Co to jest gangrena?
Gangrena to określenie na martwicę tkanek miękkich, spowodowaną zakażeniem lub niedostatecznym dopływem krwi do tkanek tudzież jego całkowitą utratą. Powszechnie wiele osób kojarzy ten termin z infekcją bakteryjną tkanek, w medycynie jednak używa się go w odniesieniu do każdej umierającej lub martwej tkanki na skutek niedostatecznego zaopatrzenia w krew lub infekcji. Medycy wyróżniają dwie podstawowe odmiany gangreny: suchą i mokrą.
Sucha zgorzel powstaje na skutek niedostatecznego dopływu krwi do tkanek, co prowadzi do ich stopniowego obumierania. Obszar zaatakowany gangreną suchą staje się zimny i czarny. Z czasem zaczyna wysychać i więdnąć, a w konsekwencji odpada. W tym typie gangreny nie występuje zakażenie tkanek. Zgorzel sucha najczęściej występuje u pacjentów z zaawansowaną miażdżycą, będącą powikłaniem cukrzycy. Z kolei gangrena mokra jest martwicą tkanek, spowodowaną zakażeniem bakteryjnym. Rozwija się najczęściej w głębokich i źle oczyszczonych ranach, a także w narządach wewnętrznych. Generalnie w tych miejscach, w których panują warunki sprzyjające wzrostowi organizmów. W obrębie gangreny mokrej wyróżnia się zgorzel gazową.
Reklama
Zgorzel gazowa
Zgorzel gazowa jest odmianą mokrej gangreny, wywołaną przez bakterie z rodzaju Clostridium, głównieClostridium perfringens, które odpowiada za 85- 90% zachorowań, ale także:
- Clostridium septicum,
- Clostridium novyi,
- Clostridium histolyticum,
- Clostridium bifermentans,
- Clostridium sordelli,
- Clostridium fallax,
- Clostridium carnis,
- Clostridium ramosum.
Bakterie z rodzaju Clostridiumwystępują w glebie oraz przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Mają silne właściwości histotoksyczne - wytwarzają bowiem gazy oraz trujące toksyny, które przyspieszają szerzenie się gangreny. Wyróżnia się trzy typy infekcji tkanek spowodowane przez bakterie rodzaju Clostridium:
- obecność i namnażanie się bakterii w ranie, bez odczynu zapalnego
- infekcję bakteryjną z zapaleniem skóry i tkanek podskórnych
- martwicę mięśni.
Reklama
Przyczyny gangreny
Przyczyny gangreny można podzielić na bezpośrednie oraz pośrednie. Do przyczyn bezpośrednich zaliczają się:
- uszkodzenia ciała spowodowane urazem, głównie zmiażdżeniowym
- zakażenie rany operacyjnej
- oddziaływanie wysokiej lub niskiej temperatury (oparzenia, odmrożenia)
- działanie substancji chemicznych na skórę.
Wśród przyczyn pośrednich wymienia się choroby, których częstym powikłaniem jest gangrena, takie jak:
- miażdżyca
- cukrzyca
- choroba Raynauda
- zakrzepica
- ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
- rak jelita grubego
- stany upośledzonej odporności.
Reklama
Objawy gangreny
Objawy gangreny różnią się w zależności od jej rodzaju. Sucha gangrena, będąca skutkiem zaburzeń krążenia, w początkowym stadium objawia się drętwieniem oraz uczuciem zimna. Obszar zaatakowany suchą gangreną zmienia kolor na brązowy, a następnie czarny. W późniejszej fazie zaczyna się kurczyć i wysychać. Jeśli nie zostanie usunięty chirurgiczne, dojdzie do samoamputacji. Gangrena sucha może dotyczyć każdej części ciała, ale najczęściej atakuje kończyny.
Inaczej przebiega gangrena mokra, która rozwija się zazwyczaj w głębokich ranach, prowadząc do obrzęku i rozpadu zaatakowanych tkanek. Z rany objętej gangreną zazwyczaj wycieka surowiczo-krwawa treść oraz wydobywa się nieprzyjemny, gnilny zapach. Pacjenci z tym rodzajem gangreny mają gorączkę oraz odczuwają wyjątkowo silny ból. Mogą wystąpić także wymioty, silne bóle brzucha, krwista biegunka, przyspieszenie akcji serca i oddechu oraz spadek ciśnienia krwi.
Cechą charakterystyczną zgorzeli gazowej jest wyciek z zainfekowanych tkanek brunatno-krwistej wydzieliny, a także uczucie trzaskania pod wpływem uciśnięcia zaatakowanego obszaru, co ma związek z banieczkami gazu wydzielanymi przez bakterie. Przy zgorzeli gazowej dolegliwości bólowe są jeszcze silniejsze. Objawy towarzyszące to tachykardia, spadek ciśnienia krwi, silny obrzęk tkanek otaczających ranę. Mogą także występować zakrzepy w drobnych naczyniach krwionośnych tkanek sąsiadujących. Najcięższa postać gangreny postępuje bardzo szybko. Pierwsze objawy pojawiają się kilka godzin po zakażaniu. Toksyny wydzielane przez bakterie z rodzaju Clostridiumszybko atakują zdrowie tkanki, centymetr po centymetrze, doprowadzając do niewydolności wielonarządowej organizmu.
Reklama
Leczenie zgorzeli gazowej
Aby wyleczyć zgorzel gazową, niezbędna jest jak najszybsza interwencja chirurgiczna, która powinna polegać na opracowaniu rany. W wielu przypadkach interwencja chirurga kończy się amputacją zaatakowanego gangreną obszaru. Pacjent powinien także niezwłocznie otrzymać antybiotyk, najlepiej β-laktamowy.
Do antybiotyków β-laktamowych zaliczają się:
- penicyliny
- cefalosporyny,
- karbapenemy,
- monobaktamy.
Zalecane jest także leczenie tlenem hiperbarycznym. W trakcie leczenia gangreny mokrej nie można zapominać o stosowaniu środków odkażających.
