą specjalnego urządzenia;
• elektrokoagulacja - zmiany skórne są nakłuwane elektrycznie naładowaną igłą;
• laseroterapia - metoda nie narusza ciągłości tkanek, co przyśpiesza proces rekonwalescencji. Brodawka jest wystawiona na działanie promieniowania, a po kilku dniach pozostaje po niej strupek.

Co ciekawe, niektórzy specjaliści nie usuwają jednocześnie wszystkich zmian w procesie leczenia, ponieważ czasem po usunięciu jednej, pozostałe znikały samoistnie.

Oprócz zabiegów dostępnych u specjalistów, można też zdecydować się na środki farmakologiczne. Taką rolę pełni np. terapia kwasowa na kurzajki - miejscowo aplikuje się roztwór 15% kwasu salicylowego. Taki środek ogranicza nawarstwiony naskórek. Obecnie w środkach na brodawki stosuje się też imikwimod, który pobudza działanie komórek układu odpornościowego, co sprzyja walce z wirusem.

Wśród ludowych metod wymienia się m.in. stosowanie jaskółczego ziela na brodawki. Choć metoda przynosi rezultaty, należy brać pod uwagę możliwość reakcji alergicznej. Nie zaleca się natomiast usuwania brodawek zwykłym pumeksem, octem czy czosnkiem. To sposoby, które mogą prowadzić do uszkodzenia skóry.

Reklama

Zapobieganie brodawkom zwykłym

Czy istnieją sposoby na to, by uniknąć wystąpienia brodawki zwykłej? Przede wszystkim trzeba postawić na profilaktykę zakażeń HPV polegającą na:

• unikaniu bezpośredniego, fizycznego kontaktu z osobami, które mają czynne brodawki;
• przestrzeganiu zasad higieny - częstym myciu rąk, noszeniu swoich klapek na basenie;
• wspieraniu odporności organizmu poprzez zdrowy styl życia - dietę czy aktywność fizyczną;
• jeżeli to możliwe, unikaniu leków obniżających odporność (czasem jednak to konieczność i nie należy rezygnować z takiej terapii bez porozumienia z lekarzem, bo skutki mogą być znacznie bardziej poważne niż pojawienie się brodawek zwykłych);
• terapia narkomanii, choroby alkoholowej, zaburzeń odżywiania - w tym bulimii i anoreksji;
• podjęcie leczenia choroby nowotworowej - ważnym elementem leczenia jest właściwa dieta, która nie prowadzi do niedoborów pokarmowych.

Bardzo prostym sposobem na uniknięcie zakażenia jest rezygnacja z dotykania przedmiotów, z których wcześniej korzystał chory, np. z ręczników, butów. Należy też zabezpieczyć plastrem wszelkie rany i zadrapania, by nie stały się bramą, przez którą wniknie wirus.

Czy w ramach profilaktyki HPV warto się szczepić? Takie szczepienia dotyczą wybranych typów HPV, przede wszystkim tych, które są czynnikiem ryzyka rozwoju choroby nowotworowej narządów płciowych, ich celem nie jest profilaktyka kurzajek, choć warto tu wspomnieć, że trwają pracę nad szczepionką przeciwko tym typom wirusa, które prowadzą do powstawania brodawek.

Co ciekawe, taka szczepionka była testowana przez Shina i współpracowników u pacjentów, którzy borykali się z nawracającym problemem brodawek mnogich - szczepionkę podano im trzykrotnie - po raz pierwszy, a potem 2 miesiące później i 6 miesięcy później. Z badań wykluczono te osoby, które dodatkowo stosowały inne metody. Po 3 miesiącach od podania ostatniej dawki, całkowitej remisji doświadczyło 62% badanych. Wciąż jednak potrzebne są dalsze badania nad taką szczepionką.

Z kolei szczepienia przeciwko HPV przenoszonego drogą płciową i zwiększającego ryzyko raka narządów płciowych mają sens jedynie u tych pacjentów, którzy nie są nosicielami tego wirusa. W Polsce obecnie funkcjonuje bezpłatny program szczepień dla dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat. Preparat podawany jest w dwóch dawkach - odstęp pomiędzy nimi wynosi od 6 do 12 miesięcy. Aby zapisać dziecko na szczepienie wystarczy umówić się na wizytę:

• w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej,
• poprzez Internetowe Konto Pacjenta,
• poprzez infolinię (numer podany w serwisie RP).

Brodawka zwykła może przytrafić się każdemu, dlatego bardzo istotne jest dbanie o codzienną higienę, ale przede wszystkim o wzmocnienie układu odpornościowego. Silny organizm to klucz do tego, by zmniejszyć ryzyko zakażeń wirusem wywołującym kurzajki.

Nie należy mylić szczepień na HPV jako profilaktyki antynowotworowej ze szczepieniami, które są jeszcze w fazie testów i dotyczą już terapii stale nawracających kurzajek.