Co to jest choroba Osgooda-Schlattera?
Choroba Osgooda-Schlattera to jednostka chorobowa, która doprowadza do uszkodzenia guzowatości kości piszczelowej. Guzowatość to charakterystyczna struktura na obrzeżu piszczeli w miejscu, gdzie więzadło rzepki przyczepia się do kości.
Kilka centymetrów poniżej kolana można wyczuć wypukłość, w której podczas choroby dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Guzowatość (wypukłość) wywołuje ból w okolicy kolana i utrudnia jego całkowite wyprostowanie.
Choroba Osgooda-Schlattera nazywana jest także jałową martwicą guzowatości kości piszczelowej. To historyczna nazwa tej choroby, która wskazywała na martwicę niedokrwienną. Po latach uznano, iż to schorzenie ma głównie charakter przeciążeniowy. Problem dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Choroba najczęściej rozwija się u chłopców w wieku 12-15 lat, u dziewczynek rzadziej w okresie dojrzewania w wieku 11-13 lat. Szybki wzrost dzieci powoduje zmiany w strukturze kości, mięśni i ścięgien.
Układ kostny nie otrzymuje wtedy wystarczającej ilości składników odżywczych, pojawia się problem niedokrwienia i pojawiają się zmiany o charakterze martwiczym. Brak udziału czynników chorobotwórczych, jak bakterie czy wirusy w procesie zapalnym jest powodem określania tego schorzenia jako jałowej martwicy.
Reklama
Choroba Osgooda-Schlattera u dorosłych
Martwica guzowatości kości piszczelowej pojawia się u dorosłych i dzieci. Szczególnie narażone są dzieci, które uprawiają sporty, polegające na bieganiu i skakaniu. Młode osoby w wieku 11-15 lat przechodzą okres największego wzrostu, a ścięgna i mięśnie rosną bardzo szybko.
U chłopców choroba Osgooda-Schlattera pojawia się częściej, prawdopodobnie z uwagi na ich większą aktywność fizyczną. Dziewczynki najczęściej borykają się z tym schorzeniem w okresie dojrzewania.
Guzowatość kości piszczelowej jest także przypadłością osób dorosłych uprawiających określone dyscyplin sportowe, które wymagają dość intensywnych biegów, kopnięć czy skoków. Dyscypliny sportu, które sprzyjają rozwojowi choroby u dorosłych to koszykówka, siatkówka, piłka nożna czy dyscypliny gimnastyczne.
Objawami choroby (u dorosłych i dzieci) są:
- ból poniżej 5-7 cm poniżej rzepki,
- nasilenie bólu podczas aktywności fizycznej,
- opuchlizna w miejscu guzowatości,
- zaczerwienienie pod kolanem,
- uczucie ciepła w miejscu zmian,
- zwiększone napięcie mięśniowe.
Reklama
Operacja w chorobie Osgooda-Schlattera
Operacja w przebiegu tego rodzaju choroby jest raczej rzadkością. Zabieg jest konieczny, gdy:
- zawodzą inne metody leczenia,
- należy odtworzyć lub nadać prawidłowy kształt guzowatości piszczeli,
- należy usunąć luźne fragmenty kości, które nie wygoiły się w procesie kostnej przebudowy.
Operacja w chorobie Osgooda-Schlattera jest wykonywana, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi pozytywnych efektów. Zabieg operacyjny może być wykonany 2 metodami – artroskopową lub na otwarto.
Chirurg podejmuje decyzję o wyborze metodzie operacji jałowej martwicy guzowatości kości piszczelowej. Podstawą wyboru jest rodzaj zmian w guzowatości piszczeli. Nie każda zmiana może być leczona metodą artroskopową.
Operacja „na otwarto” wykonywana jest znacznie częściej. Chirurg wykonuje cięcie nad guzowatością piszczeli pod rzepką, z przodu kolana, przecina więzadło i wycina niewygojone jądro oraz nadmiar kości. Zabieg trwa do 30 minut. Zaleceniami pooperacyjnymi są kule ortopedyczne i orteza.
