Hemoroidy (żylaki odbytu) - objawy i leczenie. Jak wyglądają i czy znikną?

Czym są i jak wyglądają hemoroidy? 

Hemoroidami odbytu określa się guzki krwawnicze, przypominające poduszeczki wypełnione krwią o budowie ciał jamistych, zlokalizowane w obrębie odbytu.

Hemoroidy są połączeniami tętniczo-żylnymi. Ich średnica wynosi 3-15 mm. Otacza je tkanka łączna, a ich zabezpieczeniem są włókna mięśniowe.

Klasyfikacja uwzględniająca położenie hemoroidów dzieli je na: hemoroidy zewnętrzne (twarde i wystające na wierzch odbytu, zlokalizowane poniżej linii grzebieniastej) oraz wewnętrzne (umiejscowione powyżej linii grzebieniastej).

Trzy do czterech guzków krwawniczych wewnętrznych to liczba występująca u każdego dorosłego człowieka.

W języku potocznym chorobę hemoroidalną nazywa się właśnie hemoroidami. Tymczasem hemoroidy są prawidłowymi strukturami anatomicznymi. Ich zadaniem jest uszczelnianie kanału odbytu.

Hemoroidy są niezbędne do właściwego formowania stolca oraz prawidłowego trzymania gazów. Są przytwierdzone do mięśnia zwieracza odbytu wewnętrznego poprzez więzadło Parksa oraz więzadło wieszadłowe guzka.

Wstępnie wyjaśniliśmy już, co to są hemoroidy. Warto odróżnić je od choroby hemoroidalnej, inaczej zwanej żylakami odbytu, żylakami odbytnicy czy krwawnicami. O tym problemie mogą świadczyć uporczywe krwawienia z odbytu, a także wypadanie hemoroidów z odbytu.

Choroba hemoroidalna może pojawić się mogą zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Według klasyfikacji ICD 10 hemoroidy można znaleźć pod numeracją I84.1, a w ICD11 pod DB60.

Reklama

Przyczyny hemoroidów

Dotychczas nie ustalono jeszcze jednoznacznej patogenezy zmian chorobowych. Istnieje kilka teorii wyjaśniających od czego powstają i skąd się biorą problemy z hemoroidami, m.in. teoria:

• zapalna - tu za przyczynę żylaków odbytu uznaje się proces zapalny toczący się w obrębie guzka krwawniczego, ale także kanału odbytu;
• hemodynamiczna - może wynikać ze wstecznego odpływu krwi żylnej, gdy pojawia się zwiększone ciśnienie śródbrzuszne, np. spowodowane ciążą albo parciem na stolec, a także w sytuacji, gdy w bańce odbytnicy zalega kał;
• mechaniczna - wedle tej teorii przyczyną kłopotów z guzkami krwawniczymi jest wiotkość aparatu, którego zadaniem było utrzymywanie hemoroidów w odpowiednim miejscu. Problem może rozwijać się wraz z wiekiem, zwykle rozpoczyna się już między 20 a 30 rokiem życia, ale również, gdy aparat zwieraczy jest nadmiernie rozciągnięty przez ciśnienie w odbytnicy.

Do czynników, które mogą wpływać na rozwój tej choroby należą, np.:

• częste zaburzenia jelitowe, m.in. zaparcia i biegunki,
• dłuższy czas defekacji,
• siedzący tryb życia,
• leki,
• ciąża oraz poród.

Trzeba podkreślić, że dolegliwości hemoroidów po porodzie zdarza się dosyć często. Tak samo powszechne są w czasie ciąży, co wynika ze zmian hormonalnych i powiększania się macicy.

Po porodzie pojawić się mogą także hemoroidy w pochwie. Wynikają one z niewydolności żylnej miednicy. Po cesarce natomiast hemoroidy u kobiet wystąpić mogą tylko wtedy, gdy dojdzie do zaparć.

