Grzybica paznokci - przyczyny i objawy. Jak jej zapobiegać i jak leczyć?

Grzybica paznokci jest bardzo często spotykaną jednostką chorobową wśród Polaków. Jest schorzeniem przewlekłym, o przebiegu wieloletnim. Dotyka zwykle osoby dorosłe. Dzieci chorują zdecydowanie rzadziej.

Objawia się głównie pogrubieniem, zmianą zabarwienia (zbieleniem lub zażółceniem), łamliwością, w końcu destrukcją płytki paznokciowej. Należy pamiętać, że zmiany pojawiają się zwykle od strony wolnego brzegu paznokcia. Przeciwnie przebiega infekcja drożdżakowa (Candida albicans), w której zmiany pojawiają się od strony wału paznokcia (czyli miejsca, z którego paznokieć wychodzi spod skóry).

Grzybicę paznokci należy leczyć jak najszybciej, gdyż stanowi ona nie tylko źródło zakażenia dla innych, potencjalnie zdrowych osób, ale też jest punktem wyjścia dla rozwoju grzybicy skóry u samego chorego.

Przyczyny powstawania grzybicy paznokci 

Przyczyną rozwoju grzybicy paznokci jest infekcja dermatofitami, jedna z trzech podstawowych grup grzybów chorobotwórczych dla człowieka. Jednak nie u każdej osoby, u której dojdzie do bezpośredniego kontaktu z patogenem rozwiną się objawy. U dwóch osób ta sama infekcja może mieć odmienny przebieg i nasilenie. Do czynników usposabiających do rozwoju grzybicy należą:

• stosowanie miejscowo (w postaci remów lub maści) oraz ogólnie (doustnie) antybiotyków o szerokim zakresie działania przeciw drobnoustrojom, glikokortykosterydów oraz innych leków obniżających odporność;

• choroby wrodzone lub nabyte związane z niedoborami odporności – infekcja wirusem HIV, białaczki, skojarzone niedobory odporności, zespół DiGeorge’a;

• zaburzenia hormonalne – nadczynność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy;

• zaburzenia metaboliczne – cukrzyca;

• uraz mechaniczny w obrębie paznokcia;

• przewlekły ucisk na paznokieć (zbyt ciasne buty);

• bezpośredni lub pośredni kontakt z osobą chorą na grzybicę, nie koniecznie grzybicę paznokci;

• stała wilgoć i wysoka temperatura (długotrwałe noszenie butów nieprzepuszczających powietrza, np.: gumowych).

Reklama

Objawy grzybicy paznokci

Do typowych objawów grzybicy paznokci należą:

• nieregularne pogrubienie płytki paznokciowej;

• nadmierne rogowacenie podpaznokciowe;

• nieregularne bruzdy i zagłębienia na powierzchni paznokcia (szorstkość paznokci);

• zmiana zabarwienia na żółty paznokieć, rzadziej szary lub białawy;

• niekiedy zaczerwienienie dookoła paznokcia z objawami złuszczania i niewielkimi zmianami grudkowymi – jest to obraz szerzenia się infekcji na otaczającą skórę;

• nadmierna łamliwość paznokcia;

• w ostatnim etapie obserwuje się nasiloną destrukcję płytki paznokciowej;

• przebieg choroby wieloletni;

• skłonność do nawrotów;

• objawy grzybicy w innych obszarach, szczególnie grzybica stóp – jest to przykład tzw. wszczepienia patogenu w obręb innych, pierwotnie zdrowych tkanek.

Początek treści sponsorowanej

Grzybicą paznokci można zarazić się np. na basenie lub podczas przymierzania butów. Jeśli paznokcie są kruche, przebarwione na żółto-brązowo, a płytka jest odkształcona, warto sięgnąć po lek w postaci lakieru przeciwgrzybiczego. Preparat jest dostępny bez recepty i działa już od pierwszej aplikacji. Kliknij tutaj i dowiedz się więcej o leczeniu grzybicy paznokci.

