Choroby weneryczne - jakie są? Objawy chorób przenoszonych drogą płciową

Reklama

Czym są choroby weneryczne?

Choroby weneryczne to szeroka grupa schorzeń spowodowanych zakażeniami przenoszonymi podczas aktywności seksualnej, a także drogą wertykalną z matki na dziecko w czasie życia płodowego lub porodu. Za ich rozwój odpowiada przeszło 30 patogenów - bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów. Część z nich przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo, ale też część przynosi uciążliwe objawy, a niektóre stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Dla wielu osób są źródłem wstydu, co może opóźniać ich diagnozę i wdrożenie właściwego leczenia.

Ze względu na swój charakter, w medycznej terminologii są też określane obrazowo jako choroby przenoszone drogą płciową. Używa się również dwóch skrótów: STI (ang. sexually transmitted infections) lub STD (ang. sexually transmitted diseases).

Choroby intymne towarzyszą ludzkości od zarania dziejów. Dotykały zarówno rozbuchanych seksualnie obywateli starożytnego Babilonu, jak też uprzykrzały życie ascetycznymi mieszkańcom Europy w średniowieczu. Na kartach historii najwięcej mówi się o wielkiej epidemii syfilisu (kiły), która wybuchła w 1495 roku wśród wojsk oblegających Neapol, a następnie rozprzestrzeniła się na cały Stary Kontynent. Na chorobę tę zmarli najprawdopodobniej ówcześni królowie Polski Jan I Olbracht i Aleksander Jagiellończyk. Przez lata uważano, że kiłę sprowadzili z Ameryki członkowie ekspedycji Krzysztofa Kolumba pod koniec XV stulecia, przeczą temu jednak najnowsze odkrycia, świadczące o tym, że była ona obecna w Europie już w wieku XIV.

Swoboda obyczajowa w dobie rewolucji seksualnej w drugiej połowie XX wieku, a także łatwość nawiązywania kontaktów, którą współcześnie daje Internet sprawiają, że choroby weneryczne pozostają poważnym problemem zdrowotnym na całym świecie. Dzieje się tak mimo wzrostu społecznej świadomości oraz upowszechnienia prezerwatyw zapewniających wysoki stopień ochrony przed wieloma schorzeniami.

Dobrze pokazują to dostępne statystyki, które podają M. Rosińska i M. Niedźwiedzka-Stadnik. W latach 2008-2018 w krajach Unii Europejskiej zanotowano wzrost liczby nowych rozpoznań STI. W przypadku rzeżączki był on aż trzykrotny (z 7,85 przypadków na 100 tys. mieszkańców do 26,42/100 tys.). W przypadku kiły skok ten był niemal dwukrotny (z 4,21/100 tys. do 7,03/100 tys.). Wprawdzie spadła w tym czasie statystyczna zachorowalność na chlamydiozę (ze 189,15/100 tys. do 145,89/100 tys.), wciąż jednak pozostaje ona najbardziej upowszechnioną ze wszystkich tego typu chorób w Europie (szczegóły poniżej).

Co ciekawe, statystyki dotyczące Polski są z reguły mniej alarmujące. Przykładowo, o ile wskaźnik dla rzeżączki w skali całej UE wynosi aż 26,42/100 tys., o tyle nad Wisłą jest to zaledwie 0,86/100. Przyczyną tego może być większa wstrzemięźliwość seksualna, ale też mniejsze upowszechnienie diagnostyki. Warto zwrócić uwagę na zróżnicowanie terytorialne w obrębie samego kraju, gdzie w statystykach prym wiodą zdecydowanie dwa województwa: mazowieckie i wielkopolskie ze wskaźnikami nawet kilkukrotnie przewyższającym średnią.

Reklama

Jakie są choroby weneryczne?

Istnieją różne rodzaje chorób wenerycznych - zwykle dzieli się je ze względu na czynnik zakaźny. Pełna lista obejmuje kilkadziesiąt schorzeń, oto najważniejsze z nich:

• bakteryjne:
  • chlamydioza powodowana przez dwoinkę chlamydii (Chlamydia trachomatis);
  • rzeżączka wywoływana przez Neisseria gonorrhoeae,
  • kiła (syfilis) - zakażenia pałeczkami krętka białego (Treponema pallidum).
• wirusowe:
  • zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności - HIV;
  • opryszczka narządów płciowych i wargowa powodowana przez HSV;
  • wirusowe zapalenie wątroby wywoływane przez HBV, HCV i HAV;
  • kłykciny kończyste spowodowane zakażeniem HPV.
• grzybicze:
  • drożdżyca (kandydoza) - źródłem infekcji są grzyby Candida
• pierwotniakowe:
  • rzęstkowica powodowana przez rzęsistka pochwowego (Trichomonas vagibalis)

Zagregowane dane z lat 1990-2018 (M. Rosińska i M. Niedźwiedzka-Stadnik) pokazują, że najczęstsze choroby przenoszone drogą płciową w Europie to:

• chlamydioza - 6 439 436 przypadków,
• rzeżączka - 1 338 523 przypadków,
• kiła - 561 639 przypadków.

Należy jednak podkreślić, że dane te mogą być niepełne ze względu na fakt, że wiele zachorowań jest nierejestrowanych. Poza tym należy odróżnić choroby powodowane przez poszczególne patogeny od samych zakażeń. Tych drugich siłą rzeczy jest znacznie więcej. Są wirusy takie, jak HPV, którymi w ciągu całego cyklu życia zaraża się nawet 85 procent kobiet i 91 proc. mężczyzn (dane E. Kuchar). W większości przypadków nie rodzi to żadnych konsekwencji, ale u niektórych osób może doprowadzić do poważnych schorzeń, takich jak kłykciny kończyste czy rak szyjki macicy.

Kiła

Kiła (syfilis, choroba francuska) jest powodowana przez bakterie krętka białego. Patogeny te, poprzez drogi płciowe, przedostają się do krwiobiegu, gdzie przez kilka tygodni pozostają w ukryciu nie powodując żadnych objawów. Po upływie około 20 dni w okolicy narządów płciowych, a także na ustach i języku pojawia się wysypka. Po wyschnięciu krostki odpadają, odsłaniając samoistnie gojące się owrzodzenie.

W kolejnych tygodniach choroba rozwija się. Czerwone grudki mogą się pojawić na całym ciele, czemu towarzyszy obrzmiałość węzłów chłonnych. Leczenie kiły za pomocą antybiotyków jest skuteczne, jeśli jednak choroba jest pozostawiona sama sobie, może toczyć organizm przez długie lata, powodując kolejne, coraz poważniejsze komplikacje zdrowotne, a nawet prowadząc do śmierci.

Współcześnie częściej chorują na nią mężczyźni, uważa się, że zakażeniom w szczególności sprzyjają męskie stosunki homoseksualne.

Rzeżączka

Rzeżączka (tryper) powodowana jest przez bakterię gram-ujemną zwaną dwoinką rzeżączki. Zakażają się nią dorośli w czasie kontaktów seksualnych, ale też maleńkie dzieci podczas porodu naturalnego (natomiast cesarskie cięcie przerywa transmisję). W przypadku dzieci nieco starszych stwierdzenie tej infekcji jest uznawane w wielu krajach za pośredni dowód wykorzystania seksualnego.

Objawy rzeżączki różnią się nieco u mężczyzn i kobiet. W pierwszym przypadku notuje się swędzenie i pieczenie prącia oraz ból podczas oddawania moczu, a następnie wyciek cuchnącej ropnej wydzieliny z cewki. W przypadku drugim występują obfite upławy oraz zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

Leczenie rzeżączki realizuje się standardowo za pomocą antybiotyków, aczkolwiek w ostatnich latach coraz częściej słyszy się o rosnącej oporności dwoinki wobec tych leków. Tak czy inaczej, choroba niepoddana terapii staje się w dłuższej perspektywie bardzo groźna. U kobiet powoduje m.in. zapalenie jajowodów, a u obu płci prowadzi do bezpłodności i uszkodzeń wzroku.

Opryszczka narządów płciowych

Opryszczka narządów płciowych to efekt zakażenia herpes simplex virus (HSV). Uchodzi za najczęstszą przyczynę owrzodzeń miejsc intymnych. Wirus przedostaje się przez błony śluzowe do zakończeń nerwowych, a następnie prowadzi do infekcji, której przebieg może być bezobjawowy, atypowy oraz typowy.

Klasyczna opryszczka genitalna u kobiet w pierwszej kolejności powoduje ból, świąd i pieczenie. Następnie na zapalnym podłożu pojawiają się grudki i pęcherzyki. W ostatnim stadium dochodzi do rozwoju nadżerek i owrzodzeń. Często objawom tym towarzyszy stan zapalny pochwy, sromu, szyjki macicy, cewki moczowej i odbytu.

