Co to jest gruczolak przytarczyc? Czy to rak?
Gruczolak przytarczyc to łagodna zmiana nowotworowa, która prowadzi do pierwotnej nadczynności przytarczyc.
Należy więc zdecydowanie podkreślić, iż gruczolak przytarczyc nie jest rakiem złośliwym. Nowotwór złośliwy może jednak odpowiadać za pierwotną nadczynność przytarczyc, lecz są to sporadyczne sytuacje, określone na zaledwie 1 procent wszystkich przypadków.
Czym w ogóle są przytarczyce i gdzie można je odnaleźć?
W ludzkim ustroju występują zazwyczaj cztery przytarczyce, najczęściej zlokalizowane po dwie: w górnej i dolnej części tarczycy. Czasami jednak ich liczba może być inna, a położenie odmienne.
Przytarczyce mają za zadanie utrzymać stały, akceptowalny przez organizm, poziom wapnia i fosforu. Dzieje się to za pomocą hormonu określanego jako parathormon.
Jeśli jednak dochodzi do zwiększenia produkcji opisywanego hormonu, najczęściej mamy do czynienia z pierwotną nadczynnością przytarczyc, spowodowaną przez pojedynczego gruczolaka. Dużo rzadziej zaburzenie wywołuje zespół gruczolaków.
Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 gruczolak przytarczyc został przypisany do grupy E21 (pierwotną nadczynność przytarczyc oznaczono tu jako E21.0).
W oryginalnej klasyfikacji ICD-11 pojawia się z kolei w grupie „Innych określonym łagodnych nowotworów gruczołów dokrewnych” oznaczonej numerem 2F37.Y.
Co może prowadzić do opisywanych zmian?
Reklama
Przyczyny gruczolaka przytarczyc a nadczynność przytarczyc
Aktualna wiedza medyczna nie definiuje pewnych przyczyn występowania gruczolaka przytarczyc. Bardziej skupia się na tym, że zmiana ta prowadzi do wspomnianej nadczynności przytarczyc.
Szacuje się, że ponad 80 procent przypadków występowania tej anomalii bierze swój początek w pojedynczym gruczolaku przytarczyc.
Inne powody pojawiania się nadczynności przytarczyc to gruczolaki występujące w grupie oraz przerost przytarczyc.
Rzadko zdarza się, że za pierwotną nadczynnością przytarczyc stoją uwarunkowania genetyczne (np. wielowydzielnicza neoplazja oraz rodzinna izolowana nadczynność przytarczyc).
Natomiast tylko 1 procent przypadków odnosi się do złośliwego nowotworu przytarczyc. Jak rozpoznać gruczolaka przytarczyc?
Reklama
Objawy gruczolaka przytarczyc
Jakie są objawy gruczolaka przytarczyc? Przede wszystkim należy wskazać, że gruczolak (zwłaszcza we wstępnym stadium) często nie daje żadnych charakterystycznych oznak. Dlatego tak ważne są samoobserwacja oraz trafna diagnoza lekarska.
Typowe objawy gruczolaka przytarczyc to m.in.:
- ogólne osłabienie,
- splątanie,
- gorączka,
- depresja i inne zaburzenia psychiczne,
- bóle stawowe i kręgosłupowe,
- częste złamania (szczególnie żeber),
- anomalie kostno-stawowe (w tym osteoporoza i osteopenia), powodujące problemy z poruszaniem,
- kamica nerkowa,
- wielomocz,
- nadziąślak,
- świąd skóry,
- ból brzucha,
- brak apetytu,
- nudności i wymioty,
- mimowolne drżenie,
- zaparcia,
- choroba wrzodowa,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia rytmu serca,
- bóle głowy,
- senność,
- odwodnienie.
Ponadto znaczne zwiększenie poziomu wapnia we krwi (hiperkalcemia) może doprowadzić do utraty świadomości, a nawet śpiączki, co stanowi szczególne niebezpieczeństwo dla zdrowia pacjenta.
Pojedynczy gruczolak przytarczyc może być nierozpoznany przez wiele lat. Czasami zostaje wykryty przypadkowo, podczas wykonywania badań obrazowych okolic szyi i klatki piersiowej.
Reklama
Diagnostyka gruczolaka przytarczyc. Scyntygrafia, czy USG?
Diagnostyka gruczolaka przytarczyc obejmuje określenie stężenia wapnia we krwi oraz poziomu parathormonu i białka. Ponadto powinno się przeanalizować charakterystykę wydalania wapnia w dobowej zbiórce moczu.
Co więcej, w rozpoznaniu gruczolaka przytarczyc może pomóc USG przytarczyc i inne badania obrazowe, takie jak np. rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa oraz scyntygrafia subtrakcyjna tarczycy i przytarczyc.
Niekiedy zleca się także densytometrię (czyli RTG kości) oraz inne badania określające zaburzenia pracy nerek, serca, czy nieprawidłowości neurologiczne.
