Łuszczyca skóry - przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Łuszczyca jest jedną z najczęstszych chorób skóry występujących w Polsce, dotyka ok. 2% populacji. Jest schorzeniem niezakaźnym. Najczęściej rozwija się w okresie pokwitania, rzadko między 40. a 70. rokiem życia. Kobiety i mężczyźni chorują z równą częstością. Cechuje się przebiegiem przewlekłym, trwa zwykle przez całe życie. Objawy choroby w większości przypadków nawracają wielokrotnie i mają zmienne nasilenie. Typowym zmianom skórnym mogą towarzyszyć następstwa psychosocjalne, jak problemy z zaakceptowaniem choroby, popadanie w alkoholizm, trudności w życiu prywatnym i zawodowym.

Odmiany łuszczycy

Istotą procesu chorobowego w łuszczycy jest znaczne zwiększenie proliferacji komórek naskórka (nawet ośmiokrotne), co klinicznie objawia się obecnością złuszczających się grudkowych (wyniosłych ponad powierzchnię) wykwitów, dobrze odgraniczonych od zdrowej skóry. Co ważne, w ogromnej większości przypadków ustępują one bez pozostawienia blizn.

Ze względu na charakterystyczne cechy i zestaw objawów wyróżniamy 5 najważniejszych odmian łuszczycy:

1. Wysiękowa – charakteryzuje się obecnością strupów, powstałych w wyniku przesiąkania bogatobiałkowego osocza z drobnych naczyń krwionośnych skóry; w zależności od nasilenia choroby, mogą być zbudowane z wielu warstw i przybierać znaczne rozmiary; lokalizują się głównie w obrębie fałdów skórnych i mogą towarzyszyć odmianie stawowej.

2. Krostkowa – jest najrzadszą (stanowi ok. 5% wszystkich przypadków łuszczycy), ale zarazem najcięższą z odmian. Cechuje się obecnością krost jałowych (czyli nie zawierających bakterii lub grzybów), nie związanych z mieszkami włosowymi. Charakterystyczne jest występowanie objawów ogólnych jak:

• podniesiona temperatura ciała,
• złe ogólne samopoczucie,
• wyniszczenie organizmu,
• niedobory białkowe,
• zaburzenia wodno-elektrolitowe,
• leukocytoza (podniesiona liczba białych krwinek we krwi);

zmiany zwykle ustępują bez pozostawienia blizn, ewentualnie jako brunatne przebarwienia. Typowym powikłaniem tej odmiany jest amyloidoza nerek (chorobę polegającą na odkładaniu się nierozpuszczalnych białek w różnych tkankach i narządach, co skutkuje upośledzeniem funkcji danego narządu), która może prowadzić do zgonu pacjenta.

3. Krostkowa dłoni i stóp – zmiany umiejscowione są głównie na wewnętrznej powierzchni dłoni i podeszew, możliwe jest ich zlewanie się, po pęknięciu krosty na brzegu dochodzi do łuszczenia się; zmiany ustępują z pozostawieniem brunatnych plam, wyjątkowo - niewielkich blizn. Nie obserwuje się występowania objawów ogólnych w tej odmianie.

4, Uogólniona – o przebiegu bardzo ciężkim, sprowokowana może być leczeniem już istniejących ognisk łuszczycy, często towarzyszy odmianie stawowej i krostkowej.

5. Stawowa – tzw. łuszczycowe zapalenie stawów; stwierdzana jest u ok. 20% chorych na łuszczycę, rozwija się między 20. a 50. rokiem życia (rozpoznawana często postać młodzieńcza diagnozowana jest już około 10. roku życia), z równą częstością spotykana u kobiet, jak i u mężczyzn. W większości przypadków objawy skórne łuszczycy wyprzedzają objawy stawowe, nie stwierdzono natomiast wprost proporcjonalnej zależności między rozległością wykwitów skórnych a stopniem zajęcia stawów. Wyróżniamy 3 główne podgrupy łuszczycowego zapalenia stawów:

• dystalne – dotyczy stawów międzypaliczkowych dystalnych rąk i stóp, jest zwykle niesymetryczne (występuje w obrębie jednej kończyny, a nieobecne jest w drugiej);
• zniekształcające – dotyczy różnych stawów w tym stawów kręgosłupa;
• typu reumatoidalnego zapalenia stawów – trudne do odróżnienia od właściwego RZS, lecz w porównaniu z nim częściej dotyczy stawów kręgosłupa, jest asymetryczne, nie stwierdza się we krwi czynnika reumatoidalnego.

Reklama

Łuszczyca - przyczyny

Przyczyny rozwoju łuszczycy nie są jednoznacznie określone. Uważa się, iż główną rolę odgrywają:

• czynniki genetyczne – zwraca na to uwagę częste występowanie choroby w rodzinie, w przypadku obecności schorzenia u obojga rodziców prawdopodobieństwo rozwoju łuszczycy u dziecka wynosi nawet 70%;
• występowanie w ustroju ognisk infekcji bakteryjnej (głównie paciorkowcowej) lub wirusowej (np. wirusem grypy);
• bardzo popularne w polskiej populacji nosicielstwo wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), umiejscawia się on m. in. właśnie w komórkach naskórka;
• nosicielstwo ludzkiego wirusa upośledzenia odporności (HIV) - przy dodatkowej infekcji bakteryjnej lub wirusowej sprzyja rozwojowi łuszczycy;
• przyjmowanie niektórych leków: przeciwmalarycznych (np. Arechin), leków stosowanych w niewydolności serca lub w nadciśnieniu tętniczym (np. Propranolol), niektóre antybiotyki (np. Tetracyclinum często przepisywany w ropnych zakażeniach skóry lub w trądziku czy Ampicillin i Unasyn stosowane w zakażeniach górnych i dolnych dróg oddechowych, układu moczowego, pokarmowego oraz w zakażeniach skóry);
• spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, potrawy pikantne, słodkie, tłuste (szczególnie zawierające tłuszcz zwierzęcy);
• czynniki mechaniczne, drobne bądź rozległe uszkodzenia skóry, zadrapania naskórka zwłaszcza w miejscach szczególnie predysponowanych do rozwoju zmian.

Reklama

Łuszczyca - powstawanie stanu zapalnego

Chociaż jednoznaczna przyczyna rozwoju łuszczycy nie jest określona, istnieją starania, aby opisać i uzasadnić dotychczasowe przypuszczenia. Najważniejsze spośród nich to czynniki genetyczne. Powszechnie wiadomo, że ryzyko rozwoju łuszczycy wzrasta, gdy co najmniej jedno z rodziców cierpi na tę chorobę. Jednak dokładny sposób dziedziczenia oraz gen odpowiedzialny za rozwój łuszczycy nie został w pełni poznany. Jego allele (warianty danego genu) występują powszechnie w populacji zdrowej, jednak obecność dodatkowych czynników (jak infekcja wirusowa lub bakteryjna, uraz mechaniczny, psychiczny, niektóre leki) stwarza idealne warunki dla rozwoju objawów choroby.

Z racji tego, że w patogenezie oraz przebiegu łuszczycy mamy do czynienia z przewlekłym stanem zapalnym, należy również omówić mechanizm jego powstawania. W trakcie rozwoju choroby z komórek naskórka uwalnianych jest szereg substancji (cytokin). Mają one na celu „przywoływanie” specyficznych komórek zapalnych, tzw. limfocytów T, w obręb zmian w skórze (dostarczają one kolejną porcję cytokin oraz zapewniają napływ pozostałych rodzajów komórek procesu zapalnego), ponadto zwrotnie pobudzają proliferację (namnażanie) samych komórek naskórka. Procesy te nie są oczywiście widoczne gołym okiem, można je wykryć w trakcie oceny histopatologicznej wycinka pobranego ze zmiany (jedno z badań diagnostycznych w łuszczycy).

Infekcja paciorkowcowa (jak np. angina) przyczynia się do rozsiewu zmian łuszczycowych w następującym mechanizmie. Substancje będące składowymi komórek bakterii są czynnikami (tzw. antygenami) aktywującymi odpowiedź immunologiczną chorego z wytworzeniem specyficznych białek, tzw. przeciwciał. Antygeny mają zdolność łączenia się z białkami obecnymi w normalnych, zdrowych komórkach naskórka, kierując na nie odpowiedź układu immunologicznego. Dochodzi do wytworzenia autoprzeciwciał i uszkodzenie keratynocytów. Całość skutkuje powstaniem charakterystycznych zmian.

Nosicielstwo wirusa brodawczaka ludzkiego zwykle nie ujawnia się w naskórku nienarażonym na uszkodzenia i u osób z prawidłową odpornością. Jednak po zadrapaniu skóry (jako wynik urazu lub w celach diagnostycznych w gabinecie specjalisty) komórki naskórka zostają pobudzone do proliferacji. Namnażaniu podlega również materiał genetyczny wirusa. Patogen uaktywnia się i uzyskuje swą dojrzałą budowę. Staje się antygenem co pobudza układ immunologiczny chorego z wytworzeniem specyficznych przeciwciał. Prowadzi to do napływu komórek zapalnych i rozwoju lokalnego stanu zapalnego, a tym samym typowych objawów.

W trakcie rozwoju zmian łuszczycowych, obok wspomnianych cytokin stymulujących napływ komórek zapalnych, uwalniane są również czynniki powodujące tworzenie nowych, drobnych, nie do końca prawidłowych naczyń krwionośnych (jest to tzw. proces angiogenezy). Zjawisko to ujawnić można w trakcie rutynowego badania dermatologicznego, po zdrapaniu nawarstwionych łusek.

Reklama

Łuszczyca - czynniki ryzyka rozwoju choroby

Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju łuszczycy zaliczamy:

• występowanie choroby u członków najbliższej rodziny szczególnie u krewnych pierwszego stopnia w linii prostej, np. łuszczyca u matki stanowi ryzyko wystąpienia u córki;
• ogniska infekcji bakteryjnej lub wirusowej w organizmie;
• nosicielstwo wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz ludzkiego wirusa upośledzenia odporności (HIV);
• przyjmowanie niektórych leków;
• spożywanie alkoholu, tłuszczów zwierzęcych, potraw pikantnych, czekolady, palenie tytoniu;
• wiek – szczególnie okres pokwitania.

Reklama

Objawy łuszczycy

Wyróżniamy szereg charakterystycznych objawów łuszczycy:

1. W obrębie skóry – grudki dobrze odgraniczone od otaczającej zdrowej skóry, barwy czerwonej, sinej lub brunatnej; zmiany pokryte są srebrzystymi, nawarstwionymi łuskami będącymi, widocznym gołym okiem, obrazem wzmożonej proliferacji komórek naskórka, ulegają one charakterystycznemu złuszczaniu w postaci drobnych płatów, łuski można zdrapać (co często wykonywane jest w gabinecie specjalisty w celach diagnostycznych), uwidacznia się wtedy krwawiąca powierzchnia. W zależności od czasu trwania łuszczycy widoczna jest charakterystyczna ewolucja rozmiarów zmian, od wczesnych przybierających postać drobnych grudek, od rozmiarów kilku mm do 2 cm, poprzez większe kilkucentymetrowe pokryte łuskami, czyli tzw. blaszki łuszczycowe, aż do zgrubiałych utrzymujących się wiele miesięcy lub lat. Większość zmian w łuszczycy poprzez szerzenie się obwodowe jednocześnie ustępuje w części środkowej, tworzą się wtedy typowe struktury obrączkowate. Najczęstsza lokalizacja zmian w obrębie skóry to rejony najbardziej narażone na urazy mechaniczne, czyli okolica kolan i łokci oraz owłosiona skóra głowy. W obrębie tej ostatniej zmiany mogą mieć różne nasilenie, poszczególne ogniska mogą się ze sobą zlewać, jednak co ważne same włosy pozostają niezmienione i zwykle nie dochodzi do wyłysienia.
2. W obrębie paznokci – najczęściej współistnieją ze zmianami skórnymi, wyjątkowo rzadko jako jedyne objawy choroby. Wyróżniamy dwa podstawowe sposoby zajęcia paznokci w łuszczycy:

• zajęcie łożyska paznokcia – widoczna gołym okiem żółtawa plama pod płytką paznokciową, upodabnia się do kropli oleju,
• zajęcie macierzy paznokcia – widoczne przy dokładnym obejrzeniu, charakterystyczne wgłębienia punkcikowate w płytce paznokciowej, określane mianem naparstkowych; w większości przypadków zmiany te występują jednocześnie, ponadto paznokcie są nadmiernie kruche i łamliwe.

3. W obrębie stawów – objawy mogą dotyczyć różnych stawów, od małych międzypaliczkowych po większe krzyżowo-biodrowe i kręgosłupa; w przypadku tych pierwszych w wyniku rozwoju stanu zapalnego pojawia się zaczerwienienie, obrzęk i ból całego palca (tzw. palec kiełbaskowaty), w cięższych przypadkach może dojść do destrukcji fragmentów paliczków i kości nadgarstka oraz ich skrócenia, dochodzi również do widocznych gołym okiem zniekształceń w obrębie stawów dłoni i stóp oraz do ograniczenia ruchomości. Podobne objawy obserwujemy również w przypadku zajęcia stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa.

Reklama

Łuszczyca - wizyta u lekarza

W przypadku łuszczycy należy udać się do dermatologa. Choroba w większości przypadków ma przebieg łagodny. Jeżeli pacjent dokładnie stosuje się do zaleceń lekarza, to leczenie w trybie ambulatoryjnym zwykle jest wystarczające. Niekiedy wymagana jest hospitalizacja, której długość zależy od nasilenia zmian, ewentualnego zajęcia stawów oraz stanu ogólnego pacjenta.

W trakcie wizyty u specjalisty przydatne będą dla pacjenta odpowiedzi na następujące pytania:

• Jaki schemat leczenia będzie w moim przypadku najskuteczniejszy?
• Czy można poprzestać na leczeniu miejscowym?
• Jak długo potrwa leczenie?
• Jakie mogą być skutki uboczne wprowadzonego leczenia?

Reklama

Łuszczyca - badania i rozpoznanie

Główną rolę w diagnostyce łuszczycy odgrywa rozmowa z pacjentem w gabinecie specjalisty (tzw. wywiad lekarski) i badanie fizykalne. Chory zgłaszając się do lekarza powinien dokładnie opisać swoje główne dolegliwości oraz obecność dodatkowych niepokojących symptomów, jak ból o różnej lokalizacji, podwyższenie temperatury ciała, dolegliwości ze strony stawów.

Jednak podstawowym narzędziem diagnostycznym w przypadku łuszczycy jest badanie fizykalne przeprowadzane podczas wizyty w gabinecie specjalisty. Pacjent powinien zaprezentować lekarzowi każdy fragment ciała wraz z błoną śluzową jamy ustnej, nie tylko miejsce występowania zmian. W ten sposób przeprowadzane jest pełne, prawidłowe badanie dermatologiczne zapewniające prawidłową diagnozę i skuteczne leczenie.