U mężczyzn występuje natomiast ból i pieczenie członka oraz wykwity pojawiające się na żołędzi, napletku i trzonie penisa. Możliwa jest też niewysoka gorączka. Opryszczka u płci męskiej przebiega łagodniej, ale ma tendencję do częstszego nawracania.

Opryszczkę intymną zwykle powoduje odmiana wirusa znana jako HSV-2, natomiast patogen nazywany HSV-1 odpowiedzialny jest za opryszczkę wargową, którą można się zarazić na przykład podczas kontaktów oralnych.

Jednym z możliwych powikłań tej choroby wenerycznej jest groźne opryszczkowe zapalenie mózgu.

Rzęsistkowica

Rzęsistkowica to choroba wywoływana przez jednokomórkowego pierwotniaka zwanego rzęsistkiem pochwowym. Jest powszechna na całym świecie, a liczba zakażeń idzie w dziesiątki milionów rocznie, przy czym gros przypadków notuje się w krajach o niższym statusie ekonomicznym i społecznym. Do transmisji zarazków dochodzi bezpośrednio podczas stosunków seksualnych, ale też przez kontakt z niewyschniętymi wydzielinami osoby chorej. Kobiety mogą się zarażać zarówno od mężczyzn, jak też innych kobiet, w przypadku płci męskiej zagrożenie stanowią przede wszystkim zbliżenia heteroseksualne.

Rzęsistkowica jest częstą przyczyną stanów zapalnych pochwy u kobiet, atakuje też układ moczowy. Początkowo przebiega bezobjawowo, później jednak pojawia się pieczenie w czasie oddawania moczu oraz pieniste, żółte upławy o nieprzyjemnym zapachu. Mogą one wystąpić nawet po upływie roku od zakażenia. Brak skutecznego leczenia sprawia, że choroba postępuje w głąb dróg rodnych, prowadząc między innymi do zapalenia szyjki macicy.

U mężczyzn objawy rzęsistkowicy z reguły nie występują wcale lub są mało zauważalne i dotkliwe. Ewentualne wykrycie zakażenia jest jednak wskazaniem do natychmiastowego leczenia - w przeciwnym razie pacjent stanowi źródło zagrożenia dla swoich partnerek.

Chlamydioza

Chlamydioza jest kolejną z chorób wenerycznych o podłożu bakteryjnym - w tym przypadku są to chlamydie jaglicy, atypowe bakterie wewnątrzkomórkowe. Zakażenia są powszechne zwłaszcza w krajach trzeciego świata, ale również w Europie problem ten występuje na dużą skalę.

Przyczyny są takie same, jak w przypadku wszystkich innych chorób wenerycznych - drobnoustroje przenoszą się z człowieka na człowieka głównie w czasie zbliżeń intymnych. Po wniknięciu do organizmu bakterie łączą się z jego komórkami, ale u wielu osób objawy mogą być niezauważalne przez długie miesiące, a nawet lata.

Osoba zakażona może jednak zarażać, dlatego wskazuje się na konieczność wykonywania profilaktycznych badań przesiewowych. Tym bardziej, że nawet w bezobjawowym przebiegu bakterie niepostrzeżenie uszkadzają narządy płciowe, czego konsekwencją może być bezpłodność.

W przypadku kobiet ciężarnych istnieje ryzyko uszkodzeń płodu oraz zaburzeń okołoporodowych. Dzieci chorych matek często zapadają na chlamydiowe zapalenie spojówek oraz dróg oddechowych.

Najczęstszą konsekwencją kolonizacji dróg rodnych przez chlamydie jest zapalenie szyjki macicy, którego objawami są ropne upławy. Jeśli stan zapalny obejmie także cewkę moczową, występuje uczucie pieczenia podczas mikcji. Inne klasyczne symptomy, to ból podbrzusza i pleców, bolesność w czasie zbliżeń, obfite krwawienia miesięczne. Infekcja może też objąć odbytnicę.

Do potencjalnych powikłań chlamydiozy u kobiet należą m.in. ziarnica weneryczna pachwin, bliznowacenie jajowodów i macicy prowadzące do bezpłodności, zapalenie jajników, a nawet rak płaskonabłonkowy szyjki macicy (przy współistnieniu zakażenia wirusem HPV).

U mężczyzn bakterie te powodują przede wszystkim nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej, możliwe są też stany zapalne gardła, odbytu oraz prostaty.