O zasadności wykonania poszczególnych badań może zadecydować lekarz medycyny ogólnej, ale przede wszystkim endokrynolog.
Gruczolak przytarczyc nie zawsze jest widoczny w USG, czy innych badaniach obrazowych, poza tym bywa mylony z węzłem chłonnym, czy guzkiem tarczycy.
Dlatego coraz częściej lekarze w diagnostyce kierują się w stronę pozytonowej tomografii emisyjnej z zastosowaniem choliny znakowanej radioaktywnym fluorem, czyli badania PET z 18F-choliną.
Reklama
Leczenie gruczolaka przytarczyc. Czy operacja jest konieczna?
Leczenie gruczolaka przytarczyc dotyczy przede wszystkim operacyjnego usunięcia zmiany, ale też może bazować na terapii farmakologicznej.
Pomocniczo można również wesprzeć kurację zastosowaniem odpowiedniej diety i zmianą trybu życia.
W leczeniu farmakologicznym zmierza się do zminimalizowania skutków nadczynności przytarczyc. Zwykle lekarze zalecają stosowanie leku, który ma zatrzymać wydzielanie parathormonu.
Ponadto mogą być też zaaplikowane takie farmaceutyki, jak np. bisfosfoniany, niezbędna może się także okazać suplementacja witaminą D3 oraz wapnia.
Uważa się jednak, że najskuteczniejszy sposób na zwalczenie gruczolaka przytarczyc to operacyjne usunięcie operacyjne.
Wycięcie gruczolaka zazwyczaj skutkuje cofnięciem się objawów chorobowych, co prowadzi do pełnego wyleczenia.
Operacja gruczolaka przytarczyc
Przed operacją gruczolaka przytarczyc przeprowadza się wnikliwą analizę umiejscowienia przytarczycy oraz gruczolaka.
Zwykle dokonuje się cięcia z poziomu szyi, niekiedy jednak chirurgiczna eliminacja gruczolaka ma miejsce przez brodawkę sutkową lub dół pachwowy.
Mniej inwazyjnym zabiegiem jest usunięcie przytarczycy z asystą wideoskopii. Chirurg za pomocą obrazu z kamery może przeprowadzić operację precyzyjniej. Zazwyczaj takie cięcie chirurgiczne jest mniejsze niż w przypadku standardowego leczenia operacyjnego.
Jednak zarówno częściowe, jak i całkowite endoskopowe zabiegi wiążą się na ogół z dużym bólem pooperacyjnym oraz urazowością okolicznych tkanek.
Trzeba się także liczyć z możliwymi skutkami ubocznymi po operacji gruczolaka przytarczyc, takimi jak np. zbyt małe stężenie wapnia we krwi (hipokalcemia), krwawienie, uszkodzenie nerwu sąsiadującego z operowaną przytarczycą (zazwyczaj nerwu krtaniowego wstecznego), tzw. zespół głodnych kości oraz niedoczynność przytarczyc.
Wówczas konieczne może się okazać stosowanie takich medykamentów, jak witamina D, bisfoniany i kalcymimetyki.
Leczenie naturalne gruczolaka przytarczyc
Lekarze raczej nie zachęcają do leczenia naturalnego gruczolaka przytarczyc. Jednak posiłkowo takie naturalne metody mogą być pomocne, zwłaszcza w zakresie diety oraz trybu życia.
Warto zatem za radą medyka zadbać o zbudowanie jadłospisu odpowiedniego pod względem podaży m.in. wapnia i fosforu. Niekiedy trzeba włączyć suplementację witaminy D i innych składników diety.
Poza tym wsparciem dla podstawowej terapii będzie też umiarkowana aktywność fizyczna.
Co więcej, należy zatroszczyć się o prawidłowe nawodnienie organizmu, czyli przyjmowanie dziennie około 2 litrów płynów, najlepiej wody.
Reklama
Dieta przy gruczolaku przytarczyc
Jako uzupełnienie podstawowego leczenia gruczolaka przytarczyc warto zastosować odpowiednią dietę. W związku z tym, że w schorzeniu tym dochodzi do nadprodukcji parathormonu, w jadłospisie należy zmniejszyć liczbę produktów bogatych w wapń.
Powinno się dobierać posiłki tak, aby bilans spożycia wapnia, fosforu i witaminy D był na właściwym poziomie. Fosfor w diecie, dzięki której zamierzamy wyeliminować gruczolaki przytarczyc, powinien stanowić maksymalnie 800-100 mg na dobę.
Zatem potrawy powinny zawierać, jak najmniej takich składników pokarmowych jak np. mleko, lody, sery żółte i topione, jogurty, podroby, warzywa strączkowe, kasze, jaja, grzyby, orzechy, czekolada, czy sezam.
Jednak indywidualne zalecenia żywieniowe powinny być skomponowane przez specjalistę w tej dziedzinie, czyli dietetyka, który ma odpowiednie kwalifikacje w kwestii pomocy tej grupie pacjentów.
