Czy nocne moczenie zdarza się często?
Według definicji zaproponowanej przez Komitet Standaryzacji International Children’s Continence Society, moczenie nocne to inaczej nocne, okresowe nietrzymanie moczu. Problem dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, którzy doświadczają bezwiednego oddawania moczu w trakcie snu.
O tym, jak bardzo jest rozpowszechniony, świadczą dane epidemiologiczne (Developmental Period Medicine, 2013, XVII, 4), z których wynika, że moczenie nocne występuje u około 100 milionów osób na świecie, a w Polsce u około 300-400 tysięcy. Należy pamiętać, że to dane szacunkowe, prawdziwa skala zaburzeń może nie być znana z uwagi, np. nieujawnianie się osób, które cierpią z powodu nietrzymania moczu.
Co ciekawe, dolegliwość może samoistnie minąć wraz z wiekiem, jednak szacuje się, że u około 2-3 proc. pacjentów utrzymuje się przez całe życie (Developmental Period Medicine, 2013, XVII, 4). Fakt, że człowiek moczy się w nocy oddziałuje w sporym stopniu również na jego zdrowie psychiczne. Może pojawić się obniżona samoocena, poczucie wstydu czy trudności w budowaniu relacji, nawet z najbliższą rodziną.
Tymczasem do moczenia nocnego należy podejść po prostu jak do choroby i skorzystać ze wsparcia lekarza, który może pomóc wyeliminować ten problem.
Moczenie nocne może występować pod różnymi postaciami. Wymienia się:
- moczenie nocne pierwotne, monosymptomatyczne - to najczęściej występujące zdaniem specjalistów Bożeny Eberdt-Gołąbek, Krystyny Zmysłowskiej, Małgorzaty Słowik, Kamila Hozyasza, moczenie nocne. Występuje od urodzenia bez przerwy trwającej dłużej niż 6 miesięcy. Dotyczy dzieci powyżej 5 roku życia. Nie towarzyszą mu żadne inne objawy. Ten typ dotyczy około 80-85 proc. przypadków moczenia u dzieci.
- moczenie nocne wtórne - rozpoznaje się wtedy, gdy dziecko nie moczyło się przez okres minimum 6 miesięcy, a objawy pojawiają się po okresie kontrolowanego oddawania moczu. Może mieć ono związek z innymi dolegliwościami, np. takimi jak: nocne parcie na mocz, wielomocz, zakażenie układu moczowego.
Reklama
Moczenie nocne w ICD 10 i ICD 11
W klasyfikacji ICD 10 znaleźć można taką jednostkę chorobową jak moczenie mimowolne BNO, które jest oznaczone kodem R32. Innym stosowanym określeniem jest nietrzymanie moczu nieokreślone. Z kolei w klasyfikacji ICD 11 nocne moczenie ma kod 6C00 i zostało zdefiniowane jako:
„powtarzające się oddawanie moczu do ubrania lub łóżka, które występuje tylko podczas snu (tj. w nocy) u osoby, która osiągnęła wiek rozwojowy, w którym zwykle oczekuje się trzymania moczu (5 lat). Nietrzymanie moczu mogło być obecne od urodzenia (tj. nietypowe rozszerzenie normalnego nietrzymania moczu u niemowląt) lub mogło powstać po okresie nabytej kontroli pęcherza. W większości przypadków zachowanie jest mimowolne, ale w niektórych przypadkach wydaje się zamierzone”.
Reklama
Przyczyny nocnego moczenia
Problem nocnego moczenia się jest wieloaspektowy. Wpływ na jego występowanie mogą mieć czynniki wiązane bezpośrednio z dolegliwościami fizycznymi.
Zacznijmy od tego, dlaczego dziecko moczy się w nocy? W przypadku pierwotnego moczenia się wskazuje się 4 przyczyny:
- poliurię nocną - zbyt duża ilość płynów w godzinach wieczornych, nieprawidłowy rytm wydzielania hormonu antydiuretycznego (inaczej wazopresyny). Czynnikiem, który może mieć duży wpływ na moczenie się nocne jest również zmiana w uwalnianiu się wazopresyny,
- zbyt małą czynnościową pojemność pęcherza - ogromną rolę odgrywa także dysfunkcja pęcherza moczowego i problem z jego budową,
- niestabilność wypieracza w trakcie snu,
- opóźnienie dojrzewania kontroli nad czynnością pęcherza.
Panujący pogląd, że moczenie nocne występuje na tle emocjonalnym np. moczenie nocne u dzieci ma przyczyny psychologiczne i pojawia się w efekcie przeżytego stresu, nie znajduje potwierdzenia w najnowszych badaniach. Korelacja jest tu odwrotna.
Okazuje się, że to moczenie nocne ma negatywny wpływ na rozwój psychiczny dziecka. Takie stanowisko zajmują Katarzyna Jobs, Anna Jung z Kliniki Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej, Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.
Podkreślenia wymaga fakt, iż moczenie nocne do pewnego wieku jest zjawiskiem naturalnym. Większość dzieci świadomie kontroluje oddawanie moczu w nocy dopiero między 4,5-5 rokiem życia.
Moczenie nocne może pojawić się również u dorosłych. Nierzadko moczenie nocne u dorosłych ma swoje przyczyny w innych chorobach, np.:
- cukrzycy typu I,
- zapaleniu pęcherza moczowego,
- kamicy dróg moczowych,
- zaburzeniach układu nerwowego,
- kamieniach nerkowych,
- raku prostaty,
- łagodnym rozroście stercza,
- zespole obturacyjnego bezdechu sennego.
Co ciekawe, czasem nadaktywność lub niestabilność mięśni pęcherza, np. wywołana przez czynniki drażniące - w tym kofeinę i alkohol - może prowadzić do moczenia się nocnego. Przyjmowanie niektórych leków, połóg oraz zaburzenia nerek to kolejne czynniki wpływające na pojawienie się problemu z moczeniem.
Czy moczenie nocne jest dziedziczne? Okazuje się, że za tą dolegliwością mogą stać uwarunkowania genetyczne. Jak wskazuje Bożena Eberdt-Gołąbek i inni specjaliści, jeśli moczenie nocne występowało u jednego z rodziców, to prawdopodobieństwo jego wystąpienia u dziecka wynosi około 40-45%, jeśli występowało u obojga rodziców wzrasta do około 70-77%.
Nocne moczenie może mieć związek z pasożytami. Ich obecność w organizmie może objawiać się także przez niepokój czy nadmierną potliwość.
Jak twierdzą Katherine M. Graham i Jay B. Levy, czynnikiem wpływającym na moczenie się jest ADHD. W tej grupie ryzyko nocnego moczenia jest wyższe o 30 proc. w porównaniu z grupą kontrolną.
Niektórzy są przekonani, że do oddawania moczu dochodzi podczas twardego snu. Tymczasem badania wykazały, że moczenie się nocne następuje w różnych fazach snu.
Opóźnienie w rozwoju również może wpływać na moczenie nocne. Potwierdzeniem tego faktu jest częstsze rozpoznanie tej dolegliwości u dzieci, które w innych obszarach wykazywały wolniejszy rozwój, co objawiają się również problemami z mową czy też większą niezgrabnością w ruchach.
Za rozwój moczenia nocnego mogą też odpowiadać odruchy prymitywne, które w odpowiednim czasie nie zanikną. Jeżeli nie dojdzie do zaniku odruchu Galanta przed ukończeniem pierwszego roku życia, może to wiązać się z rozwojem moczenia nocnego.
Reklama
Nocne moczenie u dzieci
Fakt, że dziecko moczy się do ok. 5 roku życia w nocy jest zjawiskiem normalnym. Natomiast moczenie się u dzieci, które przekroczyły ten wiek, np. moczenie nocne u 7-latka, powinno niepokoić.
