Czym jest katar sienny?
Alergiczny nieżyt nosa to oficjalne określenie, które stosuje się do nazywania dolegliwości znanej pod pojęciem katar sienny. Z uwagi na to, że jego główną przyczyną jest uczulenie niekiedy określa się go katarem alergicznym.
Co to właściwie za dolegliwość? Według Piotra Ropiejko z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Andrzeja Emeryka z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, alergiczny nieżyt nosa zalicza się do najczęstszych typów nieżytu nosa. Katar sienny jest objawem toczącego się w organizmie stanu zapalnego, wywołanego działaniem alergenów środowiskowych.
Choroba to bardzo poważny problem społeczny - silny katar alergiczny może utrudnić funkcjonowanie całej rodziny, wymusić konieczność rezygnowania np. z określonego wyposażenia w domu, przykładowo takiego, na którym osadza się kurz, ale też przemodelowania życia, np. wymusza unikanie pyłków. Jak wskazuje Edyta Krzycht-Fałta z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego problem - w zależności od populacji - dotyczy nawet 40% społeczeństwa. W USA 42% dzieci w wieku 9 lat cierpi na katar sienny. Wyniki związane z Polską również nie napawają optymizmem - jak szacuje le. M. Wiercińska w naszym kraju ok. 22% osób ma tę przypadłość. To zazwyczaj pacjenci z obszarów miejskich, częściej mężczyźni.
Katar sienny określany jest chorobą dzieci i ludzi młodych, bo to właśnie oni najczęściej się z nim mierzą. Nie oznacza to jednak, że problem nie dotyka osób starszych. Z wiekiem można nabyć alergię i zacząć zmagać się z tą dolegliwością.
W klasyfikacji ICD-10 katar sienny znajduje się pod kodem J30 i jest stypizowany jako naczynioruchowy i alergiczny nieżyt nosa. Zalicza się go tu do chorób górnych dróg oddechowych. W ICD-11 znajdziemy go pod pozycją CA08.00.
Reklama
Przyczyny alergicznego nieżytu nosa
Co wywołuje alergiczny nieżyt nosa? Jego podstawowe przyczyny to alergia, a więc nadwrażliwość, nadmierna reakcja organizmu na czynnik, który w rzeczywistości nie stanowi zagrożenia dla zdrowia czy życia. Alergiczny nieżyt nosa powoduje wystawienie na m.in. takie alergeny jak:
- alergeny odzwierzęce, np. z sierści kota czy psa,
- roztocza,
- alergeny od roślin, m.in. pyłki traw,
- grzyby - uczulać mogą grzyby drożdżopodobne, obecne w ciepłych i wilgotnych pomieszczeniach.
Czy katar sienny jest zaraźliwy? Dolegliwość nie stanowi choroby zakaźnej. Czasem jednak obserwuje się ją u osób pracujących ze sobą w jednym miejscu - nie ma to związku z rozprzestrzenianiem się drobnoustrojów, ale z długotrwałym narażeniem na czynnik alergizujący np. w zakładzie pracy.
Co ciekawe, osoba, która nie ma alergii na konkretny składnik, może po długim i intensywnym kontakcie z nim, ją nabyć. Z tego względu można traktować alergię i alergiczny nieżyt nosa jako chorobę zawodową.
Alergiczny zawodowy nieżyt nosa jest pojęciem medyczno-prawnym. W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych widnieje pod numerem 12.
Aby uznać go za chorobę zawodową, udokumentowane objawy chorobowe muszą utrzymywać się przez co najmniej rok od zakończenia pracy w narażeniu na dany alergen.
Jak wskazują Tarlo i Maestrelli, ta choroba zawodowa rozwija się w pierwszych 2-3 latach wystawienia na czynnik drażniący. Nie ma jednak co do tego jednolitego stanowiska.
Kiedy występuje i ile trwa katar alergiczny?
Czas trwania jest uzależniony od typu alergenu, który uczula. Część z tych substancji jest obecna cały rok, wywołując całoroczny alergiczny nieżyt nosa. Inne natomiast mają związek np. z pyleniem traw czy obecnością zwierząt. Mowa wówczas o katarze siennym sezonowym, zwykle ujawniającym się wiosną i latem. Gdy natomiast zauważamy katar alergiczny zimą zazwyczaj nie ma on związku z pyleniem roślin, ale zapewne z obecnością roztoczy kurzu domowego.
Ile trwa katar alergiczny? Taką dolegliwość można sklasyfikować jeszcze w poniższy sposób i podzielić na alergiczny nieżyt nosa:
- przewlekły - trwa więcej niż 4 dni w tygodniu i dłużej niż 4 tygodnie w roku;
- okresowy - trwa krócej niż 4 dni w tygodniu i mniej niż 4 tygodnie w roku. To zazwyczaj jego sezonowa odmiana, np. ujawniająca się od marca do sierpnia. Zwykle łagodnieje późną jesienią. Objawy mogą ustąpić całkowicie zimą.
