Co to jest choroba Perthesa?
Choroba Perthesa, nazywana także chorobą Legga-Calvégo-Perthesa to jałowa martwica głowy kości udowej. Pojawia się głównie u chłopców pomiędzy 5 a 8 rokiem życia. W przypadku dziewczynek ten typ martwicy jest trudniejszy do wyleczenia i zdecydowanie rzadziej występuje.
Schorzenie najczęściej dotyczy jednego stawu, a jego wczesne wykrycie pozwala uniknąć trwałych zmian w obrębie stawu biodrowego.
Jałowa martwica głowy kości udowej powstaje na skutek ograniczenia dopływu krwi do kości, w tym przypadku udowej. U dzieci dolegliwość ta jest głównie związana z ich intensywnym wzrostem. Do warstwy chrząstki wzrostowej kości dopływa zbyt mała ilość krwi i tkanka otrzymuje za mało tlenu i substancji odżywczych. Konsekwencją takiego schematu jest martwica.
Przyczynami choroby Perthesa u dorosłych są:
- anomalie w budowie naczyń krwionośnych, które wywołują zaburzenia krążenia krwi,
- pourazowe miejscowe niedokrwienia u nasady kości udowej,
- zaburzenia hormonalne,
- dolegliwości tkanki łącznej,
- przyjmowanie glikokortykosteroidów,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- działanie wysokiego ciśnienia (np. przy nurkowaniu).
Czynnikiem ryzyka przy tej chorobie jest przebyta dysplazja stawu biodrowego. Martwica głowy kości udowej pojawia się częściej u osób z nadwagą i u chorych przyjmujących leki sterydowe. Schorzenie przede wszystkim rozwija się u mężczyzn.
Dziedziczenie choroby Perthesa nie udowodniono w 100%, ale wielokrotnie zauważa się występowanie charakterystycznych objawów u członków rodziny.
Reklama
Choroba Perthesa po latach
Większość osób dotkniętych chorobą Perthesa po latach nie odczuwa już dolegliwości bólowych. Ruchomość w stawie z reguły powraca do prawidłowego działania.
Problemy pojawiają się u osób, które za późno zgłosiły się do lekarza, nie podjęły w odpowiednim czasie leczenia lub były niewłaściwie leczone. Przyczyną nieprawidłowości, które pojawiają się po latach jest trwałe spłaszczenie lub nieregularność głowy kości udowej.
Powikłaniami choroby Perthesa są:
- ból przy poruszaniu,
- ograniczenia ruchowe,
- utrata funkcji stawu,
- utrwalone przykurcze,
- stany zapalne biodra,
- zaburzenia chodu.
Nawrót choroby Perthesa może wystąpić zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Zawsze po zakończonym leczeniu należy szczegółowo ustalić z lekarzem, jakie są dopuszczalne formy aktywności fizycznej.
Reklama
Choroba Perthesa u dorosłych
Choroba Perthesa występuje głównie u dzieci, ale może dotknąć osoby w każdym wieku.
Jałowa martwica głowy kości udowej u dorosłych pojawia się najczęściej z powodu:
- urazów mechanicznych kości,
- mikrourazów, które są wynikiem wykonywania powtarzalnych czynności, obciążających systematyczne kość (np. w czasie pracy fizycznej),
- nowotworów,
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- radioterapii,
- radiochemioterapii,
- długotrwałego leczenia sterydami,
- alkoholizmu.
Choroba Perthesa u dorosłych często dotyka nurków. Jest ona głównym elementem choroby dekompresyjnej. Szybkie wynurzanie się i zmniejszanie ciśnienia atmosferycznego powoduje pojawienie się pęcherzyków azotu w naczyniach krwionośnych. To wywołuje uszkodzenia narządów i utrudnia ukrwienie tkanki kostnej.
Ograniczony dopływ krwi do kości to jedna z głównych przyczyn choroby Perthesa. Choroba najczęściej ujawnia się u dorosłych już w dojrzałym wieku, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Zauważono również, iż częściej zdarza się u osób aktywnych.
Leczenia jałowej martwicy głowy kości udowej u dorosłych zależy od stopnia uszkodzenia kości udowej. Polega przede wszystkim na ćwiczeniach ruchowych i odpowiednio dobranej rehabilitacji, a w cięższych przypadkach może być konieczna operacja.
Reklama
Choroba Perthesa u dzieci
Największą rolę w diagnozowaniu Perthesa u dzieci mają rodzice, którzy widzą swoje dziecko każdego dnia. To właśnie rodzice są w stanie najszybciej wychwycić nieprawidłowości w poruszaniu dziecka czy zareagować na dolegliwości bólowe.
Choroba Perthesa, czyli jałowa martwica kości udowej to najczęściej występująca martwica w układzie kostnym dzieci. Pojawia się zdecydowanie częściej u chłopców, a najwięcej zachorowań ujawnia się pomiędzy 4. a 8. rokiem życia. Schorzenie u dzieci dotyczy jednego stawu, obustronne zajęcie bioder należy do rzadkości.