Dotykiem i dokładnym oglądaniem specjalista ocenia charakter i rozległość zmian. Jedną z czynności, którą powinien wykonać specjalista jest zdrapanie nawarstwionych łusek, co najmniej w obrębie jednej zmiany. Pacjent nie powinien odczuć żadnego bólu lub dyskomfortu w trakcie tego zabiegu, natomiast jest ono konieczne do ujawnienia dwóch charakterystycznych objawów łuszczycy. Po zdrapaniu łuski uwidoczniona zostanie błyszcząca powierzchnia, jakby pokryta woskiem. Po niedługim czasie miejsce interwencji zacznie w niewielkim stopniu krwawić. Ponadto lekarz może, również w celach diagnostycznych, zadrapać fragment pozornie nie zmienionej chorobowo skóry. Spowoduje to wysiew nowych zmian, jednak nie od razu, pojawią się dopiero po ok. 10 dniach od zabiegu i będą podlegać ocenie w ciągu następnej wizyty u specjalisty. Wystąpienie tego objawu świadczy o aktualnie trwającej aktywnej fazie choroby.

W zasadzie wyżej wymienione sposoby diagnostyki są wystarczające do postawienia diagnozy. W razie wątpliwości, w ramach potwierdzenia, lekarz może zlecić ocenę mikroskopową fragmentu pobranego ze zmiany czyli badanie histopatologiczne. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania pacjenta. Jest ponadto całkowicie bezbolesne bo poprzedzone podaniem podskórnym zastrzyku z lidokainą, środkiem znieczulającym miejscowo. Przed tym badaniem należy uprzedzić lekrza o alergii na leki.

W przypadku rozwinięcia łuszczycowego zapalenia stawów wskazany jest pomiar wartości OB (odczyn Biernackiego opadania krwinek). Badanie to polega na jednorazowym pobraniu krwi pacjenta. Powinno być wykonywane rano, na czczo, gdyż spożyty posiłek oraz pora dnia mają znaczący wpływ na wynik badania. Pacjent powinien być spokojny, odprężony, nie powinien wykonywać intensywnego wysiłku oraz przyjmować leków przed badaniem. Pojawieniu się zmian w łuszczycy towarzyszy wzrost OB. W zależności od płci i wieku pacjenta u kobiet i mężczyzn do 60. roku życia wzrasta odpowiednio powyżej 12 mm/h i 8 mm/h, natomiast u kobiet i mężczyzn po 60 roku życia - powyżej 20 mm/h i 15 mm/h.

Przydatne może być również wykonanie zdjęć RTG zajętych stawów. Jest to badanie bezbolesne i przy obecnych aparatach redukujących dawkę promieniowania do niezbędnego minimum, również bezpieczne. Można zaniechać jego wykonania u kobiet w ciąży w przypadku celowania w obręb stawów kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych.

Dodatkowo wykonać można badanie płynu zgromadzonego w obrębie zajętych stawów. Jest to w zasadzie ostateczność, pomaga rozstrzygnąć wątpliwości co do diagnozy (różnicowanie np. z reumatoidalnym zapaleniem stawów). Pobranie płynu odbywa się poprzez nakłucie stawu, w bezpiecznej odległości od chrząstki, nerwów i naczyń krwionośnych. Płyn pobierany jest do strzykawki jednorazowo, rozdzielany do dwóch zbiorniczków (tzw. probówek), następnie podlega ocenie. Zabieg nie wymaga od pacjenta szczególnego przygotowania. Wyjątkiem jest przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych (np. Syncumar). W ramach przygotowania do badania po konsultacji z lekarzem może zajść konieczność odstawienia leku. Zapobiegnie to nadmiernym krwawieniom w obrębie stawu po wprowadzeniu igły. Badanie to ma charakter rozstrzygający, lecz wykonywane jest stosunkowo rzadko.

Leczenie łuszczycy

W łuszczycy stosowane jest jedynie leczenie zachowawcze. Nieznane są środki, które zapewniłyby całkowite wyleczenie. Substancje używane w łuszczycy działają zasadniczo na dwóch płaszczyznach. Jedne z nich mają za zadanie usunąć nadmiar zrogowaciałego naskórka (te zwykle stosowane są miejscowo), inne oprócz tego redukują stan zapalny (podawane miejscowo i ogólnie).

