Przyczyny wrzodów żołądka
Wrzody żołądka to powtarzające się cyklicznie owrzodzenia w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Są jedną z najczęściej występujących chorób gastrologicznych.
Wrzód trawienny jest to ubytek błony śluzowej sięgający poza blaszkę mięśniową śluzówki, w otoczeniu takiej zmiany pojawia się stan zapalny. Zmiany płytsze nazywane są nadżerkami.
Jako główne przyczyny wrzodów żołądka wymieniane są:
- infekcja bakterią Helicobacter pylori,
- stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych.
Rzadsze przyczyny to m.in.:
- zespół Ellisona-Zollingera (w którym dochodzi do nadprodukcji substancji pobudzającej produkcję kwasu żołądkowego),
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- przewlekły stres,
- niektóre leki.
Bezpośrednią przyczyną wrzodów żołądka jest zmiana składu soków trawiennych. Soki żołądkowe pełnią w ludzkim organizmie bardzo ważną rolę, biorąc udział w procesie trawienie, głównie białek i tłuszczów oraz zabijając bakterie dostające się wraz z pożywieniem do przewodu pokarmowego.
Kiedy wszystko działa sprawnie, nie są groźne dla samego żołądka i wyściełającej go błony śluzowej. Zdarza się jednak, że w sokach żołądkowych gromadzi się zbyt dużo kwasu solnego. Ten natomiast niszczy barierę ochronną narządu i niszczy jego śluzówkę, przyczyniając się właśnie do powstawania wrzodów.
Od czego zaczynają się wrzody żołądka? Aby powstał wrzód trawienny, konieczny jest kontakt błony śluzowej przewodu pokarmowego z kwaśną treścią pokarmową – stąd najczęstsza lokalizacja wrzodów trawiennych w żołądku i dwunastnicy, rzadziej w jelicie cienkim lub w końcowym odcinku przełyku.
Za większość przypadków owrzodzenia żołądka oraz owrzodzeń w dwunastnicy odpowiedzialne jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Ta spiralna bakteria posiadająca wici może przenikać pod warstwę śluzu, którego zadaniem jest wyściełanie żołądka i ochrona przed samostrawieniem.
Warunki panujące pod warstwą śluzu – nieco zasadowy odczyn oraz niewielka ilość tlenu – są idealne, by bakteria szybko się namnażała. Obecność bakterii powoduje początkowo ostre zapalenie, które później przechodzi w stan przewlekły.
Nadmierna ilość kwasu w żołądku może też być następstwem życia pod wpływem silnego lub przewlekłego stresu. W ścianach żołądka zlokalizowane są zakończenia nerwów błędnych. Silne emocje wpływają na pracę ośrodkowego układu nerwowego i stymulują wydzielanie większej ilości kwasów.
Reklama
Objawy wrzodów żołądka
Czy wrzody żołądka bolą? Jakie symptomy świadczą o ich obecności? Większość pacjentów cierpiących na wrzody na żołądku lub dwunastnicy uskarża się na ból, choć jego charakter oraz siła zależą od wielu czynników, tj. stopień zaawansowania infekcji, jej umiejscowienie, wiek pacjenta, a także indywidualny próg bólu.
Najbardziej charakterystycznym objawem wrzodów żołądka jest ból zlokalizowany mniej więcej w centralnej części jamy brzusznej – między mostkiem a pępkiem. Bywa on opisywany przez pacjentów jako piekący, uciskający, ostry. Niektórzy porównują go z atakiem silnego głodu. Warto jednak pamiętać, że przeważnie dolegliwości bólowe znacząco nasilają się po jedzeniu, szczególnie około godziny po posiłku.
Czy przy wrzodach żołądka bolą plecy? Może się zdarzyć, że ból towarzyszący wrzodom promieniuje do innych partii ciała, w tym nawet do pleców. Istnieją przypadki, w których pacjenci skarżący się na bóle kręgosłupa, usłyszeli diagnozę „wrzody żołądka”.
Utrzymujący się jednak przez dłuższy czas ból, czy to w obrębie pleców, czy w okolicy brzucha, należy zawsze skonsultować z lekarzem i zgodnie z jego zaleceniami przeprowadzić odpowiednią diagnostykę.
Wrzody umiejscowione na dwunastnicy również mogą boleć, jednak ból im towarzyszący pojawia się najczęściej rano, po przebudzeniu, natomiast po posiłku jego natężenie często spada.
Innymi objawami wrzodów na żołądku mogą być:
- mdłości,
- wymioty,
- zgaga.
Symptomów trawiennych nigdy nie wolno lekceważyć, a jeśli utrzymują się one dłuższy czas, mimo utrzymywania zdrowych nawyków żywieniowych, konieczna jest konsultacja ze specjalistą.