Artroskopowe leczenie choroby Osgooda-Schlattera polega na wprowadzeniu kamery i miniaturowych narzędzi poprzez niewielkie nacięcie skóry. Chirurg usuwa chory fragment kostny, tkwiący pod więzadłem rzepki. Zabieg trwa około godziny. Po operacji pacjent ma zakładaną ortezę do 14 dni (na pełnym wyproście) oraz zalecenie chodzenia przy pomocy kul.
Reklama
Leczenie choroby Osgooda-Schlattera
Jak leczyć chorobę Osgooda-Schlattera? Podstawową metodą jest leczenie zachowawcze, które polega na zaprzestaniu aktywności fizycznej, która doprowadza do zaostrzenia objawów.
Do głównych form leczenia jałowej martwicy guzowatości kości piszczelowej zaliczane są:
- zaprzestanie uprawiania sportu na czas, wskazany przez lekarza,
- w przypadku dzieci – zwolnienie z zajęć sportowych,
- zakaz rekreacyjnej aktywności fizycznej – jedyną dozwoloną formą jest pływanie,
- unieruchomienie w ortezie przy ostrych bólach,
- stosowanie leków i maści przeciwzapalnych,
- chłodzenie chorego miejsca,
- krioterapia,
- jonoforeza,
- pole magnetyczne,
- laser,
- ultradźwięki,
- fala uderzeniowa,
- masaże powięziowe,
- rozciąganie mięśnia czworogłowego (w ostrej fazie choroby).
Lekarze często zalecają noszenie opasek przy chorobie Osgooda-Schlattera, które zapewniają podparcie szczytu rzepki przy prostowaniu kończyny. Opaska odciąża staw rzepkowo-udowy i zapewnia rozciąganie więzadła właściwego. Wprowadzenie postępowania fizykalnego zależy od etapu choroby.
W przypadku braku efektów leczenia choroby Osgooda-Schlattera może pojawić się konieczność umieszczenia nogi w gipsie. Takie unieruchomienie trwa zazwyczaj do 4 tygodni.
Reklama
Rehabilitacja w chorobie Osgooda-Schlattera
Rehabilitacja jałowej martwicy guzowatości kości piszczelowej polega przede wszystkim na oszczędzaniu chorej kończyny.
Głównymi celami pracy z pacjentem są:
- nauka bezpiecznego obciążania kończyny,
- ćwiczenia w odciążeniu,
- opracowanie indywidualnego planu form aktywności, wspomagającej pracę mięśni w ograniczeniu,
- gimnastyka ruchowa,
- techniki manualne z wykorzystywaniem terapeutycznych właściwości zimna.
Z biegiem czasu do procesu rehabilitacji w chorobie Osgooda-Schlattera wprowadzane są ćwiczenia mięśnia czworogłowego i dwugłowego uda, rozciąganie powięziowe i rozluźnianie mięśni, treningi stabilizacyjne i interwałowe.
Cały proces rehabilitacyjny skupia się na modyfikacji aktywności fizycznej, a ograniczenie treningów zmniejsza dolegliwości bólowe. Rehabilitanci skupiają się także na konieczności korygowania nieprawidłowości biomechanicznych.
Reklama
Choroba Osgooda-Schlattera a jazda na rowerze
Celem ćwiczeń w chorobie Osgooda-Schlattera jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, zwiększenie siły mięśniowej i ruchomości kończyny oraz zlikwidowanie uczucia sztywności mięśni.
Po zdiagnozowaniu choroby niewskazana jest angażująca kolano aktywność ruchowa. Do takiej należy jazda na rowerze. Zależność pomiędzy chorobą Osgooda-Schlattera a jazdą na rowerze wymaga szczególnego wyjaśnienia.
Przy tego rodzaju sportu następuje czynny wyprost kolana z dużego zgięcia, który wywołuje silne dolegliwości bólowe oraz nie sprzyja leczeniu. Lekarze zakazują zatem jazdy na rowerze, biegania i skakania. Po zakończeniu leczenia można powrócić do dawnej aktywności, ale pod nadzorem lekarza.
Oto ćwiczenia wskazane przy rehabilitacji:
- przysiady na jednej nodze, z drugą opartą na piłce,
- ćwiczenia stabilizacyjne na piłce,
- ćwiczenia podporowe.