Zakażenie HPV

Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV stanowi powszechny problem - patogenem tym zaraża się w cyklu życia większość osób aktywnych seksualnie. W typowych przypadkach przez wiele lat nie występują jakiekolwiek objawy, w dłuższej jednak perspektywie pojawić się mogą bardzo poważne problemy zdrowotne.

Za klasyczne schorzenie spowodowane bezpośrednio przez HPV uznaje się kłykciny kończyste. Są to kalafiorowate brodawki na narządach płciowych, powstające w wyniku przerostu naskórka. Mają one tendencję do poszerzania swojego zasięgu, z czasem stanowiąc coraz większy problem estetyczny, a także zagrożenie dla zdrowia i życia. Nieleczone utrudniają oddawanie moczu, stanowią też czynnik ryzyka raka kolczystokomórkowego.

U mężczyzn kłykciny lokalizują się zwykle na napletku, trzonie członka oraz w pobliżu ujścia cewki moczowej. U kobiet - na wargach sromowych.

Inne choroby weneryczne

Do chorób wenerycznych zalicza się również AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności. Jest to śmiertelne w skutkach schorzenie wywoływane przez wirus HIV, który przenosi się podczas stosunków seksualnych, ale też poprzez krew. W krańcowym stadium w organizmie pacjenta znajduje się znikoma jedynie liczba leukocytów, dlatego chory jest bardzo podatny na ciężkie zapalenia płuc czy nowotwory.

Do grupy STI należy również tzw. wrzód weneryczny znany też wrzodem miękkim. Schorzenie to wywołuje bakteria Haemophilus ducreyi. Występuje ono przede wszystkim w krajach rozwijających się, głównie u mężczyzn. Głównym objawem są bolesne, rozpadające się i wrzodziejące grudki, zwykle występujące na napletku penisa, a w przypadku kobiet - na wargach sromowych, szyjce macicy i w pochwie.

Grzybica narządów płciowych powodowana jest przez drożdżaki rodzaju Candida. Nie jest to typowa z choroba weneryczna. Wprawdzie kandydoza może być przenoszona drogą płciową i często się tak właśnie dzieje, zazwyczaj jednak infekcja jest wynikiem samozakażenia grzybami bytującymi w dolnych odcinkach układu pokarmowego.

Za chorobę weneryczną jest uważana także wszawica łonowa. Powodujące ją wszy łonowe, które bytują w okolicach wzgórka łonowego, mogą się bowiem przenosić z człowieka na człowieka w czasie zbliżeń seksualnych. Należy jednak pamiętać, że wszy łonowe są transmitowane także w sposób pośredni, na przykład przez pościel, ręczniki, odzież.

Choroby weneryczne u mężczyzn i kobiet

Tak jak zostało to już zasygnalizowane wyżej, choroby weneryczne często objawiają się inaczej u kobiet i u mężczyzn. U płci żeńskiej przeważnie mają cięższy przebieg i potencjalnie groźniejsze skutki, aczkolwiek nie jest to regułą bezwzględnie obowiązująca w każdym przypadku.

Różnice dotyczące objawów i zakresu zakażenia wynikają przede wszystkim z odmienności anatomicznej. Znaczenie ma między innymi większa złożoność żeńskiego układu rozrodczego - infekcje mogą się przenosić z okolic łonowych i pochwy w głąb, obejmując także szyjkę macicy, jajniki czy jajowody.

W przypadku chorób wenerycznych u kobiet istotna jest też mniejsza długość cewki, wskutek czego łatwiej dochodzi do zakażeń w obrębie układu moczowego. Wspomnieć też można o niewielkiej odległości dzielącej ujście pochwy i cewki od odbytu, co sprzyja przenoszeniu choćby kandydoz.

Choroby weneryczne męskie przeważnie są mniej uciążliwe, co nie znaczy, że można je lekceważyć. Niektóre z nich również prowadzą do poważnych powikłań, przede wszystkim jednak stanowią zagrożenie dla partnerek seksualnych.

Reklama

Skąd się biorą choroby weneryczne? Przyczyny i drogi zarażenia

Skąd się biorą choroby weneryczne? Odpowiedzialne za nie patogeny są wszechobecne, ich nosicielami są dziesiątki milionów ludzi na całym świecie. To oznacza, że większość osób aktywnych seksualnie jest narażonych na zakażenie, a ryzyko rośnie wraz ze wzrostem liczby partnerów.