Reklama
Jak wykryć wrzody żołądka?
Podstawowym badaniem na wrzody żołądka jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia) pozwalająca na określenie ilości zmian, ich lokalizacji, wyglądu oraz wielkości.
Podczas badania możliwe jest zrobienie zdjęć zmiany, pobranie wycinków błony śluzowej do oceny mikroskopowej oraz do testu na obecność bakterii Helicobacter pylori. Endoskopia pozwala także na porównanie zmiany po leczeniu (w przypadku wrzodów żołądka).
Objawami alarmującymi, wymagającymi szybkiej diagnostyki są:
- utrata masy ciała,
- anemia,
- bóle nocne,
- brak reakcji na zastosowane leczenie.
Do badania pacjent musi być na czczo. Nie należy nic jeść ani pić przed badaniem, ostatni, lekki posiłek można spożyć wieczorem w dniu poprzedzającym badanie.
W trakcie badania pacjent leży na lewym boku, a po założeniu specjalnego ,,ustnika", lekarz wprowadza endoskop. Badanie wykonuje się bez znieczulenia. Można jednak zastosować znieczulenie gardła za pomocą środka o działaniu miejscowym, w formie sprayu lub żelu.
W niektórych przypadkach stosuje się tzw. płytką sedację – dożylne podanie leków przeciwbólowych i uspokajających, które powodują „oszołomienie” pacjenta, ale nie uniemożliwiają współpracy z nim. W trakcie badania do przewodu pokarmowego wprowadzane jest powietrze, stąd towarzyszące badaniu uczucie rozpierania w brzuchu oraz odbijania.
Jeśli wykonanie badania endoskopowego jest w jakiegoś powodu niemożliwe, z reguły wykonuje się badanie radiologiczne (RTG lub tomografię jamy brzusznej). Przeciwwskazania do gastroskopii to chociażby silne krwawienie z przewodu pokarmowego czy niedawno przebyty zawał serca.
Czy istnieją badania krwi na wrzody żołądka? W przypadku zaawansowanej choroby, wywołującej anemię czy krwawienia wewnętrzne, lekarz często zleca wykonanie morfologii. Nie ma jednak badań laboratoryjnych z próbki krwi, które jednoznacznie mogłyby potwierdzić bądź wykluczyć obecność wrzodów na żołądku.
Reklama
Skuteczny lek na wrzody żołądka
Co na wrzody żołądka wywołane bakterią Helicobacter pylori? Najczęściej stosuje się przeciwbakteryjne leczenie wrzodów żołądka, czyli eradykację. Podstawą terapii jest zastosowanie dwóch antybiotyków oraz leku zmniejszającego wydzielanie soków żołądkowych. Terapia trwa przeważnie 7 dni, a leki podawane są dwa razy dziennie. Skuteczność, wg podręczników interny, wynosi ponad 90%.
Antybiotyk na wrzody żołądka musi być zawsze stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza. Należy pamiętać, że każda antybiotykoterapia niszczy florę bakteryjną przewodu pokarmowego, więc niewłaściwe stosowanie leków może wręcz pogłębić problem.
W przypadku dolegliwości niespowodowanych Helicobacter pylori stosuje się leki na wrzody żołądka zmniejszające wydzielanie soków poprzez inhibitor pompy protonowej lub rzadziej blokery receptora H2, zaś terapia trwa 2-3 miesiące. Podczas terapii konieczne jest zaprzestanie palenia tytoniu oraz dieta lekkostrawna, z pominięciem tłustych czy ostrych potraw.
W przypadku braku poprawy po kilku terapiach bądź wystąpienia powikłań (krwotok, perforacja, zwężenie odźwiernika) niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu. Rodzaj zabiegu i zakres operacji zależy przede wszystkim od umiejscowienia wrzodów.
Zabieg może polegać na częściowej lub całkowitej resekcji (usunięcia) żołądka. We wrzodach dwunastnicy wykonuje się wagotomię (przerwanie połączeń nerwu pobudzającego wydzielanie żołądkowe) i/lub pyloroplastykę (plastykę odźwiernika). W sytuacji wystąpienia krwotoku z wrzodów tamuje się krwawienie albo usuwa żołądek.
Perforacja (czyli przedziurawienie) może być leczone „załataniem” dziury w połączeniu z leczeniem antybiotykami, odciążeniem przewodu pokarmowego (głodówka) lub poprzez usunięcie żołądka (częściowe lub całkowite).
Zwężenie odźwiernika daje objawy niedrożności: zaleganie pokarmów, wymioty, zaburzenia jonowe. W części przypadków związane jest z obrzękiem spowodowanym zapaleniem i wymaga leczenia zachowawczego. W przypadkach trwałego zwężenia konieczny jest zabieg.
Istnieją i są dostępne w aptekach leki na wrzody żołądka bez recepty, które mogą niekiedy wspierać tradycyjną terapię. Warto jednak pamiętać, że każde podejrzenie wrzodów należy skonsultować z lekarzem i postępować zgodnie z jego zaleceniami. Przyjmowanie leków bez recepty nie może zastąpić wizyty u specjalisty.
Reklama
Leczenie naturalne wrzodów żołądka
Oprócz antybiotykoterapii i zabiegów chirurgicznych co na wrzody żołądka? Domowe sposoby leczenia z wykorzystaniem naturalnych metod mogą – podobnie jak leki bez recepty – skutecznie wspierać tradycyjną terapię, jednak nigdy nie powinny jej zastąpić.
Naturalne leczenie wrzodów żołądka powinno polegać przede wszystkim na zmianie nawyków żywieniowych i restrykcyjnym utrzymaniu zdrowej, lekkostrawnej diety. Należy całkowicie wykluczyć z niej takie produkty, jak:potrawy smażone (szczególnie na głębokim tłuszczu),
- posiłki typu fast-food,
- napoje gazowane,
- alkohol i inne używki,
- marynaty i produkty zawierające ocet.
O ile marynaty nie są zalecane przy wrzodach, o tyle dobrze na chory żołądek działają kiszonki. Ogórki kiszone a wrzody żołądka? Nie tylko ogórki, ale też kapusta i inne warzywa kiszone regulują wydzielanie soków żołądkowych i przyspieszają gojenie śluzówki, ponadto stymulując ją do produkcji ochronnego śluzu.
Warto ograniczyć także spożycie mocnej herbaty, kawy, bulionów i wywarów, kwaśnych owoców, soków owocowych i warzywnych, a także produktów mlecznych.
Warto pamiętać też o tzw. higienie żywienia, czyli jego dobrych, zdrowych zasadach. Najważniejszą jest regularność posiłków i ich niewielka objętość. Przy chorobie wrzodowej powinno się jeść nawet 5-6 razy dziennie, niewielkie porcje. Ułatwia to żołądkowi trawienie i sprawia, że treść pokarmowa nie zalega w nim zbyt długo.
Należy natomiast zwiększyć spożycie produktów o wysokiej zawartości błonnika, który ułatwia trawienie. Dobroczynną miksturą na wrzody żołądka jest napar z siemienia lnianego. Zawiera on dużo błonnika, a ponadto ma kleistą konsystencję, dzięki czemu przykleja się do błony śluzowej żołądka, tworząc niejako jej płaszcz ochronny. Przyspiesza gojenie podrażnionej śluzówki, działa kojąco i nawilżająco.
Wspomóc terapię mogą też niektóre zioła na wrzody żołądka, np. rumianek, korzeń prawoślazu czy babka lancetowata. Regularne picie naparów z tych ziół przyspiesza gojenie i hamuje procesy zapalne.
Reklama
Pęknięcie wrzodu żołądka
Jednym z najgroźniejszych powikłań choroby wrzodowej jest pęknięty wrzód żołądka, czyli perforacja wrzodu. Stan taki wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, a w wielu przypadkach konieczna jest bezzwłoczna operacja.
Perforacja skutkuje tym, że treść żołądkowa wydostaje się na zewnątrz – do przestrzeni okołożołądkowej lub do jamy otrzewnej. Jest to sytuacja bardzo groźna dla zdrowia i życia, ponieważ może doprowadzić do zapalenia otrzewnej, a nawet do śmierci.
Pęknięcie wrzodu żołądka musi więc być od razu poddane odpowiedniemu leczeniu, które polega przede wszystkim na:
- zaprzestaniu podawania jakichkolwiek pokarmów,
- dożylnym podawaniu płynów,
- monitorowaniu funkcji życiowych,
- podaniu antybiotyku oraz środków przeciwbólowych,
- wypłukaniu jamy otrzewnej,
- zabiegu chirurgicznym – zszyciu perforacji.
O tym, które elementy leczenia zostaną wdrożone, decyduje lekarz.
Objawami pęknięcia wrzodu żołądka, będącymi podstawą do natychmiastowej konsultacji lekarskiej są:
- nagły, silny ból zlokalizowany w obrębie jamy brzusznej,
- współistniejące z bólem wymioty,
- napięcie powłok jamy brzusznej.
Objawy te mogą występować z różnym natężeniem, ale nigdy nie wolno ich lekceważyć
