Co to jest mała tarczyca?
Tarczyca to pojedynczy, niewielki gruczoł u ludzi znajdujący się w dolnej, przedniej części szyi. Czy jest ważny dla funkcjonowania całego organizmu?
Bardzo, ponieważ produkuje on hormony odpowiedzialne za wiele podstawowych funkcji organów i tkanek:
- trójjodotyroninę,
- tyroksynę,
- kalcytoninę.
Właściwa ilość tych hormonów reguluje metabolizm w poszczególnych narządach wewnętrznych i tkankach. Bez tego nie mogłyby funkcjonować tak istotne układy jak układ pokarmowy, nerwowy czy mięśniowy.
Anatomicznie tarczyca składa się z dwóch płatów bocznych oraz wąskiej cieśni je łączącej, ma więc kształt motyla z rozpostartymi skrzydłami. Nawet prawidłowo rozwinięta tarczyca u dorosłego człowieka jest mała. Zdrowy gruczoł waży od 30 do 60 g. Jego objętość całkowita wynosi maksymalnie 20 ml u kobiet i 25 ml u mężczyzn.
W badaniu USG tarczycy, jej prawidłowe wymiary to ok. 20x20x70 mm, choć u kobiet jej wielkość się zmienia (decyduje o tym np. cykl menstruacyjny, a czasem ciąża). Zdarza się jednak, że na USG tarczyca okaże się mała lub bardzo mała. Co to oznacza w praktyce?
Reklama
Przyczyny za małej tarczycy
O czym świadczy mała tarczyca? To organ, który u człowieka rozwija się bardzo wcześnie - już na samym początku etapu płodowego - około 3. tygodnia ciąży, natomiast około 12. tygodnia osiąga swą właściwą postać i ostateczną budowę, będąc tym samym jednym z pierwszych wykształconych całkowicie narządów.
Po 12 tygodniu życia płodu przysadka zaczyna produkować hormon TSH docierający do gruczołu tarczowego. Niekiedy jednak ten proces rozwojowy nie przebiega prawidłowo, co skutkuje wykształceniem zbyt małej tarczycy i jej wrodzonej niedoczynności.
Nieprawidłowy rozwój gruczołu nazywany jest dysgenezją i może on mieć różną postać:
- agenezji - całkowitego braku tarczycy,
- atrofii - zaniku tarczycy,
- hipotrofii - tarczycy nie do końca wykształconej.
Najczęstszą przyczyną wrodzonej niedoczynności tarczycy jest niedobór jodu, jednak w krajach wysoko rozwiniętych, gdzie zaopatrzenie w ten pierwiastek jest na odpowiednim poziomie, to właśnie dysgenezja najczęściej decyduje o niedoczynności.
Reklama
Objawy małej tarczycy
Czy mała tarczyca daje charakterystyczne objawy? Sam rozmiar organu nie świadczy o stanie chorobowym ani żadnej dysfunkcji. Kiedy na USG okazuje się, że gruczoł ma wymiary mniejsze od uznawanych za prawidłowe, konieczna jest dalsza diagnostyka, by ocenić jego pracę.
Często zdarza się, że przy małej tarczycy badania krwi na poziom hormonu TSH dają wyniki w normie i wówczas nie ma powodu do niepokoju. Gorzej, jeśli za mniejszą objętością gruczołu idzie jego niedoczynność, czyli liczba produkowanych przez niego hormonów jest zbyt mała i nie zaspokaja potrzeb organizmu.
Charakterystyczne objawy niedoczynności to:
- ogólne osłabienie,
- chroniczna senność,
- przyrost masy ciała,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- bóle mięśniowe i obrzęk stawów,
- uczuci chłodu, częste marznięcie,
- niskie ciśnienie tętnicze,
- zaparcia,
- u kobiet - nieregularność cyklu menstruacyjnego,
- u mężczyzn - spadek libido i zaburzenia erekcji;
Reklama
Skutki małej tarczycy
Mała tarczyca u dorosłej osoby to taka, która na USG ma wymiary mniejsze od uznanych za przeciętne. U niektórych pacjentów zdarza się, że gruczoł ten jest mniejszy, co jednak nie powoduje żadnych skutków zdrowotnych.
Za mała tarczyca (zarówno u dorosłego jak i u dziecka) może pracować prawidłowo i wytwarzać odpowiednią ilość hormonów, zaspokajając potrzeby organizmu. Wówczas wyniki badań na stężenie tych substancji we krwi są w normie.
Zdarza się jednak, że zbyt mała tarczyca nie wydziela wystarczającej ilości hormonów i wówczas mówi się o jej niedoczynności. Wtedy poziom TSH jest podwyższony.
TSH to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, wpływający bezpośrednio na pracę gruczołu tarczowego. Określenie jego poziomu we krwi pozwala zatem ocenić jego pracę.
Jeśli małej tarczycy towarzyszy niedoczynność należy ustalić z lekarzem sposób leczenia. Zazwyczaj przepisuje on hormony, które pomogą regulować pracę tarczycy. Nieleczona tarczyca może prowadzić do powikłań, jak np. zwiększenie ryzyka rozwoju choroby układu sercowo-naczyniowego.
Reklama
Mała tarczyca a choroba Hashimoto
Choroba Hashimoto jest przewlekłym zapaleniem tarczycy o podłożu autoimmunologicznym.
Najczęściej objawia się ona:
- chronicznym uczuciem zmęczenia,
- podwyższeniem poziomu cholesterolu,
- przesuszeniem skóry,
- zmiennością nastrojów,
- zaburzeniami koncentracji,
- u kobiet - obfitymi miesiączkami;
W większości przypadków choroba Hashimoto prowadzi do nienaturalnego powiększania się gruczołu tarczowego, jego twardnienia i powstawania nierówności. W konsekwencji powstaje wole, często bolesne i powodujące uczucie ucisku w gardle.
Nieraz jednak Hashimoto przebiega z zanikaniem gruczołu - tarczyca robi się mała, potem bardzo mała i z czasem zanika. Wraz z atrofią organu rozwija się jego niedoczynność, spada ilość wydzielanych hormonów, co wpływa negatywnie na funkcjonowanie innych ważnych narządów i wszystkich tkanek organizmu.
Reklama
Mała tarczyca a ciąża
Jeśli mała tarczyca nie wpływa na poziom TSH, które jest w normie, nie ma przeciwwskazań do zajścia w ciążę. Nie powinno także wtedy być żadnych powikłań. Poleca się jednak regularnie badanie poziomu hormonów i obserwować tarczycę.
Jeśli natomiast mała tarczyca wiążę się z podwyższonym poziomem TSH i niedoczynnością tego gruczołu, może to skutkować problemem z zajściem w ciążę. Niedoczynność tarczycy zaburza rozwój embrionu i zwiększa ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu.