Dolegliwość jest wynikiem zahamowania dopływu krwi do głowy kości udowej. W przedziale wiekowym 4-8 lat jej unaczynienie może być niewystarczające. Przyczyną choroby mogą być także urazy lub powtarzające się mikrourazy.
Wczesne wykrycie nieprawidłowości w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym pozwala uniknąć trwałych zmian w obrębie stawu biodrowego. Jeśli doszło już do martwicy stosowane jest leczenie zachowawcze i rehabilitacja lub leczenie operacyjne.
Reklama
Objawy choroby Perthesa
W początkowej fazie choroba może nie dawać żadnych objawów. Wraz z jej rozwojem medycyna wyróżnia następujące etapy choroby Perthesa:
- etap 1 (2-3 miesiące), w którym pojawiają się wstępne objawy, jak ból, utykanie czy ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym. Zmniejsza się również grubość chrząstki nasadowej,
- etap 2 (od 4 do 12 miesięcy), w którym pojawiają się przykurcze, ból i znaczne ograniczenie ruchowe. Proces martwiczy obejmuje pod koniec etapu całość kości udowej,
- etap 3 (do 18 miesięcy), w którym najczęściej głowa kości udowej znika całkowicie. Kość jest w tym okresie najmocniej narażona na odkształcenia,
- etap 4 to zmiany utrwalone i okres odbudowy, w którym następuje całkowita przebudowa nasady.
Do głównych objawów choroby Perthesa należą:
- utykanie,
- zanik mięśni uda,
- skrócenie długości kończyny,
- przykurcz mięśniowy,
- poranna sztywność nogi,
- miejscowe pogrubienie chorej kończyny,
- obrzęki,
- ograniczenie ruchomości stawu biodrowego,
- zmniejszenie obwodu uda na skutek osłabienia mięśnia czworogłowego,
- niewydolność mięśni pośladkowych po chorej stronie,
- objaw kolanowy w chorobie Perthesa, który polega na bólu w stawie kolanowym i często błędnie naprowadza rozpoznanie w kierunku schorzeń stawu kolanowego.
Reklama
Leczenie choroby Perthesa
Czy choroba Perthesa jest uleczalna? Wynik leczenia zależy od rozmiaru rozległości zmian martwiczych. W przypadku takich zmian w obrębie chrząstki wzrostowej rokowania są zdecydowanie gorsze. Młodsze dzieci potrzebują dłuższego okresu powrotu do zdrowia, ale mają większe szanse całkowitego wyleczenia.
U starszych dzieci może występować utrwalona deformacja kości udowej.
Głównymi metodami leczenia choroby Perthesa są:
- leczenie zachowawcze choroby Perthesa, które polega na nauce prawidłowego chodu, stopniowym obciążaniu chorej nogi, właściwej pionizacji i odciążaniu leczonej kończyny,
- operacja jałowej martwicy kości udowej, która ma na celu uzyskanie prawidłowego położenia głowy kości udowej,
- zastosowanie ortez lub opatrunków gipsowych,
- wyciągi pośrednie,
- ćwiczenia ruchowe,
- fizykoterapia.
Operacja przy chorobie Perthesa zalecana jest w przypadku zaawansowanej jałowej martwicy kości udowej. Zabieg polega na przecięciu kości udowej lub miednicy w celu poprawy biomechaniki stawu biodrowego.
Przy tego typu schorzeniach stosowane jest także leczenie farmakologiczne, głównie poprzez podawanie niesterydowych leków przeciwzapalnych.
Reklama
Rehabilitacja w chorobie Perthesa
Ograniczenie dolegliwości bólowych i stanów zapalnych pozwala na dalsze leczenie w postaci ćwiczeń w chorobie Perthesa. Ich zadaniem jest zwiększenie zakresu ruchów w stawie biodrowym.
Podstawowe znaczenie mają ćwiczenia rotacyjne i odwiedzeniowe, które nie obciążają stawu. Fizjoterapeuci opracowują indywidualnie przykłady ćwiczeń przy chorobie Perthesa, dostosowane do konkretnego pacjenta. Zadaniem takich ćwiczeń jest wzmocnienie siły mięśni, likwidacja przykurczów i zaników mięśniowych oraz podtrzymanie ruchomości stawu biodrowego.
Rehabilitacja i choroba Perthesa to mocno powiązane elementy składowe całego procesu leczenia.
Fizjoterapia choroby Perthesa obejmuje głównie zabiegi fizykalne, które łagodzą ból i stany zapalne oraz przyspieszają regenerację tkanki kostnej. Do takich zabiegów należy laseroterapia, masaż wirowy, magnetoterapia, promienie IR, pole magnetyczne, krioterapia i masaż podwodny lub klasyczny.
