Co to jest grzybica skóry głowy i jakie są jej przyczyny?
Grzybica skóry głowy to choroba wywołana przez grzyby antropofilne, a więc takie, których najczęstszymi nosicielami są ludzie. Grzyb zbudowany jest z dwóch elementów:
- grzybni - jej zadaniem jest pobieranie substancji odżywczych ze środowiska,
- zarodników - to one odpowiadają za to, że choroba jest zaraźliwa.
Za grzybicę na głowie odpowiadają takie grzyby jak:
- Trichophyton violaceum,
- Trichophyton tonsurans,
- Microsporum audouini,
- Trichophyton schoenleini.
Grzybica owłosionej skóry głowy i brody występuje w klasyfikacji ICD-10 pod kodem B35.0.
Co jest przyczyną tej choroby? Wśród czynników, które sprzyjają zakażeniu grzybami należą:
- defekty śledziony,
- stosowanie chemioterapii, radioterapii,
- białaczka,
- zaburzenia odporności - zarówno te wrodzone, jak i nabyte, np. związane z AIDS, ale też z niedożywieniem,
- choroby metaboliczne - choroby tarczycy, cukrzyca,
- przyczyny środowiskowe - stosowanie kosmetyków niszczących barierę skórną, przegrzewanie głowy,
- urazy skóry,
- przyjmowanie antybiotyków oraz glikokortykosteroidów,
- niewłaściwa higiena skóry głowy.
Reklama
Rodzaje grzybicy skóry głowy
Choroba może występować pod różnymi postaciami. Najczęstsze to grzybica:
- powierzchowna drobnozarodnikowa - nazywana także grey-patch rigworm. To zdaniem Barbary Bykowskiej i innych specjalistów najczęściej występująca odmiana grzybicy skóry głowy wśród dzieci w wieku przedszkolnym i rozpoczynających naukę w pierwszych klasach szkoły podstawowej;
- strzygąca - ma postać głęboką i powierzchowną (nazywana też black-dot ringworm) . Drobne zarodniki zlokalizowane są wewnątrz włosa niczym piłeczki w worku;
- woszczynowa - to odmiana, gdzie zarodniki grzyba są typowo zlokalizowane wewnątrz włosa. Wskazać można na 4 typy tej grzybicy, tj.:
- mieszkowa, której towarzyszą drobne grudki,
- łupieżopodobna,
- łuszczycopodobna,
- liszajowata, przy której współwystępują miodowo-żółte strupy.
Dwa pierwsze typy dotyczą przede wszystkim dzieci w wieku szkolnym. Natomiast grzybica woszczynowa ujawnia się też u dorosłych. Wszystkie rodzaje mają przebieg długoletni i mogą nawracać.
Reklama
Jak wygląda grzybica skóry głowy? Objawy
Typowe objawy świadczące o chorobie to nie tylko swędzenie skóry, ale też zmiany w budowie włosa spowodowane jego uszkodzeniem. Rozpoznaje się m.in. włosy ułamane, a także krótkie, przypominające swym kształtem przecinek albo zakręcone na tyle, że kojarzą się z korkociągiem.
Grzybica strzygąca charakteryzuje się:
- licznymi zmianami w obrębie skóry głowy,
- wrażeniem ściętych włosów na różnej wysokości,
- wypadaniem włosów w obrębie zmian - nie jest to trwałe łysienie, po wyleczeniu włosy odrastają,
- brakiem blizn po wyleczeniu.
Podobne objawy wywołuje odmiana drobnozarodnikowa poza tym, że:
- wszystkie włosy dają wrażenie równo obciętych, na jednakowej wysokości,
- zarodniki grzyba są łatwo dostrzegalne i mają postać białych kropeczek, ziarenek przylepionych do włosów.
Klasycznym symptomem grzybicy drobnozarodnikowej jest zielonkawa fluorescencja w lampie Wooda. Strzępki grzybów potrafią wniknąć do łodygi włosa i wywołać ich łamanie ok. 2-3 mm nad powierzchnią skóry.
Objawy grzybicy woszczynowej są najbardziej specyficzne. Ten rodzaj charakteryzuje się:
- silnym zaczerwienieniem skóry,
- obecnością w obrębie owłosionej skóry głowy ognisk woszczyny składającej się ze struktur grzyba, nadmiernej ilości łoju, zrogowaciałych komórek naskórka,
- trwałym łysieniem w miejscach ognisk,
- brakiem samoistnego ustąpienia,
- pojawieniem się blizn.
Reklama
Diagnostyka grzybicy skóry głowy. Z czym można ją pomylić?
Z uwagi na to dość rzadkie występowanie tej dolegliwości u dorosłych, chorobę łatwo pomylić z innymi problemami zdrowotnymi. Nierzadko jest mylnie diagnozowana jako:
- zapalenie mieszków włosowych,
- liszajec zakaźny,
- łuszczyca,
- toczeń rumieniowaty,
- łysienie plackowate,
- łupież,
- łojotokowe zapalenie skóry.
