Co to jest hiperprolaktynemia?
Hiperprolaktynemia to stan, który oznacza podwyższony poziom prolaktyny w surowicy krwi. Dochodzi do niego z różnych przyczyn, niektóre są fizjologiczne, inne – patologiczne.
Hiperprolaktynemią fizjologiczną określa się sytuacje takie jak m.in. ciąża, karmienie piersią (laktacja), czy bycie pod wpływem stresu. Natomiast za hiperprolaktynemię patologiczną uznaje się takie okoliczności jak np. guz prolaktynowy, schorzenia takie jak m.in. niedoczynność tarczycy oraz reakcja organizmu na przyjmowanie określonych leków.
Skoro wiadomo już, co to jest hiperprolaktynemia, warto przybliżyć pojęcie samej prolaktyny. Jest to hormon produkowany przez płat przysadki mózgowej. Stężenie prolaktyny waha się w ciągu doby: w nocy jest ona wytwarzana w największej ilości. Poziom tego hormonu jest także zależny od takich czynników jak m.in. spożywanie posiłku, wysiłek fizyczny, czy choroba. Dzięki niej kobieta może zajść w ciążę i karmić dziecko piersią. Poza tym ten hormon odpowiada także u obu płci m.in. za właściwe funkcjonowanie jajników i jąder oraz hormonów płciowych (testosteronu i estrogenu).
Jaka wysokość tego hormonu to prawidłowa prolaktyna? Norma jest inna dla kobiet (u których wynosi ona poniżej 20 ng/ml) i mężczyzn (u których nie przekracza 15 ng/ml).
Reklama
Jakie są objawy hiperprolaktynemii?
Co może wskazywać na to, że chodzi o stan jakim sięhiperprolaktynemia? Objawy tego zjawiska mogą być różne, w zależności od przyczyny go wywołującej. Poza tym odmienne będą symptomy hiperprolaktynemii u kobiet i mężczyzn.
U pań, o hiperprolaktynemii mogą decydować m.in. takie czynniki jak:
- zaburzenia miesiączkowania (np. nieregularne menstruacje, brak miesiączki, skąpe okresy),
- niepłodność,
- mlekotok (wyciek kobiecego pokarmu z piersi u kobiet nie będących w ciąży i nie karmiących piersią),
- nadmierne owłosienie,
- uderzenia gorąca,
- suchość skóry lub przeciwnie – trądzik oraz tycie.
Hiperprolaktynemia u mężczyzn z kolei może przejawiać się impotencją, powiększeniem piersi (czyli ginekomastią), czy spadkiem masy mięśniowej. Natomiast u obu płci za wspólne objawy hiperprolaktynemii uznaje się obniżenie libido, stany depresyjne, mniejszą odporność na stres, czy też problemy z kośćmi (a nawet osteoporozę). Zarówno u pań, jak i panów hiperprolaktynemia może prowadzić do niepłodności.
Guz prolaktynowy może zaś odznaczać się np. bólami głowy, zaburzeniami widzenia i niedoczynnością przysadki.
Reklama
Jakie są przyczyny hiperprolaktynemii?
Za niegroźne przyczyny hiperprolaktynemii uznaje się czynniki fizjologiczne, takie jak ciąża i karmienie piersią u kobiet, kiedy naturalnie dochodzi do podwyższenia stężenia prolaktyny. Ponadto do tej grupy przyczyn należy też zaliczyć stres (wynikający z jakiegoś silnego przeżycia psychicznego, czy choroby albo bólu), wysiłek fizyczny, spożycie posiłku o wysokiej zawartości białka, podrażnienie brodawek (np. podczas badania) oraz porę nocną.
Kiedy jeszcze może się pojawić wysoka prolaktyna? Objawy oraz wyniki badań mogą potwierdzić inny, rzadziej pojawiający się powód tego stanu – guz prolaktynowy. To rodzaj łagodnej zmiany, umiejscowionej w przysadce mózgowej, którego średnica nie przekracza zwykle 1 cm.
Co jeszcze może decydować o pojawieniu się stanu określanego jako hiperprolaktynemia? Przyczyny chorobowe, czyli schorzenia wpływające na wzrost stężenia prolaktyny, takie jak niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek oraz wątroby, uszkodzenia ściany klatki piersiowej i półpasiec.
Poza tym za hiperprolaktynemią mogą stać niektóre leki, przede wszystkim mowa tutaj o preparatach obniżających ciśnienie tętnicze, niwelujących depresję, schizofrenię, alergię i chorobę wrzodową, czy wykluczających ból.
Reklama
Diagnozowanie hiperprolaktynemii
Jak przebiega specjalistyczne rozpoznanie stanu, którym jest hiperprolaktynemia? Diagnostyka w pierwszej kolejności polega na wykluczeniu ciąży oraz laktacji u kobiet, a także takich przyczyn jak przejściowy stres, choroba, wysiłek fizyczny, czy spożycie wysokobiałkowego posiłku przed przystąpieniem do badania. Następnie medyk będzie starał się wykluczyć występowanie schorzeń mogących mieć wpływ na poziom prolaktyny, czyli np. niedoczynności tarczycy, niewydolności wątroby, niewydolności nerek, czy półpaśca. W kolejnym kroku będzie miało miejsce ustalenie czy przyjmowane przez pacjenta medykamenty nie zwiększają stężenia prolaktyny.
W przypadku, gdy zajdzie podejrzenie istnienia guza prolaktynowego zostaną zlecone specjalistyczne badania, takie jak rezonans magnetyczny przysadki mózgowej z kontrastem w celu oceny wielkości guza.
Pierwotna analiza dotyczy oznaczenia poziomu prolaktyny na czczo, lub/i po podaniu metoklopramidu, niekiedy w nocy. Badanie to wykonuje się jednorazowo lub kilkakrotnie. Dzięki takiej metodzie można m.in. stwierdzić, że u danej kobiety występuje hiperprolaktynemia czynnościowa(po aplikacji metoklopramidu obserwuje się znaczne podwyższenie prolaktyny).
Reklama
Jak leczyć hiperprolaktynemię?
Co robić kiedy zostanie potwierdzona hiperprolaktynemia? Leczenie tej anomalii jest uzależnione od przyczyny ją wywołującej. Najczęściej kuracja opiera się na farmakologii.
Leki na hiperprolaktynemię, które są przepisywane przez lekarzy najczęściej to m.in. bromokryptyna, chinagolid oraz kabergolina, tworzące kategorię preparatów dopaminergicznych. Lekarz określa dawkę, częstotliwość przyjmowania specyfiku w oparciu o indywidualny stan zdrowia pacjenta. Należy mieć na uwadze fakt, że nie każde z tych lekarstw nadaje się do przyjmowania przez kobiety starające się o dziecko. Farmaceutyki zazwyczaj aplikuje się przez dłuższy czas, co najmniej 6-12 miesięcy. Trzeba być ostrożnym jeśli chodzi o efekty terapii, nie powinno się zbyt szybko odstawiać leków po uzyskaniu efektu, czyli obniżeniu poziomu prolaktyny i zmniejszeniu się guza. Chory powinien być poddawany regularnym badaniom kontrolnym, oceniającym stężenie hormonu.
Leczenie hiperprolaktynemii o charakterze operacyjnym dotyczy guza prolaktynowego i przeważnie tylko w sytuacji, kiedy dany lek na hiperprolaktynemię nie działa lub farmakoterapia nie jest dobrze tolerowana przez pacjenta.
Czytaj też:
