Co to jest zespół de Quervaina?
Pierwsze wzmianki o zespole de Quervaina (czytaj: de Kerwena) pojawiają się w 1895 roku. To zapalenie pochewek ścięgien mięśni: prostownika krótkiego kciuka oraz odwodziciela długiego kciuka, określane czasem jako syndrom smartfonowego kciuka, bo dotyczy osób wykonujących powtarzalne czynności tym palcem na telefonie.
Zespół de Quervaina jest stanem zapalnym wewnętrznej warstwy maziowej pochewki ścięgna, którego powikłaniem jest zwężenie pomiędzy ścięgnem a pochewką. Prowadzi to do tarcia tych struktur i w konsekwencji do dolegliwości bólowych.
Zdaniem autorów publikacji "Reumatyzm tkanek miękkich" w piśmie "Reumatologia" (2016), choroba dotyka zazwyczaj kobiet między 25 a 50 rokiem życia.
Schorzenie to jest też nazywane zespołem kciuka matki z uwagi na to, że pojawia się u matek w efekcie częstego podnoszenia małego dziecka w określonej pozycji palców i nadgarstka (powtarzalne ruchy zginania i prostowania nadgarstka z odwiedzionym kciukiem w obciążeniu oraz ruchów skręcania).
Reklama
Zespół de Quervaina a choroba de Quervaina
Co do tego, czy zespół de Quervaina i choroba de Quervaina to synonimy, czy określenia innych jednostek chorobowych w publicystyce medycznej nie ma zgodności. Niektórzy autorzy używają tych zwrotów zamiennie, często jednak kontekst zastosowania tej nazwy jest różny.
Okazuje się bowiem, że powyższe wyrażenia są niejednokrotnie stosowane jednocześnie do opisu dwóch jednostek chorobowych - zapalenia pochewki ścięgien mięśni kciuka, jak i podostrego zapalenia tarczycy.
Natomiast inni stawiają znak równości pomiędzy zespołem de Quervaina w takim kontekście, w jakim my piszemy, czyli dla zapalenia ścięgien mięśni kciuka. Z kolei określenie choroba de Quervaina jest stosowana np. do opisania objawów choroby tarczycy. Choroby te - poza podobną nazwą - nie mają ze sobą nic wspólnego.
A czy te nieścisłości są regulowane przez klasyfikację ICD 10? Tam, “choroba de Quervaina” to inaczej “zapalenie błony maziowej i ścięgien wyrostka rylcowatego kości promieniowej” z kodem M65.4. Sugeruje to więc, że zespół de Quervaina to tak naprawdę “choroba de Quervaina”. W tejże klasyfikacji nie występuje wyrażenie “zespół de Quervaina”.
Z kolei dolegliwość dotycząca tarczycy ma symbol E06.1 i nie ma tam określenia “zespół” ani “choroba”, a jest jedynie nazwa: podostre zapalenie tarczycy de Quervaina.
W klasyfikacji ICD 11, sytuacja wygląda podobnie. “Promieniste styloidalne zapalenie pochewki ścięgna” jak i “chorobę de Quervaina” można znaleźć tam pod numerem FB40.5. “Zespół de Quervaina” jako taki nie znajduje się w ogóle w tej klasyfikacji. Natomiast podostre zapalenie tarczycy można znaleźć pod numerem 5A03.1, który zawiera “zapalenie tarczycy de Quervaina”.
Niepoprawnie byłoby więc nazywać zapalenie tarczycy de Quervaina - chorobą de Quervaina, chyba, że dodano by wyrażenia wskazujące wprost na kontekst.
Reklama
Przyczyny zespołu de Quervaina
Do najczęstszych czynników, które wpływają na wystąpienie zespołu de Quervaina, zdaniem Sławomira Jeki, Marty Dury i Marzeny Waszczak-Jeki, autorów pracy poglądowej na łamach “Via Medica”, zaliczyć należy zmiany przeciążeniowe, a także urazy pochewki ścięgnistej i mikrokrwawienia oraz mikrourazy, w przebiegu powtarzalnych czynności mechanicznych.
Niekiedy zespół de Quervaina może towarzyszyć innym chorobom układowym tkanki łącznej na przykład reumatoidalnemu zapaleniu stawów.
Według M. Malińskiej do przeciążenia kciuka i w efekcie do pojawienia się tej choroby przyczynia się rodzaj wykonywanej pracy. Zespół de Quervaina można więc uznać - tak jak przytoczona autorka - za chorobę zawodową ludzi pracujących przy komputerze, ale też wszystkich działających w intensywny sposób dłońmi.
Na ten zespół zapadają muzycy grający na niektórych instrumentach, stolarze, a nawet osoby korzystające z telefonów komórkowych za pomocą kciuka jednej ręki.