Odpowiedź na to, z jakim rodzajem choroby mierzy się pacjent, lekarz otrzymuje dopiero po przeprowadzeniu badań:
- mykologicznego - polega ono na mikroskopowej ocenie preparatu uzyskanego z pobranej próbki oraz stworzeniu hodowli;
- molekularnego PCR - opiera się na wykryciu DNA grzyba. Rozpoznanie uzyskuje się już po kilku dniach.
Reklama
Grzybica skóry głowy u dzieci
Zdaniem dr n.med. Doroty Jenerowicz i lek. med. Adriany Polańskiej, najczęstszym typem grzybicy u dzieci jest właśnie ta dotykająca owłosionej skóry głowy. Problem ujawnia się zazwyczaj między 2 a 10 rokiem życia. Przyczyny choroby dziecka są zwykle takie same jak osoby dorosłej.
Najmłodsi - z uwagi na częste przebywanie w skupiskach, np. w żłobkach, na basenach, w klubach malucha, a przy tym niedojrzały układ odpornościowy i brak wiedzy dotyczącej prawidłowego zachowania zasad higieny - są bardziej narażeni na rozwój tej choroby. Wystarczy wymiana czapki z kolegą, użycie ręcznika koleżanki do osuszenia włosów na basenie albo szczotki osoby chorej, by zarazić się grzybicą.
Zazwyczaj grzybica u dzieci ma formę drobnozarodnikową. Choroba przenosi się przez bezpośredni kontakt z chorym, ale też może być pokłosiem zabawy ze zwierzakiem domowym, np. kotem albo psem. Z kolei grzybica strzygąca przenosi się na włosy przez kontakt z zakażonymi przedmiotami, np. szczotką do włosa.
Reklama
Leczenie grzybicy skóry głowy
Co stosować na ten problem? Czym leczyć dolegliwość? Obecnie zaleca się zachowanie ostrożności przy sięganiu po środki, by ich silne działanie nie doprowadziło do nadmiernego podrażnienia skóry głowy i uszkodzenia cebulek włosów. Poleca się aplikowanie środków zawierających w składzie ketokonazol.
Preparaty lecznicze mogą mieć formę:
- maści,
- szamponu,
- płynu.
Jeżeli zmiany są bardziej rozległe, wówczas lekarz może zdecydować o zapisaniu leków doustnych, opartych na itrakonazolu. Ta substancja jest najczęściej podawana dzieciom z uwagi na to, że nie wywołuje poważnych skutków ubocznych. W ostateczności zastosowanie znajduje również grzybostatyczna gryzeofulwina. Wprowadza się ją jednak rzadko z uwagi na to, że może zaburzyć funkcjonowanie wątroby.
Postępowanie terapeutyczne opiera się także na regularnym strzyżeniu albo goleniu włosów przy samej skórze np. raz na tydzień. oraz odkażaniu ognisk i skóry sąsiadującej.
Reklama
Domowe sposoby na grzybicę skóry głowy
Domowe metody mogą stanowić wsparcie w leczeniu grzybicy. Należy zadbać o dokładne umycie i zdezynfekowanie szczotek oraz grzebieni, a najlepiej wymienienie ich na świeże. Trzeba też oczyścić pościel i czapki, a także dokładnie zbadać zwierzęta i inne osoby z otoczenia osoby chorej.
Warto szukać szamponów, które w swoim składzie zawierają jod. Można też postawić na zioła, mając na uwadze to, by nie wchodziły w interakcje ze stosowanymi lekami. Wsparciem okażą się także płukanki z dodatkiem:
- olejku herbacianego,
- nagietka,
- czosnku pospolitego,
- glistnika (inaczej jaskółczego ziela),
- furanokumaryny,
- szałwi,
- rumianku.
Do codziennego szamponu można dodać też odrobinę octu jabłkowego, np. 1 łyżkę, by zminimalizować działanie grzyba.
Jak zapobiegać grzybicy skóry głowy?
Aby chronić się przed zachorowaniem należy wdrożyć metody, które pozwolą zminimalizować ryzyko kontaktu z patogenem. Przede wszystkim trzeba pamiętać, by:
- nie korzystać ze wspólnych szczotek, grzebieni, ręczników do osuszania włosów, czepków,
- regularnie myć włosy i dokładnie je osuszać,
- chronić skórę włosów przed poceniem, m.in. poprzez zdejmowanie czapek z głowy, gdy ich stosowanie nie jest konieczne, np. przebywając w cieniu.
W przypadku zakażenia innych części ciała grzybicą, należy czym prędzej podjąć się leczenia dolegliwości.