Do powiększenia i uzewnętrznienia hemoroidów dojść może również u niemowlaków, starszych dzieci i nastolatków. Zazwyczaj jest to wynik diety ubogiej w błonnik. Hemoroidy wówczas objawiają się tak samo jak u dorosłych.

Czy choroba hemoroidalna jest zaraźliwa? Oczywiście nie można się nią zarazić, nawet jeśli uprawia się seks analny. Ten rodzaj współżycia może jednak powodować uszkodzenia guzków, które doprowadzą do krwawienia.

Czy problemy z hemoroidami są dziedziczne? Na zaburzenia w wytwarzaniu białka kolagenu (buduje ściany naczyń krwionośnych) mogą wpływać czynniki genetyczne. Dziedziczenie zatem jest możliwe.

Reklama

Objawy hemoroidów - jak je rozpoznać?

Dolegliwości związane z hemoroidami mogą być różne, zależnie od stadium, w którym się znajdują. Im bardziej zaawansowane, tym bardziej nieprzyjemne są objawy.

Choroba żylaków odbytu (choroba hemoroidalna) charakteryzuje się:

• dyskomfortem, 
• uczuciem świądu i parcia na stolec,
• ołówkowatym stolcem (bardzo długi, ale cienki),
• pieczeniem,
• bólem w okolicy odbytu,

U wielu pacjentów objawem problemów z hemoroidami jest krwawienie z odbytu.

Hemoroidy mogą prowadzić do problemów z wypróżnianiem, gdyż człowiek nie wie, jak to zrobić bezboleśnie i zatrzymuje stolec. Dolegliwości mogą pojawić się również podczas oddawania moczu, któremu towarzyszy uczucie parcia na pęcherz.

Jeśli uda się wypróżnić przy dolegliwościach hemoroidów, powinno się wycierać odbyt delikatnie, najlepiej za pomocą mokrych chusteczek.

Natężenie krwawienia różni się w zależności od przypadku. U niektórych może być to kilka kropel krwi, u innych natomiast jej spora utrata. Niekiedy krew może pojawić się w formie pasemek na stolcu, a czasem wyraźnie się od niego oddzielić.

Co 10. dorosły człowiek doświadcza tej dolegliwości. U 70-80 proc. przyczyną jest choroba hemoroidalna (za ,,Choroba hemoroidalna”, Postępy Nauk Medycznych 3/2000).

Należy jednak pamiętać, że krwawienie może być wywołane urazami jelita, guzami złośliwymi odbytu i odbytnicy, guzami łagodnymi i polipami, tzw. szczeliną odbytu.

Krwawienie z odbytu nierzadko świadczy też o wypadaniu odbytnicy, chorobie Leśniowskiego-Crohna czy wrodzonych zaburzeniach naczyniowych.

Czy chore hemoroidy bolą? Zwykle to dolegliwość niebolesna. Ból może pojawić się, gdy chorobie towarzyszy wypadnięcie i zakrzepica hemoroidów, szczelina odbytu lub zakrzepica splotu przyodbytowego.

Jeżeli osoba z rozpoznaną chorobą hemoroidalną skarży się przede wszystkim na bóle, istotna jest diagnostyka pod kątem innych przyczyn tej dolegliwości. Za bolesnością może stać zakażenie gruczołów odbytowych, przetoka albo ropień.

Czy hemoroidy swędzą? Powszechna klasyfikacja wskazuje na 4 stopnie zaawansowania choroby hemoroidalnej:

• 1 stopień - na tym etapie guzki krwawnicze są powiększone, choroba objawia się krwawieniem;
• 2 stopień - zaobserwowano wypadanie hemoroidów przy próbie parcia, a także ich samoistny powrót. Oprócz krwawienia pojawia się też świąd oraz sączenie wydzieliny wodnistej lub śluzowej;
• 3 stopień - guzki krwawnicze wypadają poza odbyt, niezbędne staje się ich ręczne odprowadzenie. Do objawów z 2 stopnia dochodzi również brudzenie bielizny;
• 4 stopień - hemoroidy, które wypadły poza odbyt nie można już odprowadzić. Dodatkowo pojawia się ból (często nie do zniesienia), nierzadko niedokrwienie oraz zgorzele guzków.

Żadnych objawów nie należy lekceważyć, gdyż typowe dolegliwości związane z hemoroidami mogą również świadczy o raku odbytu.

Reklama

Diagnostyka choroby hemoroidalnej

Aby rozpoznać chorobę hemoroidalną wykonuje się badanie przedmiotowe, tzw. badanie per rectum, podczas którego lekarz ogląda okolicę odbytu. Samo badanie przeprowadza zwykle w jednej ze wskazanych pozycji: bocznej lub kolankowo-łokciowej.

Aby potwierdzić rozpoznanie wykonuje się także kolonoskopię, anoskopię lub rektoskopię.

Samemu można natomiast przeprowadzić test na krew utajoną w kale. Badanie takie wykrywa hemoroidy, jednak nie zastąpi diagnostyki lekarskiej.

Należy również pamiętać, że przy zdiagnozowanych dolegliwościach hemoroidów nie można wykonać badania kału.

Warto zaznaczyć, że hemoroidy bywają mylone z kłykcinami odbytu, które są brodawkami wenerycznymi (płciowymi). Powstają one pod wpływem zakażenia wirusem HPV. Rozdrapane mogą być trudne do rozpoznania i odróżnienia od hemoroidów.

Reklama

Leczenie hemoroidów - czy można się ich pozbyć?

Aby zminimalizować problemy, z którymi wiąże się posiadanie żylaków odbytu warto rozważyć badania oraz leczenie zaproponowane przez specjalistę. Leczenie hemoroidów dzieli się na: zachowawcze, instrumentalne oraz operacyjne.

>Hemoroidy odbytu same nie znikną ani się nie wchłoną. Jeśli nie stosuje się przynajmniej domowych sposobów lub leków bez recepty, konieczna będzie konsultacja ze specjalistą.

Wiele osób zastanawia się, co zrobić, żeby hemoroidy się wchłonęły. Często za długo zwleka się z reakcją lub pozostawia je nieleczone i konieczna jest interwencja lekarza. Jakiego?

Chorobę hemoroidalną leczy proktolog, potocznie nazywany również lekarzem od hemoroidów, ale także chirurg, a nawet internista. Specjalista zanim wskaże metodę leczenia, rozmawia z pacjentem i analizuje:

• jak bardzo choroba jest zaawansowana,
• dolegliwości, których doświadcza chory,
• jego stan ogólny oraz tryb życia,
• nastawienie do leczenia.

U większości chorych sposobem na to, co zrobić, żeby hemoroidy zewnętrzne choć trochę się wchłonęły jest leczenie zachowawcze.

W tym rodzaju leczenia pacjent musi zmienić styl życia i wprowadzić dietę przeciwzaparciową, czyli bogatą w owoce i warzywa, np. jagody czy pomidory. Czego natomiast nie wolno jeść? Zrezygnować należy m.in. z białego ryżu i pieczywa, a także pikantnych przypraw czy alkoholu.

Taki sposób odżywiania zakłada wypijanie 1,5-2 litrów wody niegazowanej dziennie, a także jedzenie produktów z dużą zawartością błonnika, co ma wyregulować wypróżnienia. W ramach wspomagania diety stosuje się parafinę.

Chory powinien także zmienić swój sposób życia, np. wprowadzić aktywność fizyczną. Niewskazane jest także zbyt długie przebywanie w toalecie.

Co jeszcze można zastosować na hemoroidy? Gumkowanie to sposób zwalczania choroby hemoroidalnej. Polega on na zakładaniu podwiązek gumowych metodą Barrona. Taki zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym.

Do kanału odbytu lekarz wprowadza anoskop. Specjalista musi prawidłowo zlokalizować guzek i wykorzystując specjalne kleszczyki wciągnąć go do cylindra z gumową podwiązką. Potem zsuwa gumkę na szypułę guzka.