Pomimo tego, że trudne jest dokładne wskazanie, ile dzieci w Polsce się moczy, można stwierdzić, że często dochodzi do samoistnego ustępowania problemu. Wśród:
- 5-latków moczy się około 12,7% dzieci,
- 6-latków - 8,6% dzieci,
- w grupie 7-latków - 5,8% dzieci,
- a w grupie 8-latków - 5% dzieci.
Niestety, problem dotyczy również starszych dzieci. Moczenie nocne u dzieci w wieku szkolnym prowadzi do trudności w nawiązywaniu relacji, kłopotach z akceptacją i adaptacją w środowisku, może też wywoływać zaburzenia emocjonalne.
Co ciekawe, badania w użyciem Skali Postaw wobec Choroby, wykazały, że dzieci, u których występuje moczenie się nocne, czują się bardziej chore niż te z astmą czy chorobami układu krążenia. Wady rozwojowe rozpoznaje się:
- w pierwotnym monosomatycznym moczeniu nocnym u 1% dzieci,
- u 15% dzieci z wtórnym moczeniem nocnym.
Z badań opublikowanych przez Katherine M. Graham oraz Jaya B. Levy’iego nocne moczenie u chłopców obserwuje się na podobnym poziomie co u dziewczynek.
Co ciekawe, już w latach 50. ubiegłego stulecia rozpoznano, że dzieci moczące się w nocy mimowolnie wytwarzają więcej moczu niż pozostałe.
Warto też wspomnieć, że część dzieci - zdaniem przywołanych specjalistów - można wyleczyć z moczenia nocnego usuwając im migdałki albo wyrośla adenoidalne lub jedne i drugie.
Reklama
Nocne moczenie u nastolatków
Warto zwrócić uwagę, że problem nocnego moczenia nie omija również starszych dzieci. Jak szacują specjaliści na czele z Bożeną Eberdt-Gołąbek, moczenie nocne u dzieci starszych dotyczy odpowiednio:
- 5% dzieci w wieku 9-11 lat,
- 3,7% dzieci w wieku 12-14 lat.
Wśród przyczyn moczenia nocnego u nastolatków wymienić można zbyt mały pęcherz i wiele innych powodów związanych z wadami anatomicznymi układu moczowego.
Należy wskazać, że przekonanie, iż nocne moczenie u nastolatków ma podłoże psychiczne jest dość przestarzałe. Tego rodzaju poglądy dominowały jednak około 20-30 lat temu.
Moczenie nocne u starszych dzieci może mieć związek z ADHD, a także wadami układu moczowego czy też infekcjami.
Reklama
Nocne moczenie u dorosłych
Kwestia moczenia nocnego nie omija również osób dorosłych. Nocne moczenie u dorosłego nie powinno być jednak powodem do wstydu, ale raczej do poszukiwania przyczyn takiego stanu rzeczy.
Zazwyczaj taka dolegliwość to konsekwencja infekcji bakteryjnych czy grzybiczych, a także niewydolności nerek. Niekiedy wpływ na pojawienie się problemu ma zmniejszona pojemność pęcherza, np. wynikająca z wady albo będąca efektem operacji.
Nocne moczenie u dorosłego mężczyzny może być wywołane przerostem prostaty i innymi chorobami układu moczowo-płciowego.
Okazuje się, że nietrzymanie moczu częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Jak podają Marlena Aleksandra Maziarska, Agnieszka Sobolewska, Weronika Mościan, Iwona Twardak, w tej pierwszej grupie takich epizodów doświadczyło 30-60 proc. kobiet i 3-11 proc. mężczyzn.
Wpływ na ich rozwój mogą mieć przebyte operacje ginekologiczne lub urologiczne, zaburzenia neurologiczne (w tym urazy rdzenia kręgowego, choroba Parkinsona, udar, stwardnienie rozsiane).
