Co to jest kwasica mleczanowa?
Kwasica mleczanowa to schorzenie będące wynikiem zaburzeń metabolicznych. Kwas mlekowy jest związkiem chemicznym, który powstaje w mięśniach podczas ich wysiłku w warunkach niedoboru tlenu. Proces powstawania tego kwasu to tzw. beztlenowa glikoliza, czyli spalanie glukozy.
Kiedy wysiłek jest intensywny, poziom mleczanów w mięśniach wzrasta, powodując po jakimś czasie ból, nazywany potocznie zakwasami. Zdrowy organizm odprowadza je z powrotem z mięśni, głównie do wątroby i znów przetwarza w glukozę. Kiedy jednak dochodzi do zaburzeń tego procesu metabolicznego, kwas mlekowy nadmiernie gromadzony jest w surowicy krwi i wówczas mówi się o powstaniu kwasicy mleczanowej.
Prawidłowe stężenie mleczanów we krwi wynosi poniżej 5 mmol/l, wyższe stężenie oznacza stan chorobowy.
Reklama
Objawy kwasicy mleczanowej
Kwasica mleczanowa jest rzadkim schorzeniem, może być jednak niebezpieczna nie tylko dla zdrowia, ale i życia pacjenta. Wśród diabetyków do zgonu dochodzi w 50% przypadków wystąpienia tego rodzaju kwasicy. Dlatego warto mieć świadomość, jakie są jej pierwsze objawy. Im szybsza reakcja, tym większe szanse na zwalczenie choroby.
Objawy kwasicy mleczanowej pojawiają się nagle i nasilają w ciągu kilku godzin. Do najczęstszych należą:
- nudności, wymioty, biegunka i bóle brzucha,
- ogólne osłabienie,
- przyspieszony i zbyt głęboki oddech (tzw. oddech kwasiczy),
- spadek ciśnienia oraz temperatury ciała,
- skąpomocz,
- objawy odwodnienia,
- zaburzenia świadomości,
- senność, a nawet śpiączka (tzw. śpiączka mleczanowa).
Wystąpienie wymienionych symptomów w żadnym wypadku nie może być lekceważone i powinno być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem celem jak najszybszego podjęcia leczenia.
Reklama
Przyczyny kwasicy mleczanowej
W medycynie wyróżnia się dwa typy kwasicy mleczanowej. Kwasica typu A powodowana jest ostrym niedotlenieniem tkanek, do którego może dojść na skutek:
- sepsy lub wstrząsu septycznego,
- wstrząsu kardiogennego,
- zawału serca,
- udaru mózgu,
- głębokiej niewydolności oddechowej o charakterze ostrym lub przewlekłym,
- dużej utraty krwi,
- głębokiej niedokrwistości.
Kwasica mleczanowa typu B ma natomiast podłoże inne niż niedotlenienie. Jej najczęstszą przyczyną bywają zatrucia:
- alkoholem etylowym,
- alkoholem metylowym,
- glikolem,
- salicylanami,
- cyjankami,
- tlenkiem węgla.
Ponadto kwasica mleczanowa typu B może pojawić się jako ostre powikłanie w cukrzycy. Przeważnie pojawia się ona u diabetyków jako skutek uboczny przyjmowania leków przeciwcukrzycowych – metforminy lub biguanidy, kiedy są one stosowane nieprawidłowo (np. w nieodpowiednich dawkach).
Kwasica mleczanowa jest znacznie rzadszym powikłaniem w cukrzycy niż kwasica ketonowa, zwana hiperglikemią, ale gdy się pojawi, stanowi znacznie większe zagrożenie życia.
Reklama
Diagnostyka kwasicy mleczanowej
Jakie badania należy wykonać? Podstawą jest badanie krwi określające poziom mleczanów w surowicy krwi.
W przypadku wystąpienia schorzenia stwierdza się:
- obniżone pH krwi (mniejsze niż 7,30),
- podwyższone stężenie mleczanów (większe niż 5 mmol/l),
- podwyższone stężenie potasu we krwi (większe niż 5 mmol/l),
- obniżone stężenie wodorowęglanów (mniejsze niż 10 mmol/l),
- lukę anionową.
Ważne w badaniach laboratoryjnych pod kątem kwasicy mleczanowej jest określenie tzw. luki anionowej. Stanowi ona różnicę stężenia kationów i anionów w organizmie. U zdrowego pacjenta luka ta wynosi 8-12 mEq/l, u pacjentów z kwasicą rośnie ona do poziomu powyżej 16 mEq/l.
Jeśli badania wykazują na obecność choroby, należy bezzwłocznie rozpocząć odpowiednie leczenie.
Reklama
Jak wyleczyć kwasicę mleczanową?
Leczenie kwasicy mleczanowej odbywa się zazwyczaj w warunkach szpitalnych, ponieważ w większości przypadków interwencja medyczna musi być intensywna i natychmiastowa, a stan pacjenta kontrolowany na bieżąco.
Przede wszystkim polega ono na:
- odpowiednim, głębokim nawodnieniu, które ma działać na pacjenta przeciwwstrząsowo,
- podawaniu tlenu lub sztucznym wspomaganiu oddychania mającym na celu zapobieganie niedotlenieniu krwi i tkanek,
- podawaniu leków obkurczających krwionośne naczynia obwodowe,
- wlewaniu glukozy oraz insuliny, które hamują dalszą produkcję kwasu mlekowego w organizmie,
- podawaniu wodorowęglanu sodu w formie dożylnej, celem zobojętnienia kwaśnego pH krwi.
Wszystkie te metody stosowane są doraźnie w przypadku stwierdzenia kwasicy mleczanowej i mają na celu ratowanie życia i zdrowia pacjenta. Aby jednak na dobre ustabilizować produkcję mleczanów w organizmie, należy wyeliminować przyczynę zaburzeń. Jeśli powstały one na skutek zatrucia lekami, należy natychmiast zaprzestać ich stosowania, podać odtrutkę lub przeprowadzić hemofiltrację.
Po zakończeniu leczenia kwasicy mleczanowej warto, przynajmniej przez jakiś czas, stosować odpowiednią, zbilansowaną dietę, by zminimalizować ryzyko nawrotu.
