Co to jest jersinioza?
Jersinioza to zakaźna choroba odzwierzęca, którą wywołują bakterie Yersinia enterocolitica. Bakterie jersiniozy mają liczne podgatunki, a do najczęściej występujących zalicza się biotypy 2,3 i 4 oraz serotypy O3, O8, O9 i O5,27 i Yersinia pseudotuberculosis, czyli pałeczki rodencjozy, przede wszystkim serotypy I i III.
Jersinioza występuje głównie u dzieci do lat 5. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim poprzez spożycie surowego lub półsurowego mięsa wieprzowego, a także podrobów wieprzowych albo niepasteryzowanego mleka, czy zanieczyszczonej wody.
Dużo rzadziej zarażenie się bakteriami z gatunku jersinioza ma związek z kontaktem ze zwierzęciem lub przetoczeniem krwi od zakażonej osoby.
Schorzenie odnotowuje się w różnych rejonach całego świata, jednak najczęściej pojawia się w Ameryce, Europie (przede wszystkim w Skandynawii, Belgii i Danii), północnej, centralnej i wschodniej Azji, południowej Afryce oraz w Australii.
W Polsce rocznie zgłaszanych jest około 20 przypadków zachorowań. Choroba najczęściej jest obserwowana w miesiącach jesienno-zimowych.
Reklama
Rodzaje jersiniozy
Jersinioza zwykle przybiera postać ostrą, jednak nie brakuje też przypadków przebiegających w sposób przewlekły. Warto przy tym nadmienić, że jersinioza przewlekła jest trudniejsza do rozpoznania.
Ze względu na występujące objawy, wyróżnia się następujące rodzaje jersiniozy:
- jelitową - symptomy chorobowe pochodzą głównie z układu pokarmowego;
- rzekomo wyrostkową - oznaki schorzenia przypominają zapalenie wyrostka robaczkowego;
- rumieniową - obserwuje się tutaj zmiany skórne, w tym rumień guzowaty;
- stawową - objawiająca się m.in. reaktywnym zapaleniem stawów;
- posocznicową - najbardziej niebezpieczną postać jersiniozy, która może przebiegać w bardzo ciężki sposób i prowadzić nawet do zgonu);
- pozajelitową - może dawać symptomy w takich rejonach ciała jak np. migdałki, płuca, szpik kostny, czy gałki oczne.
Można się również spotkać z terminem jersiniozy odkleszczowej, wywoływanej przez Yersinia enterocolitica. Wbrew pozorom, ten typ choroby nie jest przenoszony przez kleszcze, ale współwystępuje z boreliozą, która jest następstwem ukłuci kleszcza i zarażenia bakteriami z grupy krętków Borrelia burgdorferi.
Reklama
Objawy jersiniozy
Najbardziej typowymi objawami jersiniozy są intensywne bóle brzucha, biegunka, niekiedy ze śluzem lub krwią, wymioty oraz gorączka. Takie symptomy obserwuje się przede wszystkim u małych dzieci.
Nieco starsze potomstwo i nastolatkowie zwykle zgłaszają bolesność zlokalizowaną po prawej stronie brzucha, co przypomina atak wyrostka robaczkowego.
Co więcej, zakażeni mogą odczuwać tkliwość brzucha, suchość w ustach oraz mocne pragnienie. U niektórych nastolatków stwierdza się wzrost stężenia białych krwinek.
Kolejnym przejawem jersiniozy jest ból w stawach. Dolegliwości dotyczą w głównej mierze stawów kolanowego, skokowego i nadgarstkowego.
Po zakażeniu u części osób może pojawić się również rumień guzowaty, czyli czerwone, bolesne, wypukłe wykwity skórne, zwykle występujące na kończynach dolnych oraz tułowiu.
Tak zwykle wygląda efekt zakażenia u dorosłych, który może nieco odbiegać od objawów jersiniozy u dzieci.
W tej grupie wiekowej można jeszcze zaobserwować ból brzucha, niezbyt dokuczliwą biegunkę, gorączkę oraz wysypkę przypominającą szkarlatynę.
Z groźnym przebiegiem schorzenia możemy mieć do czynienia w przypadku wystąpienia posocznicy, gdy bakterie przedostaną się do krwi. Można wówczas odnotować wysoką gorączkę, przyspieszony i płytki oddech oraz szybką akcję serca. Tak może wyglądać początek sepsy.
Bywa również i tak, że jersinioza nie daje żadnych oznak, bądź są one na tyle niespecyficzne i lekkie, że choroba jest ignorowana przez pacjentów.
Należy również pamiętać o tym, że jeśli objawy ostrej jersiniozy zostaną zignorowane, może ona przeistoczyć się w postać przewlekłą.
Reklama
Diagnostyka jersiniozy
Diagnostyka jersiniozy opiera się na przeanalizowaniu wyników badania polegającego na wyizolowaniu bakterii z pobranego od osoby zakażonej materiału, m.in. z krwi, moczu, kału albo surowca z węzła chłonnego.
Ponadto, by potwierdzić zakażenie jersiniozą, zleca się wykonanie badania serologicznego. Użyteczne w tym przypadku są np. metoda aglutynacji probówkowej, test Elisa, czy immunoblott.
Testy serologiczne na jersiniozę analizują przeciwciała w klasie IgA, IgG oraz IgM. Do lekarskiego rozpoznania jersiniozy wykorzystuje się też badanie ultrasonograficzne oraz tomograficzne, bądź kolonoskopię.
Lekarze różnicują omawiane schorzenie z wieloma innymi chorobami i stanami zdrowotnymi, takimi jak zapalenie wyrostka robaczkowego, choroba Leśniowskiego-Crohna, zakażenie salmonellą, shingellą, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, czy nietolerancja laktozy.
Reklama
Leczenie jersiniozy
Leczenie jersiniozy w wielu przypadkach nie jest wymagane. Zwykle objawy schorzenia mijają po kilku tygodniach, a choroba znika całkowicie.
Nierzadko, by zwalczyć jersioniozę wystarcza samo leczenie naturalne, czyli odpowiednie nawadnianie organizmu i stosowanie lekkostrawnej diety. W niektórych sytuacjach stosuje się też leczenie objawowe.
Jednak w ostrej postaci jersiniozy zazwyczaj przepisuje się antybiotyk. W przypadku antybiotykoterapii, w zależności od typu bakterii, skuteczne mogą się okazać np. tetracykliny, fluorochinolony, aminoglikozydy, a także penicyliny, sulfonamidy, czy kolistyna.
Ciężkie przypadki zachorowania mogą doprowadzić do martwicy jelita, co wymaga interwencji chirurgicznej.
Reklama
Powikłania jersiniozy
Jersinioza może powodować różne powikłania. Wśród takich niepożądanych skutków zakażenia odnotowuje się np. powiększenie wątroby i śledziony, rumień guzowaty, zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów) oraz zespół hemolityczno-mocznicowy (w wyniku którego dochodzi do rozpadu czerwonych krwinek).
Bardzo poważnym powikłaniem schorzenia jest wspomniana wcześniej sepsa. Bakteria przedostając się do krwiobiegu może dotrzeć do całego organizmu wywołując m.in. ropnie płuc i wątroby, zapalenie kości lub szpiku kostnego.
W tym ostatnim przypadku, zwłaszcza jeśli pacjent cierpi na poważne choroby współtowarzyszące, rokowania są bardzo poważne. U niektórych osób dochodzi do zgonu. Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować objawów, szczególnie jeśli są ostre i nie mijają.