Do choroby predysponuje - zdaniem Bugajskiej i innych współautorów na łamach Medycyny Pracy (2011) - gra na instrumentach klawiszowych, z uwagi na to, że jest związana z równoczesnym odwiedzeniem kciuka i zgięciem łokciowym nadgarstka. W takiej pozycji na kciuk oddziałują znaczne siły, co może skutkować stanem zapalnym.
Reklama
Objawy zespołu de Quervaina
Zastanawiasz się, co powinno wzbudzić Twój niepokój? Co należy uznać za objaw zespołu de Quervaina?
Otóż, do najczęstszych symptomów wskazujących na chorobę zaliczyć należy:
- dolegliwości bólowe kciuka podczas jego prostowania i odwodzenia,
- spuchniętą dłoń przy kciuku,
- ból nadgarstka od strony kciuka.
Do objawów przewlekłego zespołu de Quervaina zaliczyć trzeba także przeskakiwanie ścięgien ponad strukturami kostnymi i słyszenie charakterystycznego trzasku. Jeżeli osoba z takimi dolegliwościami nie podejmie szybko odpowiedniego leczenia, ból będzie narastać i rozprzestrzeni się na nadgarstek i przedramię.
Reklama
Do jakiego lekarza zespołem de Quervaina?
Pierwsze objawy powinny skłonić do tego, by skorzystać z pomocy lekarza pierwszego kontaktu. Ten może zdecydować się na samodzielne leczenie pacjenta lub skierować pacjenta dalej, np. do ortopedy. Innym lekarzem, który może zająć się leczeniem tej choroby jest reumatolog.
Jeżeli trafisz do ortopedy lub reumatologia, jest szansa na to, że wizyta odbędzie się w ramach NFZ, wówczas konieczne jest skierowanie od lekarza POZ.
Z kolei, gdy korzystasz z prywatnego ubezpieczenia, możesz zdecydować się na bezpośredni kontakt z ortopedą czy reumatologiem bez konieczności posiadania skierowania.
Reklama
Test na zespół de Quervaina
Podczas wizyty lekarz w pierwszej kolejności przeprowadzi wywiad lekarski oraz pełne badanie fizykalne. Aby móc postawić pełną diagnozę zespołu de Quervaina doktor musi przeanalizować, czy u pacjenta występuje bolesność uciskowa po grzbietowej stronie ręki w okolicy kciuka i nadgarstka.
Jak wskazuje Sławomir Jeka i Marta Duda, podstawowym badaniem diagnostycznym jest ultrasonografia (USG), którą wykorzystuje się również jako badanie monitorujące leczenie. W USG w początkowym okresie choroby występuje wysięk w pochewce ścięgnistej, w późniejszym etapie przerost błony maziowej, zmiany włókniste i zwapnienia w jej obrębie.
Istotny jest również test na zespół de Quervaina nazywany także testem Finkelsteina. Wykonuje się go poprzez zgięcie kciuka do dłoni i objęcie go poprzez pozostałe palce. Nazywamy to tzw. zamknięciem kciuka w pięści. W dalszej kolejności nadgarstek jest odchylany w kierunku łokciowym, czyli w kierunku małego palca. Jeżeli pojawi się ból i trzeszczenie palca, może to wskazywać na tę jednostkę chorobową.
W diagnostyce można także skorzystać z testu autostopowicza: dolegliwości bólowe nadgarstka (od strony kciuka) pojawiają się podczas prostowania kciuka wbrew oporowi stawianemu na kciuk.
Aby wykluczyć chorobę zwyrodnieniową w stawie śródręczno-nadgarstkowym kciuka specjalista może zlecić również wykonanie u osoby, u której podejrzewa zespół de Quervaina RTG tego miejsca.
W celu zweryfikowania, czy w obrębie struktur kostnych nie pojawiły się zmiany patologiczne, wykonuje się również tomografię komputerową (TK).
Reklama
Leczenie zespołu de Quervaina
Borykasz się z problemami z kciukiem i bólem nadgarstka wywołanym tą chorobą? Oto sposoby, jak ją leczyć i z jakich leków korzystać, by móc odczuć ulgę.
Skuteczne leczenie zespołu Quervaina opiera się m.in. na farmakoterapii.
W przypadku leczenia zachowawczego zespołu de Quervaina stosuje się przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Jeżeli jednak to nie przynosi rezultatu, konieczne staje się podanie pacjentowi zastrzyków zawierających glikokortykosteroidy ze środkiem znieczulającym, którym może być lignokaina.