Reklama
Objawy alergicznego nieżytu nosa. Jak wygląda?
Świąd, wielokrotne kichanie, “woda” z nosa - to dolegliwości, na które skarżą się pacjenci z katarem siennym. Problemy zdrowotne zazwyczaj ujawniają się tuż po kontakcie z alergenem. Taka obserwacja to sposób na to, jak odróżnić katar alergiczny od zwykłego, np. wywołanego bakteriami.
Jakie są jeszcze objawy alergicznego nieżytu nosa? Co powinno w szczególności zwrócić naszą uwagę? Jak wygląda katar alergiczny? Oprócz wskazanych powyżej symptomów chorzy borykają się z:
- obrzękiem nosa,
- uczuciem zatkanego nosa i obecnością gęstej wydzieliny wewnątrz,
- uczuciem świądu, które dotyka nie tylko nosa, ale też spojówek, podniebienia, gardła,
- łzawieniem, pieczeniem oczu,
- przewlekłym kaszlem (taki objaw kataru siennego ma związek z jego spływaniem po ścianie gardła).
Alergicznemu nieżytowi nosa nierzadko towarzyszą dolegliwości ogólnoustrojowe związane z uczuciem:
- zmęczenia,
- trudności z koncentracją,
- zaburzeniami snu,
- podwyższoną temperaturą ciała.
Jeżeli katar współwystępuje z bólem gardła, można mówić o alergicznym nieżycie nosa i gardła.
Pamiętajmy, że choć katar alergiczny ma przezroczysty kolor, może dochodzić do nadkażeń bakteryjnych, wirusowych czy grzybiczych, co nierzadko skutkuje zmianą barwy na żółtą lub zieloną.
Chcąc mieć pewność, że za katarem stoją alergeny, najlepiej skorzystać z diagnostyki u alergologa. Przeprowadzi on testy skórne, by ustalić, co wywołuje taką reakcję. Lekarz może zalecić też rynoskopię czy tomografię komputerową. W niektórych przypadkach, zwłaszcza, gdy katarowi towarzyszą duszności, zaleca się badania w kierunku astmy oskrzelowej.
Ważne jest też prawidłowe różnicowanie - katar może być spowodowany:
- antybiotykami,
- ostrymi przyprawami,
- zmianami hormonalnymi, np. w przebiegu chorób tarczycy.
Przyczyn kataru siennego jest naprawdę sporo. U każdego pacjenta przyczyna może być inna, bo i odmienny składnik może drażnić drogi oddechowe albo skórę.
Reklama
Katar alergiczny u dziecka
Niektórzy wskazują, że alergiczny nieżyt nosa u dzieci to coś tak powszechnego, że mówi się nawet o tym, że to choroba najmłodszych członków naszego społeczeństwa. Dzieci są bardziej podatne na rozwój wielu alergii, dlatego u niech ta dolegliwość występuje dość często. Jak wskazuje lek. M. Witkowska, problem może dotyczyć nawet co 5 dziecka.
Jak wygląda katar alergiczny u dziecka? Dolegliwości są tożsame z tymi, jakich doświadczają osoby dorosłe. Zazwyczaj alergiczny nieżyt nosa u dzieci ujawnia się ok. 1 roku życia, gdy maluch ma za sobą 2 sezony pylenia roślin. Nie oznacza to jednak, że dolegliwość nie może rozwinąć się u niemowlaka - w tej grupie wiekowej katar sienny wywołuje trudności z oddychaniem, a do tego:
- drażliwość,
- nerwowość,
- płaczliwość.
Dziecko staje się marudne. Czasem katarowi siennemu może towarzyszyć delikatnie podniesiona temperatura ciała.
Reklama
Katar sienny w ciąży i podczas karmienia piersią
Alergiczny nieżyt nosa dotyczy również kobiet ciężarnych i tych, karmiących piersią. Choć jest to dolegliwość uciążliwa, uspokajamy. Katar sienny w ciąży nie oddziałuje w żaden sposób na płód. Wpływ mogą mieć jednak leki alergiczne, dlatego należy je przyjmować tylko po uzyskaniu zgody lekarza. Jeżeli przed ciążą kobieta leczyła się na alergię, powinna porozmawiać ze swoim lekarzem, czy nadal może stosować wybrane preparaty.
Co zastosować na katar sienny w ciąży? Leczenie w ciąży jest zwykle bardzo ograniczone, by leki nie wpłynęły w negatywny sposób na płód. Ciężarna nie pozostaje jednak bez wsparcia. Na alergiczny nieżyt nosa w ciąży można stosować:
- nebulizacje z soli fizjologicznej,
- inhalacje z dodatkiem bezpiecznych ziół,
- irygacje nosa.
Reklama
Na czym polega leczenie kataru siennego?
Terapię opisywanej tu dolegliwości najlepiej zacząć od właściwej diagnostyki z wykorzystaniem wskazanych już tu sposobów. Następnie lekarz planuje leczenie kataru siennego.