Tą metodą leczy się pacjentów w I, II i III stopniu zaawansowania choroby hemoroidalnej. Skuteczność tej metody szacuje się na poziomie od 75-90 proc.

U około 1 na 10 pacjentów leczonych tym sposobem następuje nawrót choroby. Warto jednak pamiętać, że 40 proc. z nich to osoby w III stopniu zaawansowania (za ,,Choroba hemoroidalna”, Postępy Nauk Medycznych 3/2000, s. 55). 

Najpopularniejsze powikłanie to ból po zabiegu. Można go zmniejszyć przyjmując leki przeciwbólowe lub robiąc nasiadówki w letniej wodzie. Jak je przygotować? Wykorzystuje się głównie korę dębu, siemię lniane lub rumianek. 5 łyżek ziół należy zagotować w 2 litrach wody, a kiedy przestygnie moczyć odbyt przez kilkanaście minut.

Innym sposobem na hemoroidy jest hirudoterapia, czyli przystawianie pijawek. To metoda, której skuteczność i bezpieczeństwo stosowania pozostaje jednak kontrowersyjne.

Jak długo leczy się hemoroidy? Odpowiednio szybka reakcja pozwala na pozbycie się ich już w kilka dni. Im później zacznie się leczenie, tym dłużej ono trwa. Wynieść może kilkanaście dni, a nawet tygodnie, jeśli potrzebna okaże się operacja.

Reklama

Lek na hemoroidy. Co pomaga?

W leczeniu farmakologicznym;problemów z;hemoroidamiwykorzystywane są kremy imaści na, jak również leki doustne, np. tabletki na hemoroidy z zawartością rutyny, wyciągu z kasztanowca, saponiny i flawonoidów.

Ich przyjmowanie ma na celu zwiększenie napięcia naczyń żylnych, zmniejszanie stanów zapalnych i obrzęków.

Co jeszcze można stosować na hemoroidy, żeby się wchłonęły? Leki bez recepty to maść doodbytnicza, np.:

• z oczaru wirginijskiego,
• z kasztanowca,
• z heparyną,
• cynkowa,
• zawierająca kwas hialuronowy,
• konopna, które ma w sobie srebro koloidalne.

Nawet najlepsze maści mogą jednak nie wystarczyć w zaawansowanym stadium.

Dostępne są także czopki, np. propolisowe lub ziołowe na hemoroidy o działaniu miejscowo znieczulającym i łagodzącym świąd i pieczenie. Ile czasu się rozpuszczają? Czopki wchłaniają się w ciągu kilku minut pod wpływem ciepła ciała.

Dostać je można bez recepty oraz z antybiotykiem na receptę. Ich cena wynosi od 20 do 40 złotych.

Reklama

Domowe leczenie i profilaktyka hemoroidów

Metody na samodzielne leczenie hemoroidów nie zastąpią wizyty u lekarza. W ramach leczenia hemoroidów domowymi sposobami warto jednak przede wszystkim prowadzić odpowiednią profilaktykę, aby zapobiegać powstawaniu problemu.

W tym celu należy:

• zadbać o wdrożenie diety na hemoroidy, która powinno być bogata w błonnik, a także w owoce i warzywa, ciemne, pełnoziarniste pieczywo;
• wyłączyć ze swojego menu picie mocnej kawy, herbaty, kakao, alkoholu, a także zrezygnować z jedzenia tłustych smażonych potraw, kaszy manny, bananów, cytrusów oraz czekolady;
• nawadniać się (można pić specjalne zioła na hemoroidy);
• zrezygnować z ćwiczeń, które mogą podnosić ciśnienie w brzuchu - mogą one negatywnie wpłynąć na hemoroidy;
• unikać dźwigania, np. sportów siłowych;
• unikać sportów, które wymagają siedzenia, np. jazdy na rowerze czy jazdy konno;
• unikać morsowania;
• unikać siedzącego trybu życia i zapewnić sobie codzienną dawkę ruchu;
• zadbać o prawidłową higienę;
• włączyć miód do codziennego odżywiania - zawarte w nim flawonoidy mogą pomóc na kłopoty z hemoroidami.