Do terapii miejscowej zmian w obrębie skóry zaliczamy:

• maść zawierającą 5-10% kwas salicylowy – ma ona na celu redukcję hieperkeratotycznych, nawarstwionych łusek, ułatwia lekom działającym przeciwzapalnie penetrację w głąb skóry; kwas salicylowy ma zdolność wchłaniania się do krwioobiegu, może tym samym wywoływać ogólnoustrojowe skutki uboczne (np. uszkodzić neki), nie należy zatem stosować go na rozległe zmiany;
• pochodne węgla kamiennego, tzw. dziegcie – również redukują nawarstwione ogniska; jednym ze składników zawartych w dostępnych na polskim rynku preparatach jest smoła pogazowa redukująca stężenie tlenu w skórze (pierwiastka potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu człowieka), zmniejsza to proliferację komórek naskórka; w tym samym mechanizmie zmniejszony zostaje też lokalny odczyn zapalny; oczywiście dostępne preparaty zawierają również terapeutyczne ilości innych substancji, jak np. związków cynku, który z kolei ma silne właściwości przeciwbakteryjne;
• maść z cignoliną – podobnie jak dziegcie obniża stężenie tlenu w skórze i zmniejsza proliferację komórek naskórka; zwykle lek przygotowywany jest przez farmaceutę indywidualnie dla pacjenta, zgodnie z zaleceniem lekarza; w terapii stosowane są wzrastające stężenia substancji; lek należy nakładać ściśle wedle instrukcji dermatologa, zwykle pozostaje na skórze przez ok. 20 min., następnie należy go zmyć, gdyż może wywołać silne podrażnienie skóry; zazwyczaj pacjent przed wprowadzeniem cignoliny do leczenia przebywa na oddziale dermatologicznym, gdzie jest szczegółowo instruowany o sposobie nakładania, czasie pojedynczego zabiegu oraz sposobie usuwania, co zdecydowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia podrażnień;
• maści z glikokortykosteroidami – cechują się korzystnym działaniem przeciwzapalnym, nie mogą być jednak stosowane zbyt długo, badania wykazały bowiem, że znacząco zwiększają częstość wysiewu zmian; ponadto nie należy ich stosować na rozległe zmiany skórne oraz na ogniska w obrębie twarzy, podobnie jak kwas salicylowy ulegają wchłonięciu z powierzchni skóry, czego skutkiem może być szereg działań ogólnych; najbezpieczniejsze jest stosowanie słabo działających glikokotykosteroidów jak hydrokortyzon;
• maść z retinoidem (kwas witaminy A) – jedyny wprowadzony do leczenia miejscowego przedstawiciel tej grupy leków to tazaroten; co prawda, przeciwnie do wymienionych wyżej leków, pobudza on proliferację komórek naskórka, ale jednocześnie zwiększa ich złuszczanie co skutkuje redukcją grubości hiperkeratotycznych łusek; podobnie jak cignolina cechuje się silnymi właściwościami drażniącymi, dlatego często łączony jest z glikokortykosteroidami;
• maści z pochodnymi witaminy D3 – mechanizm ich działania jest wspólny z większością wyżej wymienionych leków, redukują namnażanie komórek naskórka oraz hamują odpowiedź immunologiczną zmniejszając stan zapalny; stosowane są razem z retinoidami, co przyśpiesza ustępowanie zmian; jak każdy lek mogą wywoływać objawy miejscowego podrażnienia (ale mniejsze w porównaniu z innymi specyfikami, dlatego chętnie stosujemy je w obrębie zmian zlokalizowanych w fałdach skórnych).

Terapia miejscowa w obrębie owłosionej skóry głowy podobna jest do opisywanej w obrębie zmian skórnych innych obszarów ciała. Stosuje się kwas salicylowy w postaci maści na bazie oleju kokosowego (tu z dodatkiem siarki i dziegciu) lub z dodatkiem oliwy, maści z silnymi glikokortykosteroidami, dziegcie w postaci szamponów (np. Polytar, T-gel).