W takim kontekście przerwanie transmisji bakterii i wirusów w wymiarze globalnym jest praktycznie niemożliwe, aczkolwiek na poziomie jednostkowym istnieją środki pozwalające wydatnie minimalizować ryzyko, takie jak wstrzemięźliwość, wierność partnerska czy używanie prezerwatyw.

Co jednak ważne, do zakażeń dochodzi nie tylko w czasie klasycznych zbliżeń waginalnych (penetracja pochwy przez członek). Zarazić się można także uprawiając seks analny (doodbytniczy) oraz oralny (pieszczoty narządów płciowych ustami).

Co więcej, tak jak wspomniano, wydzieliny z pochwy i członka mogą przez pewien czas stanowić zagrożenie, jeśli dojdzie do kontakty pośredniego, na przykład przez zabrudzoną pościel czy deskę sedesową w toalecie. W takim kontekście niebezpieczny jest też czasem tzw. petting, czyli pieszczoty z użyciem rąk.

Czy istnieją choroby weneryczne przenoszone przez ślinę, którymi można się zarazić przez pocałunek? Żadne z klasycznych schorzeń STI, takich jak kiła, rzeżączka czy chlamydia nie transmituje się w ten sposób. Istnienie natomiast możliwość zainfekowania się opryszczką wargową, a następnie przeniesienia zakażenia na narządy płciowe partnera w czasie seksu oralnego. W skrajnie rzadkich przypadkach w czasie pocałunku może dojść do zakażenia wirusem HIV, warunek stanowi jednak jednoczesne uszkodzenie błon śluzowych u obu osób.

Reklama

Objawy chorób wenerycznych

Objawy chorób wenerycznych są zróżnicowane, co nie powinno dziwić ze względu na dużą różnorodność tych schorzeń oraz czynników je wywołujących. Niemniej można zauważyć pewne prawidłowości, które są typowe dla wielu z nich.

Po pierwsze, znaczna część schorzeń intymnych rozwija się w dłuższej perspektywie. Po jakim czasie? Czasem po kilkunastu dniach, czasem po wielu miesiącach, a nawet latach.

Po drugie, wiele z nich przebiega bezobjawowo, dlatego osoby zakażone nie mają ich świadomości. Nie oznacza to bynajmniej braku zagrożenia - konsekwencją mogą być na przykład znacznie oddalone w czasie choroby nowotworowe (takie, jak rak szyjki macicy, głowy, szyi u zakażonych wirusem HPV). Po drugie nawet bezobjawowi nosiciele mogą zarażać wszystkie osoby, z którymi współżyją seksualnie.

Jeśli chodzi o pierwsze objawy, z reguły lokują się one w obrębie narządów płciowych (wargi sromowe, pochwa, penis) oraz układu moczowego (cewka, pęcherz), a także w okolicach odbytu. Później, w zależności od konkretnego schorzenia dolegliwości mogą obejmować także inne miejsca na skórze, błonach śluzowych oraz w narządach wewnętrznych (wargi, dziąsła, jama ustna, język, gardło, jajniki, a nawet mózg).

To, jak wyglądają choroby weneryczne oczywiście także zależy od konkretnej jednostki chorobowej, niemniej do najbardziej typowych symptomów należą wykwity skórne (wysypki, grudki, owrzodzenia) w miejscach intymnych, a także świąd, pieczenie, ropne wycieki z cewki, upławy oraz nieprawidłowe krwawienia miesięczne. Wraz z rozwojem infekcji, mogą się pojawiać inne, mniej typowe objawy, takie jak gorączka, osłabienie, uczucie rozbicia, bóle brzucha etc.

Reklama

Badania na choroby weneryczne

Badania na choroby weneryczne najczęściej mają postać testów laboratoryjnych z próbek pobranej krwi. Można je wykonać w większych pakietach lub oddzielnie pod kątem określonych patogenów. Co konkretnie jest sprawdzane przy poszczególnych schorzeniach?

• Chlamydioza - oznaczenie przeciwciał klasy IgM i IgG wytwarzanych przez układ odpornościowy przeciwko Chlamydia trachomatis a także bardzo dokładne badanie metodą PCR pozwalające identyfikować komórki bakterii.
• Kiła - oznaczenie przeciwciał IgM i IgG przeciwko Treponema pallidum, a także szkiełkowy test przesiewowy USR charakteryzujący się bardzo dużą dokładnością oraz dodatkowo testy RPR/VDRL.
• Rzeżączka - posiew bakteriologiczny oraz badanie metodą PCR materiału pochodzącego z wymazu z cewki moczowej, pochwy, szyjki macicy lub nasienia.
• Opryszczka narządów płciowych - oznaczenie przeciwciał IgM i IgG przeciwko Herpes simplex virus, a także badanie metodą PCR pozwalające z dużą precyzją odróżnić zakażenie HSV 1 i HSV 2.
• Zakażenia wirusem HPV - badanie metodą PCR, dzięki któremu możliwa jest identyfikacja konkretnych podtypów patogenu.
• Wirusowe zapalenia wątroby - oznaczenie przeciwciał specyficznych i całkowitych, ocena metodą PCR.