Jeśli uprawia się sport, jakim jest kolarstwo, należy zaopatrzyć się w specjalne siodełko rowerowe na hemoroidy, które ma dziurę w okolicy odbytu.

W ciąży, a także podczas karmienia piersią powinno się szczególnie uważać na przyjmowane leki. Co najlepiej wtedy stosować? Czego nie lubią hemoroidy? Sprawdzą się właśnie domowe, naturalne sposoby, jak np. okłady z lodu na ból czy nasiadówki z ziołowych naparów.

Za bezpieczne również uznaje się czopki, globulki i maści, jednak ich stosowanie należy wcześniej bezwzględnie skonsultować z lekarzem.

Dawniej stosowało się na hemoroidy również smalec gęsi, ocet jabłkowy, a nawet czosnek. Smarować można je aloesem, nalewką z jarzębiny i olejem rycynowym.

A jak działa ziemniak na hemoroidy? Niegdyś używało się go jako czopka. Strugało się ziemniaka tak, by otrzymać małą kulkę, która wygląda jak tabletka i trzymało go w odbycie całą noc. Jest to jednak bardzo kontrowersyjna metoda, której zdecydowanie się odradza.

Co robić z krwawiącymi hemoroidami?

W początkowej fazie krwawienia są nieznaczne. Dlaczego jednak do nich dochodzi i czy może być to groźne?

W przypadku pęknięcia hemoroida w kolejnych fazach zaawansowania choroby, utrata krwi może być dość znaczna. Najbardziej narażone na mechaniczne uszkodzenie są zewnętrzne guzki.

Obfite albo bardzo częste krwawienie z dużych hemoroidów może doprowadzić do niedokrwistości.

Jak długo krwawi pęknięty hemoroid? Zwykle może krwawić nawet kilka dni, a ślady krwi pojawiają się w toalecie, papierze toaletowym oraz bieliźnie.

Co zrobić, gdy pęknie hemoroid? W przypadku znacznego krwawienia u pacjenta w zaawansowanym stadium choroby, chory musi trafić do szpitala. Żadne czopki czy maści nie pomogą.

Dlatego zapobiegać takim sytuacjom warto już na wczesnym etapie, gdy tylko zauważy się problemy z hemoroidami, zgłosić się do lekarza.

Jak wygląda usuwanie hemoroidów?

Aby zminimalizować skutki choroby hemoroidalnej, można zdecydować się także na instrumentalne metody leczenia hemoroidów, takie jak np. krioterapia czy laserowe usuwanie hemoroidów. 

Laseroterapia to bezbolesny zabieg na hemoroidy, który nie wiąże się z ryzykiem zwężenia kanału odbytu. Podczas zabiegu lekarz nacina skórę na długość 4 mm w okolicy powiększonego hemoroidu, a następnie poszerza nacięcie.

Przez powstały otwór wprowadza się światłowodu. Pod wpływem światła tkanka traci wodę, a guzek traci dostęp do krwi.

Leczenie operacyjne hemoroidów obejmuje m.in.:

• operację wycięcia hemoroidów sposobem Milligana-Morgana,
• operację hemoroidów sposobem Whiteheada,
• hemoroidektomię zamkniętą sposobem Fergusona,
• hemoroidektomię sposobem Sokola,
• podśluzówkową hemoroidektomię sposobem Parksa.

Możliwe rodzaje znieczulenia podczas operacji hemoroidów to: miejscowe, ogólne albo dożylno-domiejscowe.

Z kolei możliwe powikłania po operacji hemoroidów to:

• ból,
• krwawienie,
• nietrzymanie gazów oraz stolca,
• zatrzymanie moczu,
• infekcja.

Po operacji hemoroidów należy odczekać około 3 tygodnie, by wrócić do współżycia.

Choroba hemoroidalna to dość powszechny problem, który może dotyczyć znacznej części społeczeństwa. Nie należy się go wstydzić, ale jak najszybciej sięgnąć po pomoc.