Glejak mózgu
Glejak mózgu to najczęstszy pierwotny nowotwór złośliwy wykrywany w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Glejaki tworzą się z neurogleju, czyli tkanki budującej zrąb mózgu. Pierwotnie występują tylko w mózgu lub rdzeniu kręgowym.
Poza glejakami w OUN – tworzą się także:
- oponiaki,
- gruczolaki
- rdzeniaki,
jednak glejaki stanowią 40 proc. wszystkich nowotworów mózgu. Szacuje się, że każdego roku na całym świecie glejaka mózgu wykrywa się u 7 na 100 tysięcy osób. Nieznacznie częściej nowotwór występuje u mężczyzn.
Reklama
Rodzaje glejaka
Glejaki wywodzą się neurogleju, czyli komórek glejowych, które razem z komórkami nerwowymi tworzą tkankę nerwową. Zadaniem neurogleju jest odżywianie i ochrona neuronów.
Wyróżnia się następujące typy komórek glejowych:
- oligodendrocyty,
- astrocyty,
- ependymocyty,
- komórki Schwanna,
- mikroglej,
- komórki satelitarne.
Glejaki powstające z oligodendrocytów to skąpodrzewiaki. Wywodzące się z astrocytów są nazywane gwiaździakami, zaś powstające z ependymocytów – wyściółczakami. Wyróżnia się także skąpodrzewiakogwiaździaki, które pochodzą od astrocytów i oligodendrocytów. Glejaki klasyfikuje się także pod względem stopnia złośliwości. Światowa Organizacja Zdrowia wyróżnia cztery stopnie złośliwości, gdzie stopień I oznacza zmianę łagodną, a IV najbardziej złośliwą. Glejaki I stopnia rosną stosunkowo wolno i występują w miejscach ułatwiających leczenie. Rokowania w przypadku glejaków pierwszego stopnia są na ogół pomyślne. Im wyższy stopień, tym nowotwór rośnie szybciej i nacieka na okoliczne tkanki, powodując ich zniszczenie. W przypadku zdiagnozowania glejaka IV stopnia rokowania są bardzo złe.
Reklama
Gwiaździak
Gwiaździak, nazywany także nowotworem gleju gwiaździstego, powstaje z astrocytów, będących największymi komórkami glejowymi. Gwiaździaki stanowią 80 proc. wszystkich glejaków. Tworzą się najczęściej w płacie czołowym, głównie u dorosłych między 30. a 50. rokiem życia. Nowotwory gleju gwiaździstego można podzielić na łagodne, dobrze rokujące, do których zalicza się gwiaździak włosowatokomórkowy (I stopień wg WHO) oraz na złośliwe, źle rokujące, takie jak gwiaździak rozlany (II stopień) i anaplastyczny (III stopień). Do gwiaździaków zaliczany jest także glejak wielopostaciowy (IV stopień), który ma bardzo zróżnicowaną budowę komórkową oraz charakteryzuje się wyjątkowo szybkim wzrostem, z tendencją do naciekania.
Reklama
Skąpodrzewiak
Skąpodrzewiak, inaczej nowotwor gleju skąpowypustkowego, powstaje z komórek nazywanych oligodendrocytami. Skąpodrzewiaki tworzą się najczęściej w istocie białej mózgu. Występują głównie u ludzi w średnim wieku. Szczyt zachorowań przypada na 4. i 5. dekadę życia. Nowotwory gleju skąpowypustkowego cechują się powolnym wzrostem i średnim stopniem złośliwości. Światowa Organizacja Zdrowia zalicza je do glejaków II i III stopnia.
Reklama
Wyściółczak
Wyściółczak to nowotwór powstający z ependymocytów. Nowotwory gleju wyściółkowego lokują się najczęściej w komorze IV mózgu przez co mogą uciskać na drogi przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego, powodując wodogłowie. To typ glejaka, który występuje u dzieci. Według badań epidemiologicznych wyściółczaki to trzecie pod względem częstości występowania nowotwory mózgu u dzieci. W zależności od typu wyściółczaki mogą mieć różne stopnie złośliwości. Wyściółczak śluzakowatobrodawkowaty i podwyściółczak według WHO są nowotworami I stopnia, wyściółczak zalicza się do II stopnia, zaś wyściółczak anaplastyczny do III stopnia złośliwości.
Reklama
Glejak wielopostaciowy
Glejak wielopostaciowy to najbardziej inwazyjny pierwotny nowotwór pochodzenia glejowego, zaliczany przez Światową Organizację Zdrowia do IV stopnia złośliwości. Glejak wielopostaciowy zaliczany jest do gwiaździaków, aczkolwiek może być zbudowany z kilkunastu różnych typów komórek.
Glejak wielopostaciowy występuje głównie w płacie czołowym u dorosłych, aczkolwiek dotyka także dzieci, lokując się najczęściej w pniu mózgu. Rozwija się najczęściej w 5. i 6. dekadzie życia, częściej u mężczyzn. Stanowi 17 proc. wszystkich pierwotnych nowotworów mózgu. Rokowania w przypadku glejaka wielopostaciowego są bardzo złe. Pacjenci po usłyszeniu diagnozy żyją średnio 12-18 miesięcy.