Glikokortykosteroidy określane są również “blokadami”, których celem jest zmniejszenie stanu zapalnego i obrzęku. Podanie zastrzyków na zespół de Quervaina następuje zwykle pod kontrolą USG. Lek jest podawany bezpośrednio do pochewki ścięgnistej.
Sterydów ze względu na powikłania (na przykład podwyższenie poziomu cukru) nie powinno się jednak stosować długo i jako jedyną metodę leczenia. Połączenie 1-2 iniekcji glikokortykosteroidów z fizjoterapią lub ortezą jest bezpieczniejszą terapią.
Maść na zespół de Quervaina
Wstępne leczenie objawów zespołu de Quervaina można rozpocząć od zastosowania odpowiedniej maści przeciwzapalnej. Tego rodzaju preparat aplikuje się na wczesnym etapie choroby. Takie postępowanie jest wskazane w oczekiwaniu na wizytę u specjalisty.
Dobrze jest po prostu udać się do apteki i opisać swoje dolegliwości. Farmaceuta powinien wówczas dobrać odpowiednie leki dostępne bez recepty, które mogą chwilowo pomóc poradzić sobie z tym problemem.
Popularne leki, które sprawdzą się w zwalczaniu dolegliwości bólowych wywołanych zespołem de Quervaina to maść z diklofenakiem albo z ketoprofenem. Aplikowanie takich preparatów zaleca się 2-3 razy dziennie.
Najlepiej drugą ręką wcierać maść przez kilka minut. Pamiętaj, że ustąpienie bólu nie zawsze jest równoznaczne z wyleczeniem stanu zapalnego, dlatego pomimo braku objawów po nałożeniu maści, udaj się z wizytą do lekarza.
Orteza przy zespole de Quervaina
Aby pozbyć się dolegliwości związanych z zespółem de Quervaina niezbędne może być czasowe unieruchomienie nadgarstka. Cena ortezy zaczyna się już w okolicach kilkudziesięciu złotych. W sklepach znajdziesz też tego rodzaju wyroby powyżej 150 zł.
Założenie stabilizatora, z jednoczesną blokadą kciuka to sposób na to, by dać swojej dłoni więcej czasu na regenerację. Unieruchomioną kończyną nie możesz poruszać jak dotychczas. Dzięki temu nie dochodzi do ponownego uciskania newralgicznych miejsc.
Noszenie ortezy na zespół de Quervaina to jedna z wielu czynności, jakie warto podjąć w trosce o własne zdrowie.
Stabilizator można założyć już wtedy, gdy będziesz doświadczać pierwszych dolegliwości wynikających z pojawienia się stanu zapalnego.
Musisz jednak wiedzieć, że ograniczenie ruchów nadgarstka i kciuka na dłuższy czas może prowadzić do osłabienia mięśni oraz powstania przykurczy.
Ćwiczenia przy zespole de Quervaina
Aby móc w pełni cieszyć się zdrowiem, dobrze też postawić na rehabilitację w zespole de Quervaina. Przede wszystkim istotna jest wizyta u fizjoterapeuty. Ten specjalista pomoże Ci w zmianie nawyków, które często stanowią źródło Twoich problemów i pogłębiają przeciążenie nadgarstków.
Ćwiczenia poprawiają mikrokrążenie i lepsze odżywienie mięśni. Stymulacja ścięgien do poślizgu zapobiega powstawaniu zrostów.
W ramach fizjoterapii powinieneś poznać ćwiczenia na zespół de Quervaina. Wzmocnienie mięśni przedramion umożliwi przywrócenie funkcji ręki.
Dobrym ćwiczeniem będzie dotykanie opuszką kciuka opuszek pozostałych palców (w kolejności od małego do wskazującego) z jednoczesnym skręcaniem nadgarstka.
Warto tu wspomnieć, że zespół de Quervaina dzieli się na 3 okresy:
- ostry,
- podostry,
- przewlekły.
Na każdym etapie choroby rehabilitacja może wyglądać inaczej. Konkretne działania przedstawiamy poniżej:
okres ostry i podostry - celem jest wyeliminowanie bólu i wysięku poprzez zastosowanie:
- pola magnetycznego, co sprzyja poprawie ukrwienia w komórce;
- lasera;
- krioterapii.
okres przewlekły - leczenie ma na celu poprawę fizjologii tkanek i ich regeneracji poprzez zastosowanie jonoforezy działającej przeciwzapalnie, prądów TENS, lasera poprawiającego krążenie czy ultradźwięków, przyspieszających przemianę materii w komórce.
Można też zdecydować się na masaż u specjalisty.
Taping przy zespole de Quervaina
Chcąc pozbyć się objawów zespołu de Quervaina można zdecydować się na kinesiotaping. Taping to po prostu naklejanie specjalnych plastrów, które pomagają w regeneracji kciuka, a jednocześnie nie ograniczają tak ruchów jak orteza, przez co są wygodniejsze.