Otyłość i ograniczona aktywność fizyczna to kolejne czynniki predysponujące do wystąpienia moczenia.
Czynnikami sprzyjającymi moczeniu się jest:
- płeć żeńska,
- zaawansowany wiek,
- rasa kaukaska.
Ciąża i porody drogami natury znacznie zwiększają ryzyko moczenia nocnego u kobiet.
Zdaniem K. M. Graham, J. B. Levy’iego, w znacznej mierze moczenie dotyczy seniorów. Moczenie nocne u starszych ludzi może być wywołane zwiotczeniem mięśni dna miednicy, a także szeregiem chorób, np. Alzheimera czy Parkinsona.
Obserwuje się również nocne moczenie w ciąży związane z parciem na pęcherz w wyniku powiększenia się macicy.
Reklama
Specjalista od nocnego moczenia
Diagnostykę moczenia nocnego można rozpocząć u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, lekarza internisty lub pediatry. Następnie ten specjalista może wypisać skierowanie do urologa albo nefrologa.
Moczeniem nocnym u dzieci może zająć urolog dziecięcy. Pacjent może też skorzystać z diagnostyki przeprowadzonej przez endokrynologa, neurologa albo kardiologa.
Do tych specjalistów niezbędne jest skierowanie POZ, chyba, że decydujesz się na skorzystanie z wizyty prywatnej. Z uwagi na złożoność natury tego schorzenia, warto jest przeanalizować różne możliwe podłoża moczenia nocnego, w tym choroby, których leczeniem zajmują się wskazani specjaliści.
Terapia nocnego moczenia
Zastanawiasz się, jak wyleczyć moczenie nocne? Zasadniczo stosuje się w tym celu sposoby behawioralne i farmakologiczne.
Wśród metod behawioralnych wymienić można ograniczenie podawania płynów na 2 godziny przed snem, zmniejszenie spożycia nabiału na 4 godziny przed położeniem się spać i oddanie moczu przed pójściem spać.
Można też zdecydować się na kalendarz moczenia nocnego i notować momenty, kiedy do niego doszło. Inne metody leczenia moczenia nocnego to akupresura i hipnoza, choć jak twierdzą K. M. Graham, J. B. Levy, dają raczej nieznaczne efekty.
Konsekwencją moczenia nocnego mogą być trudności psychologiczne. Dlatego, jeżeli problem obniża samopoczucie, warto wdrożyć psychoterapię.
Leki na nocne moczenie
Z reguły leki na moczenie nocne nie zwalczają przyczyny, ale wspierają organizm do momentu wyleczenia innymi metodami. Wybiera się często lekarstwa, w składzie których znajduje się octan desmopresyny, który zmniejsza wydzielanie moczu w nocy.
Leczenie farmakologiczne moczenia nocnego może obejmować również podawanie leków antycholinergicznych czy imipraminy.
W przypadku tabletek na moczenie nocne zawierających imipraminę wskazuje się na różne wskaźniki wyleczenia sięgające od 64 do 80 proc. (K. M. Graham, J. B. Levy). Warto jednak podkreślić, że w przypadku nagłego odstawienia tego preparatu długotrwałe ustąpienie problemów rozpoznaje się zaledwie u co 4. pacjenta.
Aby działać skuteczniej lekarze łączą często ze sobą leki cholinolityczne z desmopresyną. Takie połączenie sprawdza się także w przypadku moczenia dziennego.
Leki na moczenie nocne u dzieci zazwyczaj zawierają takie substancje jak np. chlorek oksybutaniny. Istnieją również leki na moczenie nocne bez recepty, które działają wzmacniająco na mięśnie dróg moczowych i na naczynia krwionośne.
Domowe sposoby na nocne moczenie
Chcąc pozbyć się moczenia nocnego, warto skorzystać z tych kilku wskazówek. Oczywiście, nie zastąpią one wizyty u lekarza, ale mogą pomóc w walce o zdrowie. Sposoby na moczenie nocne to:
- wyrobienie nawyku opróżniania pęcherza tuż przed pójściem spać,
- ograniczenie picia napojów przed pójściem spać,
- rezygnacja z pieluch czy pieluchomajtek,
- akceptacja siebie lub innej osoby, która doświadcza wśród domowników tego problemu,
- prowadzenie obserwacji nocy suchych i mokrych.
Jeżeli chodzi o domowe sposoby na moczenie nocne u mężczyzn i kobiet, dobrze jest zatroszczyć się o to, by przed snem nie spożywać alkoholu i kofeiny. Dobrze też zadbać prawidłową wagę, która może pomóc ograniczyć problem moczenia nocnego.
Warto też udać się do urologa lub ginekologa, gdyż moczenie nocne może mieć swoje podłoże w chorobach układu płciowego.
Zioła na nocne moczenie
Niektórzy stosują na moczenie nocne leczenie ziołami. Trzeba jednak pamiętać, że takie sposoby warto zweryfikować u specjalisty z uwagi na to, że np. wiele ziół wchodzi w interakcję z lekami, co może okazać się niebezpieczne w skutkach.
Metody medycyny naturalnej na moczenie nocne to m.in. przyjmowanie ziół takich jak:
- liść mięty pieprzowej,
- ziele krwawnika,
- kwiatostan lipy,
- liść melisy.
Należy uważać podając zioła na moczenie nocne u dzieci z uwagi na to, że nie wszystkie substancje (podobnie jak leki) są bezpieczne dla najmłodszych.
Zioła, które raczej nie powinny zagrażać najmłodszym (chyba, że przyjmują jakieś leki wchodzące w interakcje z tymi substancjami), to melisa, kwiat lipy, pokrzywa czy czystek.
Majtki na moczenie nocne
W przypadku pojawienia się problemu moczenia nocnego, warto pamiętać o higienie osobistej. Można skorzystać np. z wkładek, które doskonale dopasują się do kobiecej i męskiej anatomii.
Polecane są przede wszystkim osobom mobilnym. Innym rozwiązaniem są pieluchomajtki, zapewniające suchość. Osobom niesamodzielnym polecane są pieluchomajtki zapinane na rzepy albo pas biodrowy. Taka bielizna na moczenie nocne jeżeli jest jednorazowa, nie powinna być ponownie prana i suszona.
Niezwykle ciekawym rozwiązaniem wypuszczonym na rynku amerykańskim były pieluchomajtki zaopatrzone w chip oceniający częstotliwość i objętość mikcji. Umożliwiają one perfekcyjne dopasowanie majtek do potrzeb osób moczących się.
Aby nie martwić się o pobrudzenie pościeli czy zniszczenie materaca, można też zdecydować się na podkłady na moczenie nocne albo specjalne prześcieradło. Zabezpieczają one przed przedostaniem się wilgoci w głąb materaca.
Zapobieganie nocnemu moczeniu
Jedną z metod leczenia moczenia nocnego jest budzenie w celu oddania moczu. Do ciała przyłączone jest urządzenie na moczenie nocne, które wybudza konkretną osobę w momencie chęci opróżnienia pęcherza.
Zdaniem K. M. Graham, J. B. Levy, alarm wybudzeniowy na moczenie nocne ma wysoką skuteczność, sięgającą nawet 66-70 proc. Aby odnieść sukces, niezbędne jest stosowanie tej metody przez 3-4 miesiące każdej nocy.
Zaletą jest w tym przypadku szansa na całkowite wyleczenie bez pojawienia się efektów niepożądanych. Wadą natomiast budzenie innych członków rodziny.
Dobrze jest też prowadzić dzienniczek moczenia nocnego i zapisywać, co wydarzyło się wcześniej przed zmoczeniem łóżka czy bielizny.