Reklama

Diagnostyka grzybicy, czyli wizyta u lekarza i badania

W razie stwierdzenia u siebie charakterystycznych objawów grzybicy paznokci należy niezwłocznie udać się do dermatologa. Choroba nigdy nie ustępuje samoistnie, a wczesne wdrożenie leczenia zabezpieczy przed rozprzestrzenianiem się zakażenia na kolejne osoby oraz na inne obszary ciała tego samego chorego. Ponadto rozwinięta grzybica stanowi poważny problem kosmetyczny.

Diagnostyka opiera się na tzw. wywiadzie lekarskim, w trakcie którego lekarz spyta między innymi o bezpośredni kontakt z osobami z rozpoznaną już grzybicą, badaniu fizykalnym wraz z oceną charakteru zmian, ich rozległości oraz na pobraniu materiału do badania mikologicznego.

Polega ono na ocenie mikroskopowej pobranych próbek od pacjenta oraz na wykonaniu hodowli. Część pobranego materiału umieszcza się na specjalnie przygotowanych podłożach odżywczych, grzyb wzrasta i na podstawie jego charakteru można ocenić grupę i gatunek do jakiego należy. Tak skrupulatne badanie umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Reklama

Kto jest narażony na grzybicę paznokci?

Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju grzybicy paznokci zalicza się:

• przewlekłe stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego;

• przyjmowanie leków osłabiających funkcje układu immunologicznego, jak np.: glikokortykosteroidów w schorzeniach z autoagresji lub leków immunosupresyjnych w profilaktyce odrzucania przeszczepu;

• niedoczynność tarczycy;

• nadczynność kory nadnerczy;

• wieloletnia, źle kontrolowana cukrzyca;

• kontakt z osobą chorą na grzybicę skóry, zarówno bezpośredni, jak i pośredni poprzez wspólny ręcznik, rękawiczki, skarpetki lub obuwie;

• korzystanie z publicznych basenów, saun, łaźni oraz z hotelowych pryszniców bez klapek ochronnych;

• urazy mechaniczne w okolicy paznokcia;

• noszenie zbyt ciasnych butów i tym samym przewlekły ucisk na paznokieć;

• nieodpowiednia higiena stóp;

• utrzymująca się wilgoć w butach i noszenie obuwia, które nie zapewnia odpowiedniej wymiany powietrza między ich wnętrzem a środowiskiem zewnętrznym.

Reklama

Jak leczyć grzybicę paznokci?

Leczenie grzybicy paznokci opiera się na metodach zachowawczych. Stosowane są preparaty podawane doustnie:

• terbinafina – lek grzybobójczy, w grzybicy paznokci stosowany bądź doustnie lub aplikowany w postaci lakieru; leczenie trwa kilka miesięcy zwykle 6 tygodni w grzybicy paznokci rąk i 12 tygodni w grzybicy paznokci stóp; co istotne - lek nie jest toksyczny oraz nie uszkadza wątroby;

• itrakonazol – stosowany doustnie, odkłada się w ilości terapeutycznej w silnie skeratynizowanych tkankach, stąd jego główne zastosowanie w grzybicy paznokci; podawany jest w tzw. terapii pulsowej (przez kilka dni w miesiącu, schemat jest następnie powtarzany kilka razy); leczenie trwa zwykle 2- 3 miesiące; lek wykazuje niewielkie działanie hepatotoksyczne.

W przypadku, gdy infekcja dotyczy maksymalnie 3 płytek paznokciowych i nie przekracza 50% ich powierzchni można zastosować leczenie miejscowe. Dostępne są dwa preparaty: 

• amorolfina – to preparat  do stosowania miejscowego w postaci lakieru, wykazuje działanie grzybobójcze i grzybostatyczne. Mechanizm działania opiera się na hamowaniu syntezy ergosterolu błony komórkowej grzybów. Stosowana 1 – 2 razy w tygodniu przez okres od 6 miesięcy w przypadku grzybicy paznokci u rąk do nawet 12 miesięcy w przypadku grzybicy paznokci u stóp. 