Kiedy zrobić badania na choroby weneryczne? Należy się im poddać przede wszystkim w sytuacji, gdy występują niepokojące objawy. Osoby aktywne seksualnie powinny też sprawdzać swój stan zdrowia profilaktycznie, zwłaszcza jeśli często zmieniają partnerów i nie stosują zabezpieczeń mechanicznych (prezerwatyw).

Pacjenci często pytają o anonimowe badania na choroby weneryczne, co ma związek z poczuciem wstydu, czy też obawą o społeczne napiętnowanie. Problem ten w szczególności dotyczy zakażeń wirusem HIV. Dlatego w kraju są uruchamiane punkty konsultacyjno-diagnostyczne, w których można się przebadać pod tym kątem bez skierowania od lekarza i całkowicie anonimowo.

Cena badań na choroby weneryczne. Czy można je wykonać bezpłatnie?

Badania na choroby weneryczne można wykonać odpłatnie, jak też całkowicie za darmo. Gdzie? Tego typu usługi oferuje bardzo wiele laboratoriów. Ceny pojedynczych testów wahają się w granicach kilkudziesięciu złotych, natomiast za 300-400 złotych można się przebadać bardziej kompleksowo.

Osoby posiadające skierowanie od lekarza mogą skorzystać z refundacji NFZ, dzięki czemu za diagnostykę nie zapłacą nic. Tak jak wspomniano wyżej, w przypadku wirusa HIV możliwe jest darmowe badanie bez skierowania.

Testy na choroby weneryczne do samodzielnego wykonania

Dla osób, które z różnych powodów wstydzą się lub boją iść na badania w laboratorium, dostępne są w aptekach testy na choroby weneryczne do samodzielnego wykonania.

W ten sposób można w komfortowych warunkach i w pełni anonimowo sprawdzić, czy nie jest się zakażonym kiłą, rzeżączką i innymi zarazkami. Sprzedawane są testy pozwalające na wykrycie przeciwciał IgM i IgG w próbce krwi pobranej z palca.

Czy są one wiarygodne? Wedle deklaracji producentów i dostępnych opracowań z reguły oferują one czułość i swoistość na poziomie znacznie powyżej 90, czasem nawet blisko 100 procent.

Oprócz tego niektóre placówki umożliwiają wykonanie domowych testów na choroby weneryczne z moczu. Wprawdzie analiza metodą PCR odbywa się w laboratorium, nie trzeba się jednak z do niego udawać osobiście. Próbkę moczu można oddać we własnej łazience, a następnie przesłać do badania.

Reklama

Leczenie chorób wenerycznych

W leczeniu chorób przenoszonych drogą płciową wszystko zależy przede wszystkim od ich etiologii. Inne postępowanie jest zalecane w przypadku schorzeń bakteryjnych, inne wirusowych, inne pasożytniczych. W zależności od konkretnej jednostki chorobowej, może ono być przyczynowe, jak też objawowe.

Przy chorobach wenerycznych wywoływanych zakażeniami bakteryjnymi podstawę stanowi przyjmowanie antybiotyków skutecznych wobec określonych szczepów.

Jakie leki konkretnie może przepisać lekarz?

• chlamydioza - doksycyklina, azytromycyna, erytromycyna;
• rzeżączka - ceftriakson, azytromycyna;
• kiła - penicylina, doksycyklina, tetracyklina.

W przypadku zakażeń wirusowych antybiotyki są całkowicie nieskuteczne, zatem ich przyjmowanie jest bezzasadne. Co w zamian oferuje medycyna?