Taka terapia pomoże odciążyć tkanki i poprawić ich metabolizm. Staną się one wówczas bardziej odżywione. Takie stymulowanie ścięgien zapobiega również występowaniu ewentualnych zrostów.
Ma to także znaczenie jeśli chodzi o stymulację tzw. czucia głębokiego. Taping może też pozytywnie wpłynąć na wzmocnienie siły mięśni.
Zabieg przy zespole de Quervaina
Trzeba mieć świadomość, że leczenie zachowawcze w przypadku tej choroby przynosi największe efekty, gdy jest wdrażane na wczesnym etapie. Mimo to w razie dalszego obciążania nadgarstka oraz kciuka, objawy mogą nawracać.
Zaawansowane zmiany to wskazanie do leczenia operacyjnego zespołu de Quervaina. Operacja polega na odbarczeniu pierwszego przedziału prostowników poprzez przecięcie troczka, co pozwala na uwolnienie w ten sposób ścięgien i swobodne ich ślizganie.
Na koniec lekarz usuwa pojawiające się ewentualne zmiany pozapalne.
Cena zabiegu na zespół de Quervaina to koszt minimum 1400 zł.
Istnieje szereg opinii o zabiegu na zespół de Quervaina. Niektórzy nie doświadczają żadnych działań niepożądanych, a jakość ich życia wzrasta, ponieważ wracają do zdrowia.
Z drugiej strony trzeba pamiętać o tym, że taka ingerencja może wiązać się z powikłaniami, które jednak nie zdarzają się zbyt często. Zaliczyć do nich można blizny, infekcję czy uszkodzenie głębiej położonych struktur (na przykład uszkodzenie lub podrażnienie nerwu promieniowego).
Zawsze warto omówić z lekarzem wszystkie za i przeciw. Na skutki uboczne wpływ ma również ogólny stan organizmu, w tym występowanie cukrzycy (przy współwystępowaniu tej choroby trzeba brać pod uwagę możliwość powikłań w trakcie gojenia się rany po zabiegu).
Domowe sposoby leczenia zespołu de Quervaina
Chcąc pozbyć się choroby, należy przede wszystkim skorzystać ze wsparcia lekarza. W ramach tzw. domowego leczenia można natomiast zastosować działania profilaktyczne, które sprawią, że dolegliwości będą mniejsze.
Przede wszystkim należy oszczędzać bolącą rękę. Trzeba też unikać czynności, które wywołują ból. Można też zastosować zimne okłady na opuchliznę, np. zdecydować się na kilkuminutowy masaż lodem, który powinien przynieść chociażby częściową ulgę.
Po wcześniejszej konsultacji z fizjoterapeutą można zdecydować się na ćwiczenia, które warto wykonywać w zaciszu domowym. Samodzielnie możesz też unieruchomić kończynę ortezą.
Chcąc zmniejszyć objawy można postawić na zioła na opuchliznę takie jak pokrzywa, skrzyp czy mniszek lekarski. Musisz jednak pamiętać, aby sprawdzić, czy nie wchodzą one w interakcję, np. z przyjmowanymi lekami. Zalecamy więc tu ostrożność.
Powikłania po zespole de Quervaina
Nieleczony zespół de Quervaina może pogłębiać problemy bólowe i sprawić, że ból zacznie promieniować coraz wyżej. Może to uniemożliwić wykonywanie wielu czynności.
Dlatego istotne jest zgłoszenie się do specjalisty już wtedy, gdy pojawią się pierwsze objawy. Pozwoli to uniknąć potęgowania się dolegliwości.
Warto mieć na uwadze, że przeprowadzenie zabiegu na stan zapalny może wiązać się z pojawieniem się skutków ubocznych, które już omówiliśmy w tym artykule.
Zespół de Quervaina ma niestety tendencję do nawrotów. Dlatego jeżeli na stałe nie wprowadzisz zmian związanych z codziennym funkcjonowaniem i nie nauczysz się - zgodnie ze wskazówkami lekarza lub fizjoterapeuty - jak postępować ze swoimi dłońmi i jak podejmować pewne czynności, by nie obciążać nadgarstka i kciuka, to zespół de Quervaina może co jakiś czas dać o sobie znać.
Jeżeli więc raz doświadczyłeś tego rodzaju stanu zapalnego, zadbaj o to, by na bieżąco kontrolować swój stan u ortopedy lub reumatologa, a także korzystać z pomocy fizjoterapeuty. Receptą na Twoje dolegliwości powinna być zmiana nawyków, choć oczywiście, m.in. ze względu na charakter pracy, nie zawsze jest to możliwe.
