Co to jest kręgozmyk?
Kręgozmyk (łac. Spondylolisthesis) jest ciężkim schorzeniem kręgosłupa polegającym na patologicznym przesuwaniu się kręgów, w taki sposób że kręgi położone wyżej wysuwają się w przód względem tych, które znajdują się niżej. Choroba najczęściej dotyka dolnych kręgów odcinka lędźwiowego.
Kręgozmyk występuje u około 5-7 procent ogółu populacji, dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, przy czym zakłada się w tej materii pewne niedoszacowanie. Ma to związek z tym, że u około 80 procent pacjentów choroba przebiega bezobjawowo lub sposób mało charakterystyczny, przynajmniej na początkowym etapie.
U pozostałych powoduje jednak silny ból kręgosłupa, zazwyczaj promieniujący do kończyn dolnych. W miarę postępów choroby pacjent może stracić możliwość normalnego funkcjonowania – ból znacznie utrudnia poruszanie się i zmienianie pozycji ciała, w szczególności wstawanie z łóżka czy krzesła, a także siadanie.
Reklama
Stopnie kręgozmyków
Kręgozmyki przyjmują rozliczne postacie. Ze względu na stopień zaawansowania, wedle powszechnie stosowanej skali Meyerdinga, wyróżnić można kręgozmyk:
- 1 stopnia– przesunięcie poniżej 25 procent,
- 2 stopnia – przesunięcie od 26 do 50 proc.,
- 3 stopnia – przesunięcie w granicach 51-75 proc.,
- 4 stopnia – przesunięcie powyżej 76 proc.,
- Spondylolisteza całkowita – brak styczności kręgów, a co za tym idzie, utrata stabilności kręgosłupa.
Z kolei klasyfikacja Wiltse’a dzieli kręgozmyk ze względu na przyczyny jego występowania.
- Typ I: wrodzony (dysplastyczny) – występuje u dzieci i młodzieży, ma związek z niewłaściwym wykształceniem łuków i stawów kręgowych połączenia lędźwiowo-krzyżowego (pogranicze L5 i S1).
- Typ II: cieśniowy (węzinowy) – stanowiący około 50 procent wszystkich przypadków, występujący zwłaszcza u osób w przedziale wiekowym 30-40 lat. Spowodowany jest przerwaniem tzw. węziny łuku, wskutek osłabienia połączenia łuku kręgu z jego nasadami.
- Typ III: zwyrodnieniowy, stosunkowo łagodny (przesunięcie do 30 procent), stanowiący około 20 proc. przypadków, charakterystyczny dla osób po 50 roku życia; efekt postępowania procesów zwyrodnieniowych stawów kręgosłupa i krążka międzykręgowego
- Typ IV: urazowy, bardzo rzadki, związany z bezpośrednim urazem kręgosłupa, np. w wyniku wypadku komunikacyjnego albo kontuzji sportowej.
- Typ V:patologiczny – powstaje wskutek zmian właściwości mechanicznych kości, do czego dochodzi m.in. na tle infekcyjnym czy metabolicznym.
Reklama
Objawy kręgozmyku
W zdecydowanej większości przypadków (82 proc.), kręgozmyk występuje w obszarze połączenia lędźwiowo-krzyżowego, a więc w przestrzeni L5/S1 – piąty krąg lędźwiowy zsuwa się po powierzchni kości krzyżowej. 11 proc. przypadków dotyczy segmentu ruchowego L4/L5, zaś 7 proc. diagnozowanych jest w przestrzeni L3/L4.
Objawy kręgozmyku są różnorodne i w dużej mierze zależne od stopnia zaawansowania:
- Kręgozmyk niskiego stopnia (odpowiadający pozycjom 1 i 2 na skali Meyerdinga) najczęściej objawia się poprzez ból kręgosłupa, a w sytuacji ucisku na korzenie nerwowe, także ból kończyn dolnych (rwa kulszowa lub rwa udowa). Może się pojawić drętwienie nóg.
- Kręgozmyk wysokiego stopnia(procent ześlizgu w granicach 51-100 proc.). Oprócz wyżej opisanych dolegliwości pojawiają się w tym przypadku także:
- deformacja sylwetki ciała,
- zaburzenia chodu,
- osłabienie siły mięśni kończyn dolnych,
- osłabienie siły zwieraczy,
- tzw. chromanie neurogenne, czyli ból kończyn po przejściu lub przebiegnięciu określonego odcinka.
Reklama
Czy kręgozmyk jest uleczalny?
Odpowiedź na to pytanie jest złożona. W przypadku pacjentów z 1 oraz 2 stopniem kręgozmyku, terapia ogranicza się do leczenia zachowawczego, mającego na celu jedynie łagodzenie objawów. Jest ono nieinwazyjne, ale też nie prowadzi do usunięcia wady.
U pozostałych pacjentów rekomendowane jest leczenie operacyjne, mające na celu:
- powstrzymanie progresji ześlizgu kręgów,
- zniesienie niestabilności segmentu ruchowego,
- poprawę układu przestrzennego kręgosłupa,
- zmniejszenie ciśnienia wywieranego na struktury nerwowe,
- ochronę sąsiednich segmentów przed zwyrodnieniem.
Zabieg operacyjny nie zawsze prowadzi do całkowitego wyleczenia, ale w wyraźny sposób ogranicza postępy choroby.
Reklama
Nieoperacyjne leczenie kręgozmyku
Nieoperacyjne leczenie kręgozmyku zalecane jest u pacjentów, którzy nie mają objawów neurologicznych, a natężenie odczuwanego bólu nie przekracza akceptowalnego poziomu. Główne metody leczenia zachowawczego, to:
- Farmakoterapia, w tym:
● Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe
● Leki zwiotczające (miorelaksanty)
- Rehabilitacja, w tym ćwiczenia:
● wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe,
● zwiększające zakres ruchu,
● rozciągające mięśnie kulszowo – goleniowe
- Blokady:
● korzeni nerwowych,
● zewnątrzoponowe,
● podawane w miejscu uszkodzenia węziny
- Gorsetowanie
- Profilaktyka, w tym w szczególności odpoczynek w łóżku i ogólne ograniczenie aktywności.
Reklama
Operacja kręgozmyku
Czy operacja kręgozmyku jest bezpieczna? Ciężko o jednoznaczną odpowiedź, ponieważ każdy przypadek jest indywidualny. W leczeniu bardziej zaawansowanych postaci schorzenia, stosuje się różnego typu zabiegi chirurgiczne.
Operacja kręgozmyku, w zależności od patogenezy ześlizgu, jego umiejscowienia oraz stopnia zaawansowania, wykonywana jest różnorakimi metodami.
- Naprawa uszkodzonej cieśni, w tym:
- metoda Buck’a, polegająca na wkręceniu do trzonu kręgu specjalnej śruby
- metoda Scott’a, której istotą jest mocowanie wyrostka kolczystego do wyrostków poprzecznych za pomocą drutu.
- metoda Morcher’a, z użyciem śrub przeznasadowych, haków i prętów.
- Dekompresja metodą Gill’a, której istotą jest usunięcie łuku kręgu.
- Spondylodezain situ, wykonywana bez wykorzystania stabilizatora wewnętrznego.
- Spondylodezaz użyciem stabilizatora wewnętrznego.
- Stabilizacja międzytrzonowa z dostępu przedniego ALIF.
