Co to jest guz tyreotropinowy?
Guz tyreotropinowy jest gruczolakiem przysadki. Najczęściej stanowi łagodną odmianę nowotworu. Zbudowany jest z komórek przedniego płata przysadki mózgowej, wydzielających tyreotropinę – TSH.
Nadmiar uwalnianego przez przysadkę TSH prowadzi do wtórnej nadczynności tarczycy. Guz tyreotropinowy występuje zazwyczaj u osób w średnim wieku i stanowi około 1% wszystkich guzów przysadki.
Reklama
Podział gruczolaków przysadki
Gruczolaki przysadki dzieli się na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest rozmiar. Rozdziela się wtedy makrrogruczolaki (≥10 mm średnicy) i mikrogruczolaki (<10 mm średnicy).
Innym sposobem rozróżnienia jest podział ze względu na wydzielane hormony:
- guz prolaktynowy (prolactinoma) wydziela prolaktynę,
- guz somatotropinowy (somatotropinoma) wydziela hormon wzrostu,
- guz kortykotropinowy (corticotropinoma) wydziela ACTH,
- guz tyreotropinowy (tyreotropinoma) wydziela TSH,
- alfoma wydziela podjednostkę alfa,
- guzy nieczynne hormonalnie (null cell adenoma);
Guzem przysadki mózgowej wydzielającym TSH (tyreotropinoma) jest właśnie guz tyreotropinowy. Hormon ten odpowiada za pobudzenie komórek tarczycy do podziałów i produkcji hormonów tarczycowych.
Reklama
Przyczyny guzu tyreotropinowowego
Gruczolaki należą do najczęstszych zmian nowotworowych przysadki. Najczęściej są to łagodne zmiany, jednak mogą być też złośliwe. Powstają one w większości przypadków spontanicznie.
Jedynie niewielka część przypadków ma wyraźne tło genetyczne (np. jako składowa zespołu MEN1).
Czynnikiem, który może przyczynić się do powstania guzów i ich rozwoju jest promieniowanie jonizujące. Inną niepotwierdzoną, ale prawdopodobną przyczyną są pestycydy, herbicydy, nitrozoaminy, substancje petrochemiczne, chlorek poliwinylu, pole elektromagnetyczne, przebyte urazy mózgu oraz wirus Epstein-Barr.
Większość gruczolaków pozostaje niema kliniczne. Dopiero, gdy osiągną pewną masę lub zwiększy się jego aktywność hormonalna. Guz tyreotropinowy ze względu na swój związek z TSH, objawia się tak, jak nadczynność tarczycy:
- zmęczenie, mała tolerancja wysiłku,
- spadek masy ciała przy wzroście apetytu,
- nietolerancja ciepła,
- drażliwość, problemy z koncentracją,
- drżenie kończyn,
- ciepła, aksamitna, wilgotna skóra,
- wypadanie włosów,
- kołatanie serca,
- duszność,
- biegunka;
Objawy wynikające z miejscowego wzrostu guza:
- bóle głowy,
- zawężenie pola widzenia;
Ponadto może pojawić się spadek libido i potencji u mężczyzn oraz brak miesiączki u kobiet.
Reklama
Guz tyeotropinowy a nadczynność przysadki mózgowej
Guz przysadki jest najczęstszą przyczyną jej nadczynności, gdyż gruczolaki zwykle wydzielają hormony w zbyt dużych ilościach.
Praca gruczołu tarczycowego jest kontrolowana przez przysadkę mózgową. Dlatego też nadczynność przysadki powoduje nadczynność tarczycy. Objawiać się może ona również:
- zaburzeniami miesiączkowania oraz mlekotok u kobiet,
- akromegalią,
- gigantyzmem,
- chorobą Cushinga;
Guz tyreotropinowy jednak współdziała z hormonem TSH. By pojawiły się inne objawy zwiększyć musiałaby się aktywność innych hormonów.
Reklama
Diagnostyka przy guzie tyreotropinowym
Choroby przysadki mogą manifestować się w rozmaity sposób, co sprawia, że zanim zostanie wykryta przyczyna objawów, pacjent może trafić do okulisty, neurologa czy internisty. Jednak osobą, która powinna prowadzić leczenie pacjenta z chorobą przysadki jest endokrynolog.
Przed wizytą u lekarza pacjent powinien dowiedzieć się jak najwięcej na temat istoty swojej choroby, jej możliwych przyczyn i przebiegu, aby lepiej zrozumieć sugestie lekarza co do postępowania terapeutycznego. W tym celu można korzystać z literatury medycznej oraz medycznych portali internetowych.
Objawy nadczynności tarczycy wynikają ze wzrostu stężenia hormonów tarczycowych, których nadprodukcja spowodowana jest nadmiarem przysadkowego TSH. Objawy te mają różne nasilenie i często są przysłonięte przez objawy neurologiczne.
Ból głowy jest skutkiem wzrostu guza wewnątrz czaszki, co prowadzi do podwyższenia ciśnienia śródczaszkowego. Ucisk guza na włókna nerwu wzrokowego krzyżujące się nad przysadką powoduje powstanie ubytków w polu widzenia.
Diagnostyka obejmuje badania laboratoryjne i obrazowe.
- badania laboratoryjne - stwierdzenie wysokiego stężenia hormonów tarczycy we krwi przy równoczesnym wysokim stężeniu TSH wskazuje na obecność guza tyreotropinowego. W chorobie tej często produkowane są niekompletne cząsteczki TSH; duże ilości takich niekompletnych cząsteczek potwierdzają rozpoznanie,
- badania obrazowe - w tomografii komputerowej lub rezonansie magnetycznym można wykazać obecność guza przysadki;
Reklama
Leczenie guza tyreotropinowego
Polega na operacyjnym usunięciu guza z dostępu przez zatokę klinową. Przed zabiegiem podaje się leki z grupy analogów somatostatyny, aby uzyskać normalizację stężenia hormonów tarczycy oraz doprowadzić do zmniejszenia masy guza.
Ze względu na duże rozmiary guza, jego włóknisty charakter i częste zajęcie otoczenia przysadki, skuteczność leczenia operacyjnego jest niewielka – wynosi 30-40%.
