Co to jest motylica wątrobowa?
Motylica wątrobowa (łac. Fasciola hepatica) jest pasożytem bytującym przede wszystkim w organizmach ssaków roślinożernych, w tym koni, bydła, owiec, zajęcy i królików, ale też niekiedy kolonizującym ustrój człowieka.
W biologicznej systematyce motylica wątrobowa klasyfikowana jest jako przywra digeniczna, będąc przypisaną do gromady płazińców. Pasożyt ten w dorosłej postaci osiąga nawet do 50 milimetrów długości i około 10 mm grubości. Ma ciało spłaszczone i lekko przeźroczyste, pokryte specjalną ochronką i kolcami, które umożliwiają zagnieżdżenie się w organizmie żywiciela, a także zapobiegają strawieniu w drogach pokarmowych.
Motylica wątrobowa charakteryzuje się wyjątkowo skomplikowanym cyklem rozwojowym, obejmującym kilka postaci i wymagającym przynajmniej dwóch żywicieli. Choć u człowieka występuje stosunkowo rzadko, stanowi znaczne niebezpieczeństwo, prowadząc do rozwoju choroby zwanej fascjolozą (łac. fasciolosis). Jest to dolegliwość obejmująca drogi żółciowe wątroby, wywołująca zaburzenia funkcji tego organu, a także zaburzenia trawienia. W skrajnych przypadkach powikłaniem zakażenia motylicą wątrobową może być żółtaczka.
Reklama
Jak można się zarazić przywrą wątrobową?
Człowiek przywrą wątrobową zaraża się sporadycznie, aczkolwiek przypadki takie są odnotowywane. Najczęściej do kolonizacji dróg żółciowych organizmu ludzkiego dochodzi wskutek spożycia nieprzetworzonych, surowych i niedokładnie umytych roślin (głównie warzyw i traw), na których powierzchni znajdują się larwy motylicy.
Źródłem problemów może też być picie nieprzegotowanej wody z naturalnych zbiorników (źródełka, strumienie, rzeki, stawy etc.). Larwy motylicy rozwijają się w wątrobie, gdzie po około 7 dniach osiągają dorosłą postać i wywołują fascjolozę. Co ważne – przywra wątrobowa nie przenosi się z człowieka na człowieka. W szczególnych przypadkach można natomiast zarazić się nią spożywając produkty zwierzęce, ale tylko w sytuacji, gdy zawierają one fragmenty wątroby i są świeże, surowe lub niedogotowane (niedosmażone).
Reklama
Cykl rozwojowy motylicy wątrobowej
Zanim przywra osiągnie dojrzałą postać i zdolność do wywoływania objawów chorobowych, przechodzi kilka faz rozkwitu.
Cykl rozwojowy motylicy wątrobowej uchodzi za jeden z najbardziej skomplikowanych w świecie przyrody, w przebiegu którego następuje przemiana tzw. pokoleń partenogenetycznych (postaci dorosłe) oraz hermafrodytycznego (postać larwalna). W Polsce głównym żywicielem larw jest zazwyczaj błotniarka moczarowa, ślimak z rodziny błotniarkowatych, jeśli natomiast chodzi o dojrzałe osobniki, bytują one – tak jak wspomniano wyżej – w organizmach zwierzęcych. Jak przebiega cykl?
- Dojrzałe pasożyty składają jaja, które następnie wydalane są wraz z kałem żywicieli do środowiska przyrodniczego.
- Z zapłodnionych jaj rozwijają się larwy miracydium. Przenikają one do organizmu błotniarki moczarowej, gdzie przekształcają się w tzw. sporocystę, stanowiącą pierwszą postać w cyklu pokoleń partenogenetycznych.
- W dalszej kolejności powstają tzw. redie macierzyste, a w nichredie potomnelub cerkarie, będące pierwszymi larwami pokolenia hermafrodytycznego.
- Ceriakie opuszczają organizm ślimaka i trafiają do środowiska, bytując głównie na powierzchni traw, w rejonach podmokłych. W międzyczasieprzekształcając się w drugą larwę, czyli metacerkarię, niezwykle odporną na warunki zewnętrzne, zdolną bytować poza organizmem żywiciela nawet do kilkunastu miesięcy.
- Koniec cyklu związany jest z przedostaniem się metacerkarii do organizmu żywiciela zwierzęcego, gdzie zagnieżdża się ona w drogach żółciowych wątroby, osiąga dojrzałą postać i składa jaja.
Reklama
Objawy motylicy wątrobowej
Motylica wątrobowa kolonizuje organizm człowieka początkowo bezobjawowo lub też dając symptomy, które są mało charakterystyczne i nieszczególnie uciążliwe. W przypadku rozwoju fascjolozy, objawy motylicy wątrobowejprzypominają niestrawność lub przeziębienie.
Objawy przywry wątrobowej to między innymi:
- stan podgorączkowy lub lekka gorączka,
- ból brzucha, nudności, niestrawność, biegunki, zaparcia,
- bóle mięśni i stawów,
- brak apetytu, zwłaszcza niechęć do potraw tłustych i smażonych,
- osłabienie, apatia, znużenie,
- niekiedy pokrzywka skórna,
- niekiedy zapalenie błony śluzowej gardła.
W zaawansowanej postaci fascjoloza prowadzi do przekrwienia i powiększenia wątroby, poważnego zaburzenia jej funkcji, skutkującego znacznych rozmiarów problemami trawiennymi. Uszkodzenia powodowane przez pasożyty w wątrobie mają charakter perforacji – możliwe w związku z tym jest krwawienie wewnętrzne, a następnie bliznowacenie. Rozwinąć się może zapalenie otrzewnej, dochodzi też do powiększenia węzłów chłonnych. Nieleczona i powikłana fascjoloza może przekształcić się w żółtaczkę.
Reklama
Leczenie motylicy wątrobowej
Leczenie motylicy wątrobowej i wywoływanej przez nią fascjolozy ma charakter farmakologiczny. Lekiem rutynowo stosowanym w tego typu schorzeniach jest bitionol, w użyciu są też triklabendazoli albendazol. Są to typowe leki przeciwpasożytnicze, wykazujące skuteczność przeciwko Fasciola hepatica. Przyjmując je należy dokładnie przestrzegać zaleceń dotyczących dawkowania. Przykładowo, bitionol aplikuje się co drugi dzień, przez 4 tygodnie, w dawce 40 mg na każdy kilogram masy ciała.
Oprócz środków farmakologicznych, na motylicę wątrobową stosować też można produkty ziołowe (ostropest plamisty, goździk). Pamiętać również należy o działaniach profilaktycznych, pozwalających uniknąć zachorowania.
Kluczowe jest, aby:
- nie jeść niemytych warzyw,
- nie gryźć, nie ssać traw, w szczególności zerwanych na podmokłych łąkach,
- nie pić wody z naturalnych źródeł,
- nie jeść surowych lub niedogotowanych produktów odzwierzęcych, w szczególności wątroby.
.png)