• cyklopiroks - również do stosowania miejscowego, oprócz działania grzybobójczego i grzybostatycznego wykazuje także działania przeciwzapalne. Stosowany 1-2 razy w tygodniu przez okres zwykle 6-12 miesięcy, aż do pełnego zdrowego odrostu płytki paznokciowej. 

Grzybica paznokci jest zdecydowanie schorzeniem przewlekłym. Jeżeli już udaliśmy się do dermatologa i rozpoczęliśmy leczenie, dobrze jest również uświadomić sobie jak najłatwiej uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się infekcji, zarówno u nas samych, jak i na osoby z naszego otoczenia oraz jak zapobiec ponownemu zakażeniu.

Unikać bezpośredniego lub pośredniego kontaktu zainfekowanego obszaru z miejscami zdrowymi (np.: nie drapać swędzącej skóry zajętymi grzybiczo paznokciami, gdyż grozi to rozwojem grzybicy skóry gładkiej lub owłosionej głowy).

W trakcie leczenia oraz po jego zakończeniu nie należy używać:

• skarpetek,

• butów,

• ręczników,

• rękawiczek

• innych przedmiotów osobistego użytku,

które miały kontakt bezpośredni z naszymi zainfekowanymi paznokciami i które nie zostały odpowiednio oczyszczone z zarodników grzyba (grozi brakiem skuteczności terapii lub nawrotem grzybicy).

Osoby dotychczas zdrowe lub całkowicie wyleczone nie powinny używać przedmiotów (skarpetek, butów, ręczników, rękawiczek), które miały bezpośredni kontakt z zainfekowanymi paznokciami innych osób zwłaszcza, jeżeli nie zostały odpowiednio oczyszczone z zarodników grzyba.

Korzystając z basenu, sauny, łaźni lub hotelowego natrysku zawsze należy wkładać klapki ochronne. Unikniemy pierwszorazowego zachorowania lub zapobiegniemy rozprzestrzenianiu się obecnej już u nas infekcji na zdrowe osoby.

Reklama

Jak zapobiegać grzybicy paznokcia?

Najlepszą metodą zapobiegania grzybicy paznokci jest unikanie wszelkich czynników ryzyka choroby:

• skuteczne leczenie zaburzeń hormonalnych i metabolicznych;

• unikanie obuwia gumowego i nie zapewniającego przepływu powietrza oraz zbyt ciasnego;

• korzystanie wyłącznie z własnego obuwia (niewskazane jest noszenie butów nawet tych osób, u których nie występują objawy choroby), własnych skarpetek, rękawiczek i ręczników;

• noszenie klapek ochronnych podczas korzystania z publicznych basenów, łaźni, saun oraz z hotelowych pryszniców;

• rozważne wprowadzanie antybiotykoterapii; należy unikać tych preparatów, które działają jednocześnie na wiele różnych patogenów;

• odpowiednia higiena stóp.

Reklama

Najczęściej zadawane pytania przez pacjentów z grzybicą paznokcia

Jak może dojść do zakażenia grzybicą paznokci?

Najczęściej do zarażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub przez kontakt pośredni poprzez przedmioty osobistego użytku osoby chorej (buty, ręcznik, bielizna, rękawiczki), a także gdy korzystamy w publicznych basenów lub saun bez klapek ochronnych.

Jak długo należy leczyć grzybicę paznokci?

Leczenie jest długotrwałe. W zależności od sposobu (miejscowe, ogólne lub w kombinacji) trwać może od kilku do kilkunastu miesięcy.

Najważniejsze dla pacjenta jest wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia, co z kolei jest możliwe jedynie dzięki skorzystaniu z pilnej konsultacji dermatologicznej i dalszej diagnostyce. Leczenie jest długotrwałe, w większości przypadków skuteczne, jednak typowe dla choroby są wielokrotne nawroty.

Stąd najlepszym sposobem na codzienne życie z chorobą jest regularne stosowanie zaleconych leków miejscowych i doustnych oraz kontrole dermatologiczne (zaleca się wizyty co 4–6 tygodni).