Zmiany w obrębie paznokci traktowane są zwykle wyłącznie maściami glikokortykosteroidowymi. Nie stosuje się leczenia miejscowego w łuszczycowym zapaleniu stawów, obowiązuje tu tylko terapia ogólna (patrz dalej).

Leczenie ogólne w łuszczycy obejmuje:

• retinoidy – przyjmowane doustnie przez wiele miesięcy; są bardzo skuteczne, ale niestety wybitnie teratogenne, tzn. wykazują skłonność do uszkadzania rozwijającego się wewnątrzmacicznie płodu; z tego względu w czasie terapii (jak również przez okres nawet dwóch lat po jej zakończeniu) kobiety w wieku rozrodczym powinny obowiązkowo przyjmować doustne środki antykoncepcyjne; mechanizm działania opisany jest wyżej (efekt antyproliferacyjny i przeciwzapalny), ponadto wchodzą w skład tzw. fotochemoterapii (patrz dalej);
• fotochemoterapia – jest metodą wybieraną najczęściej; w trakcie badania przyczyn występowania choroby zaobserwowano u większości pacjentów zmniejszenie lub całkowite ustąpienie zmian skórnych pod wpływem promieni słonecznych; pacjenta poddaje się promieniowaniu UVA 2 do 3 razy w tygodniu za pomocą aparatu przypominającego popularne solarium, poprzedzone jest to podaniem, na dwie godziny przed zabiegiem, retinoidu (tzw. „uwrażliwiacza”, psolarenu, opisywane w literaturze jako REPUVA); można zastosować też terapię jednocześnie promieniowaniem UVA i UVB bez uprzedniego podawania retinoidu; należy pamiętać, że choć aparat do fotochemoterapii przypomina zwykłe solarium oraz, że tak jak ono, imituje promieniowanie słoneczne, nigdy nie należy zastępować profesjonalnej terapii PUVA wizytami w solarium;
• infliximab – jeden z najważniejszych tzw. nowych, biologicznie aktywnych leków przeciwłuszczycowych; jest syntetycznie uzyskiwanym przeciwciałem, skierowanym przeciwko jednej z cząstek odpowiedzialnych za rozwój stanu zapalnego w łuszczycy (tzw. cytokina); terapia ta daje lepsze wyniki niż inne obecnie stosowane metody w zasadniczo krótszym czasie;
• leki immunosupresyjne – ta terapia podejmowana jest w zasadzie w ostatniej kolejności; szeroko rozpowszechnione jest stosowanie cyklosporyny, metotreksatu lub kwasu mykofenolowego; przyjmowane mogą być wygodną drogą doustną lub w zastrzykach podawanych domięśniowo; z racji tego, że należą one do grupy leków tzw. cytostatyków działają nie tylko poprzez hamowanie aktywności komórek odpornościowych i tym samym redukcję stanu zapalnego, ale również wpływają bezpośrednio na komórki naskórka ograniczając ich namnażanie; z racji tego, że są wybitnie toksyczne dla organizmu, stosowane są tylko w wypadkach wyjątkowo rozległych zmian łuszczycowych, gdy inne leki okazują się nieskuteczne; w trakcie przyjmowania tych preparatów należy kontrolować funkcje nerek i wątroby (odpowiednio poprzez pomiar stężenia mocznika i kreatyniny oraz enzymów wątrobowych AspAT i AlAT we krwi).

Jak widać leczenie łuszczycy jest niezwykle złożone, jednak nigdy nie stosuje się jednocześnie wszystkich leków. Zawsze należy dokładnie omówić ze specjalistą schemat działania w odniesieniu do konkretnego przypadku i konkretnego pacjenta.

Leczenie domowe

Leczenie domowe w łuszczycy jest szeroko rozwinięte. Na nim właśnie opiera się stosowanie leków działających miejscowo. Niektóre z nich mogą być aplikowane przez pacjenta bez uprzedniego przeszkolenia, inne (jak wymieniona wyżej cignolina) tego wymagają. Dokładne stosowanie się do zaleceń stanowi solidną podstawę dla skuteczności terapii.