• HIV - kombinacja leków antyretrowirusowych, takich jak:
  • nukleozydowe/nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy: abakawir, emtrycytabina i inne;
  • nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy: efawirenz, etrawiryna i inne;
  • inhibitory proteazy: atazanawir, darunawir, lopinawir;
  • inhibitory integrazy: raltegrawir, elwitegrawir i inne;
  • inhibitory wejścia: enfuwirtyd, marawirok i inne..
• opryszczka narządów płciowych - leki przeciwwirusowe: acyklowir, walacyklowir, famcyklowir;
• kłykciny kończyste - przy małych brodawkach leki takie jak imikwimod, podofilotoksyna, kwas trójchlorooctowy czy wodorotlenek potasu; w przy brodawkach większych zalecane jest leczenie zabiegowe: łyżeczkowanie, krioterapia, laseroterapia, wycięcie chirurgiczne.

Czy choroby weneryczne można wyleczyć całkowicie? To zależy. Przykładowo, odpowiednio wczesne podanie skutecznych antybiotyków pozwala całkowicie pozbyć się kiły.

Jednak już w przypadku zakażeń powodowanych wirusem HSV możliwe jest jedynie skrócenie infekcji oraz złagodzenie objawów, terapia nie prowadzi natomiast do całkowitej eliminacji patogenu z organizmu. W przypadku zakażeń wirusem HIV możliwe jest leczenie powstrzymujące replikację zarazku i zapobiegające rozwinięciu się pełnoobjawowego AIDS. Przypadki całkowitej eliminacji zakażenia można policzyć na palcach jednej ręki w skali całego świata - u kilku osób skuteczne okazały się eksperymentalne terapie związane z przeszczepem komórek macierzystych. Generalnie jednak HIV wciąż zalicza się do schorzeń nieuleczalnych.

Lekarz od chorób wenerycznych

Kto leczy choroby weneryczne, do jakiego lekarza należy się zgłosić obserwując objawy wskazujące na zakażenie? Specjalistą zajmującym się stricte chorobami przenoszonymi drogą płciową jest wenerolog.

Wenerologia znajduje się w programie specjalizacyjnych dermatologii, dlatego w fachowej nomenklaturze tego typu specjalista określany jest mianem dermatologa - wenerologa. Lekarz o takich kwalifikacjach bez problemu rozpozna objawy na skórze i błonach śluzowych, zleci odpowiednie badania oraz ordynuje adekwatne leczenie.

Ponieważ schorzenia weneryczne mogą skutkować dalszymi powikłaniami w obrębie układu rozrodczego i moczowego, część pacjentów trafia też do takich specjalistów, jak ginekolog i urolog, ewentualnie nefrolog.

Przy wirusowych zapaleniach wątroby konieczne może być korzystanie z pomocy hepatologa. Leczenie HIV odbywa się w specjalistycznych ośrodkach, gdzie na różnych etapach i w zależności od występujących objawów pacjentami opiekują się lekarze różnych specjalizacji.

Reklama

Powikłania i konsekwencje chorób wenerycznych

Konsekwencje chorób wenerycznych są bardzo zróżnicowane. I w tym przypadku wszystko zależy od danej jednostki chorobowej. Nie sposób w tym miejscu omówić wszystkie możliwe powikłania, ale przykładowo:

• Kiła - skutki zakażenia tą chorobą zależą od jej postaci. I-rzędowa może powodować wady anatomiczne penisa u mężczyzn, takie jak stulejka i załupek oraz obrzęk limfatyczny narządów płciowych u obu płci. Już to może stanowić poważny powód do zaniepokojenia, jednak należy mieć świadomość, że nieleczona choroba w późniejszych stadiach jest jeszcze groźniejsza. Kiła III-rzędowa może prowadzić m.in. do zapalenia opon mózgowych, porażenia rdzenia kręgowego, zaburzeń zmysłów wzroku, słuchu i mowy, chorób psychicznych, a nawet zgonu. Jest to więc jedna z potencjalnie śmiertelnych chorób przenoszonych drogą płciową.
• Rzeżączka - u kobiet nieleczona choroba może prowadzić do takich następstw, jak zapalenie gruczołów przedsionkowych większych Bartholina oraz ropień tychże gruczołów, a także zapalenie narządów miednicy mniejszej, w tym błon śluzowych macicy, przydatków, otrzewnej. Finalnym tego efektem jest zwiększone ryzyko bezpłodności oraz zajścia w ciążę pozamaciczną. Powikłaniem u mężczyzn mogą być m.in. zakażenia cewki moczowej, a także ostre i przewlekłe zapalenie oraz ropień gruczołu krokowego. Rzadko zdarza się zapalenie pęcherzyków nasiennych, częściej występuje zapalenie najądrza, które dodatkowo stanowi bardzo poważny czynnik ryzyka męskiej niepłodności. Dodatkowo u obu płci notuje się takie problemy zdrowotne, jak rozsiane zakażenie rzeżączkowe oraz zapalenie tkanki okołowątrobowej znane jako zespół Fitz-Hugha i Curtisa. Na marginesie dodać można, że podobny jest ogólny zestaw powikłań chlamydiozy.
• Opryszczka narządów płciowych - zakażenia tego typu mogą w przypadku braku skutecznej terapii prowadzić do zapalenia opon rdzeniowo-mózgowych lub mózgu, a także zapalenia znajdującej się w oku siatkówki lub rogówki. Najpoważniejszym jednak problemem jest możliwość zarażenia noworodka przez zakażoną matkę. Takie przypadki są wprawdzie rzadkie, ale bardzo niebezpieczne. Wśród możliwych następstw dla dziecka wymienia się między innymi opóźnienia rozwoju, porażenia, zapalenia narządu wzroku. W skrajnych przypadkach taka infekcja może się zakończyć nawet zgonem malucha.
• HIV - w stadium objawowym zakażenie tym wirusem może prowadzić do rozwoju takich schorzeń, jak półpasiec, kandydoza, angiomatoza bakteryjna, leukoplakia włochata, dysplazja i rak szyjki macicy, długotrwała biegunka, małopłytkowość, listerioza, neuropatia objawowa, zapalenie narządów miednicy mniejszej. Jednak najcięższym powikłaniem jest rozwój AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. Na tym etapie pacjenci doświadczają szeregu schorzeń, takich jak zapalenie płuc, gruźlica, toksoplazmoza układu nerwowego, kandydoza dróg oddechowych, encefalopatie (uszkodzenia mózgu), zespół wyczerpania, nowotwory (mięsak Kaposiego, chłoniaki, złośliwy rak szyjki macicy). O ile HIV przy obecnych możliwościach medycyny można utrzymywać w ryzach nawet przez kilkadziesiąt lat, o tyle AIDS jest chorobą prowadzącą w stosunkowo krótkim czasie do śmierci.

Profilaktyka chorób wenerycznych

Jak unikać schorzeń przenoszonych drogą płciową? Czy prezerwatywa chroni przed chorobami wenerycznymi? W przypadku większości omawianych chorób profilaktyka opiera się na takich filarach, jak:

• unikanie ryzykownych zachowań seksualnych z nieznanymi partnerami,
• wierność partnerska,
• stosowanie prezerwatyw nawet w stałych związkach,
• codzienna dbałość o higienę miejsc intymnych,
• niekorzystanie ze wspólnych ręczników i bielizny,
• ostrożność w takich miejscach jak basen, sauna, publiczna toaleta,
• wykonywanie regularnych badań pozwalających wykryć zakażenie - dzięki temu można szybko wdrożyć leczenie oraz uniknąć zakażania innych osób,
• korzystanie z profilaktyki poekspozycyjnej - osoby podejrzewające, że ich ostatni partner może mieć HIV, mogą w ciągu 72 godzin przyjąć leki antyretrowiruosowe, które obniżą ryzyko zakażenia.

Prezerwatywy, które są najpowszechniej stosowanym zabezpieczeniem mechanicznym, nie dają stuprocentowej pewności w żadnym przypadku, jednak prawidłowo stosowane bardzo wydatnie zmniejszają zagrożenie.

Należy przy tym pamiętać, że większość tych schorzeń może być przenoszona w sposób inny, aniżeli tylko podczas stosunku. W niektórych przypadkach zarazki mogą być transmitowane podczas „innych czynności seksualnych”, takich jak zbliżenie oralne czy petting. Można się też zarazić poprzez krew (HIV), czy używanie wspólnych przedmiotów. Problem stanowią też zakażenia w czasie życia płodowego oraz okołoporodowe.

Zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową jest możliwe także za pomocą szczepień.

W tej kwestii medycyna wciąż jednak ma stosunkowo niewiele do zaoferowania. W odniesieniu do chorób uchodzących za weneryczne, obecnie są dostępne tylko szczepionki zabezpieczające przed wirusowym zapaleniem wątroby oraz zakażeniami HPV.

Prace nad wieloma innymi (między innymi przeciw kile czy rzeżączce) trwają i często są bardzo obiecujące, ale póki co nie zaowocowały wdrożeniem ich do powszechnej produkcji i użytku.

W związku z tym osobom aktywnym seksualnie pozostaje stosować się do ogólnie przyjętych, przedstawionych wyżej metod profilaktyki.