Jak leczyć katar alergiczny? W zależności od nasilenia dolegliwości, specjalista może zdecydować się na zastosowanie leczenia farmakologicznego lub niefarmakologicznego, opartego przede wszystkim na unikaniu kontaktu z alergenem, co w praktyce nie zawsze jest możliwe.
Czas leczenia uzależniony jest od długości kontaktu z alergenem. W przypadku alergii na pyłki, leczenie ma charakter sezonowy. Pacjent przyjmuje leki tylko przez czas np. pylenia lub innej ekspozycji na alergen.
Terapia jest konieczna, ponieważ nieleczony katar sienny prowadzi do rozwoju astmy oskrzelowej i zwiększa ryzyko wystąpienia nawracających zapaleń zatok.
Co na katar alergiczny? Leki na receptę czy bez recepty?
Terapia farmakologiczna to sposób na to, by odczuć dużą ulgę. Wśród leków przeznaczonych do leczenia tego typu problemów wymienić można zarówno te dostępne bez recepty, jak i te na receptę.
Za skuteczny lek na katar alergiczny uchodzą glikokortykosteroidy donosowe. Zaczynają działać już po 2 godzinach po ich aplikacji. To na tyle nowoczesne leki, że nie wywołują zazwyczaj żadnych objawów ogólnych i można je bez obaw stosować przez długi czas.
Inne typy leków to m.in.:
- leki przeciwhistaminowe,
- kromony.
Leki na katar alergiczny są dostępne w formie:
- tabletek,
- kropli,
- spray’ów,
- aerozoli.
Wśród preparatów dostępnych bez recepty wskazać można na donosowe leki obkurczające naczynia krwionośne. Można stosować je 3-5 dni. Zbyt długie użytkowanie takich preparatów może doprowadzić do uczucia zatkanego nosa. Rozwiązaniem są także sterydy, dostępne w aerozolu, w tym momentazon dostępny bez recepty.
Niektórzy wspomagają się również lekami homeopatycznymi, które opierają się na naturalnych substancjach wielokrotnie rozcieńczonych.
Jeżeli uda się ustalić, jaki czynnik wywołuje reakcję alergiczną, można postawić na immunoterapię, czyli odczulanie. Alergen podaje się podjęzykowo lub w formie iniekcji, stopniowo zwiększając dawkę i budując w ten sposób odporność na alergen. To obecnie najskuteczniejszy sposób leczenia, ponieważ działa na przyczynę, a nie tylko niweluje objawy.
Jakie leki na alergiczny nieżyt nosa u dzieci?
Aby mieć pewność, czy konkretny preparat na katar alergiczny może być stosowany u dzieci, należy sięgnąć po ulotkę lub opis od producenta na opakowaniu. To tam są wskazane ramy wiekowe, od kiedy można przyjmować konkretny środek.
Dzieciom, z uwagi na większe niż u dorosłych problemy z przełykaniem, zamiast tabletek zazwyczaj podaje się syropy i inne preparaty dostępne w wersji płynnej.
U maluchów można także wykorzystać aerozole i spray’e. Ulgę powinno przynieść również przepłukiwanie nosa, tzw. irygacje.
Należy uważać, ponieważ niektóre leki dla dorosłych mogą mieć zbyt duże stężenie substancji aktywnych, co przekłada się na silne działanie, które może okazać się za mocne. Warto natomiast postawić na:
- nebulizację z soli fizjologicznej,
- krople,
- spray na katar alergiczny dla dzieci.
Już u kilkulatka można rozpocząć proces odczulania.
Reklama
Jak wyleczyć katar sienny domowym sposobem? Czy to możliwe?
Choć katar sienny ma podłoże alergiczne i zazwyczaj wymaga specjalistycznych leków, można też posiłkować się domowymi sposobami w walce z jego objawami. Co pomaga na alergiczny nieżyt nosa? Jak się go pozbyć? Postaw na metody niefarmakologiczne. Wśród naturalnych sposobów można wskazać na:
- śledzenie kalendarza pylenia - wiedza o tym, kiedy alergen się pojawi pozwoli dopasować czas brania leków;
- płukanie nosa lub rozpylanie substancji leczniczych w nosie;
- inhalacje;
- unikanie ekspozycji na alergeny, np. postawienie na odkurzacz automatyczny, który samodzielnie odkurza przestrzeń,
- stosowanie olejków eterycznych do kąpieli, ułatwiających oddychanie,
- picie preparatów na bazie ziół łagodzących podrażnienia i uczucie swędzenia.
Nie zapominaj również o profilaktyce kataru siennego. Chcąc uniknąć wystąpienia u malucha tej dolegliwości, pamiętaj o tym, by:
- chronić go przed dymem papierosowym,
- jeśli to możliwe, karmić dziecko piersią do ok. 3 miesiąca życia, w celu podniesienia odporności.
Jeżeli przyczyną są roztocza, warto zadbać o regularne odkurzanie, a także rezygnację z zasłon, dywanów i innych przedmiotów, które sprzyjają osadzaniu się kurzu.