Łuszczyca - jak zapobiegać?

Profilaktyka łuszczycy obejmuje:

• unikanie i wykrywanie wszelkich ognisk infekcji, zwłaszcza bakteryjnych (tu ze szczególnym uwzględnieniem infekcji paciorkowcowej) i wirusowych;
• u osób predysponowanych genetycznie (łuszczyca w rodzinie) ważne jest unikanie urazów w obrębie skóry (jak np. otarć, zadrapań), w przypadku stóp i dłoni korzystne jest noszenie wygodnego, dopasowanego obuwia oraz rękawic ochronnych w trakcie wykonywania ciężkich czynności manualnych);
• zaprzestanie przyjmowania leków podejrzanych o wywoływanie zmian łuszczycowych; nigdy nie należy odstawiać leków na własną rękę, jedynie po konsultacji ze specjalistą;
• unikanie alkoholu, palenia tytoniu, spożywania pikantnych potraw, słodyczy, tłuszczy zwierzęcych;
• odpowiednie, zgodne z zaleceniami dermatologa przyjmowanie leków.

Łuszczyca - życie z chorobą

Najlepszym sposobem na życie z chorobą, jednocześnie z minimalnymi jej objawami, jest zgodne z zaleceniami lekarza stosowanie leków oraz równie ważna, o ile to możliwe, eliminacja czynników ryzyka.

Dostępne są również grupy wsparcia oraz stowarzyszenia dla osób cierpiących na łuszczycę. Jedno z nich to OGÓLNOPOLSKIE STOWARZYSZENIE CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ PSORIASIS. W zakładce NASZA DZIAŁALNOŚĆ można znaleźć informacje na temat organizowanych spotkań, które odbywają się na terenie całego kraju.

W trakcie diagnostyki łuszczycy właściwie nie stwierdza się elementów mogących zagrażać pacjentowi. Głównie opiera się ona na rozmowie z lekarzem i wstępnym badaniu. Jedyną częścią mogącą wzbudzić wątpliwości i wymagającą rozważenia jest pobranie płynu z jamy stawowej w przypadku podejrzenia łuszczycowego zapalenia stawów. Zaburzenia krzepnięcia krwi, zarówno te z przyczyn wrodzonych (hemofilie), jak i te rozwijające się w trakcie życia pacjenta stanowią jedno z przeciwwskazań. Dlatego w trakcie planowania diagnostyki należy dokładnie przeanalizować wszelkie argumenty „za” i „przeciw”, aby określić czy ewentualne korzyści płynące z wykonania badania przeważają nad skutkami niepożądanymi.

Pacjent odgrywa ważną rolę w podejmowaniu decyzji co do wyboru leczenia. Wiele obowiązujących leków wywołuje szereg niebezpiecznych skutków ubocznych. Przed zastosowaniem leków immunosupresyjnych należy upewnić się, że w organizmie chorego nie toczy się infekcja (np. gruźlicza) lub choroba nowotworowa, mechanizm działania metotreksatu i cyklosporyny opiera się bowiem na na upośledzeniu odpowiedzi układu immunologicznego.

Młode kobiety, chcące urodzić zdrowe dziecko, powinny zastanowić się nad wyłączeniem retinoidów z terapii ogólnej ze względu na ich działanie teratogenne względem rozwijającego się płodu. Biorąc doustne środki antykoncepcyjne (obowiązkowe w trakcie przyjmowania kwasów witaminy A) nie będą miały możliwości posiadania potomstwa nie tylko w okresie przyjmowania retinoidów, ale też przez kolejne dwa lata. Wreszcie chorzy, którzy chcą poddać się fototerapii powinni być świadomi ryzyka rozwoju raka skóry.

Właściwie każde przyjęte leczenie niesie ze sobą ryzyko. Dokładna analiza pozwoli zmniejszyć go do minimum i jednocześnie zapewnić pacjentowi poprawę jego stanu.