Subkliniczna nadczynność tarczycy - co to znaczy? Przyczyny i objawy

Czym jest nadczynność tarczycy?

Nadczynność tarczycy, inaczej określana jako hipertureoza, to dysfunkcja charakteryzująca się nadmierną produkcją hormonów tarczycowych - trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Wpływają one na metabolizm i wytwarzaną energię.

Praca tarczycy koreluje z pracą przysadki, która wydziela hormon tyreotropowy (TSH). Kiedy jest go za dużo, dochodzi do nadczynności tarczycy. Towarzyszy jej przerost gruczołu (powiększona tarczyca) i przyspieszenie akcji serca. Co ciekawe, choroby tarczycy występują częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Przyczyny nadczynność tarczycy

Zbyt mała ilość jodu w organizmie zaburza produkcję hormonów tarczycy. Stężenie tyroksyny i trójjodotyroniny obniża się. W związku z tym przysadka zwiększa syntezę TSH. TSH działa na tarczycę pobudzająco – powoduje zwiększenie liczby komórek, które budują narząd.

Dzięki temu tarczyca stara się produkować wystarczającą ilość hormonów. Jeśli niedobór jodu trwa dłuższy czas lub okresy jego niedoboru przeplatają się z okresami prawidłowej podaży, cała tarczyca ulega powiększeniu i tworzy się wole.

Na początku są to tzw. wole proste – budowa tarczycy nie jest zaburzona. W miarę upływu czasu jedne komórki tarczycy dzielą się szybciej, inne wolniej. W związku z tym w niektórych obszarach tarczycy pojawiają się zgrubienia, czyli guzki. Dochodzi do rozwoju wola wieloguzkowego.

Na tym etapie choroby jedyne objawy wynikają z powiększenia tarczycy. Jeśli organizm zaczyna otrzymywać odpowiednią ilość jodu, produkcja tyroksyny i trójjodotyroniny jest wystarczająca. Organizm znajduje się w stanie eutyrozy – stężenia hormonów są prawidłowe. 

Taki stan rzeczy może utrzymywać się przez wiele lat. Guzki w tarczycy powiększają się, aż w pewnym momencie zaczynają produkować hormony w sposób tzw. autonomiczny – wyzwalają się spod kontrolującego wpływu przysadki i uwalnianego przez nią TSH. W organizmie zwiększa się stężenie tyroksyny i trójodotyroniny.

Objawy nadczynności tarczycy mogą wystąpić nagle, pod wpływem podaży dużej dawki jodu. Jod może być zawarty w:

• środkach odkażających (np. jodyna),
• w leku antyarytmicznym (amiodaron),
• radiologicznych środkach cieniujących (używanych np. w trakcie zabiegów koronarografii – obrazowaniu naczyń wieńcowych);

Częściej objawy nadczynności tarczycy rozwijają się bardzo powoli i chory przez dłuższy czas może ich nie dostrzegać. Jest to faza tzw. subklinicznej nadczynności tarczycy, która po pewnym czasie przechodzi w kliniczną (pełnoobjawową) nadczynność.

Objawy nadczynności tarczycy

Podejrzenie wystąpienia nadczynności tarczycy mogą nasunąć następujące objawy obserwowane przez pacjenta i jego bliskich: 

• chory jest nadmiernie płaczliwy, drażliwy, pobudzony ruchowo (nie może usiedzieć w miejscu), występuje drżenie rąk,
• cierpi z powodu bezsenności, często ma uczucie ogarniającego go lęku, ma trudności w skupieniu uwagi,
• jego skóra jest ocieplona, zaczerwieniona i wilgotna,
• jego mięśnie stają się słabsze i szybko się męczą,
• włosy i paznokcie stają się cienkie, łamliwe, włosy mogą zacząć wypadać,
• chory odczuwa przyśpieszone bicie i kołatanie serca (jest to wyrazem zaburzeń rytmu serca), może towarzyszyć mu duszność,
• pojawia się częste oddawanie stolca lub biegunka, zwiększa się także ilość oddawanego moczu,
• mimo zwiększonego apetytu następuje spadek masy ciała,
• u kobiet mogą pojawić się zaburzenia miesiączkowania (rzadkie miesiączki lub ich brak),
• tarczyca ulega powiększeniu, tworząc wole guzkowe (jeśli osiągnie ono znaczne wymiary, może powodować następujące objawy: występowanie uczucia ucisku na szyi, utrudnione oddychanie, rzadziej kaszel i zaburzenia połykania);

Reklama

Czym jest subkliniczna nadczynność tarczycy?

Subkliniczna nadczynność tarczycy określana jest także jako małoobjawowa lub skąpoobjawowa albo utajona, bądź też podkliniczna postać nadczynności tarczycy. Do tej nieprawidłowości dochodzi wówczas kiedy poziom TSH (hormon tyreotropowy) spada poniżej normy, przy jednocześnie poprawnych wskazaniach stężeń hormonów gruczołu tarczowego fT3 (trijodotyronina) i fT4 (tyroksyna).

Wymienione hormony są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ odpowiadają one za właściwy przebieg czynności większej części tkanek ludzkiego ustroju. Wzrastanie, rozwój (w tym także płciowy), regulacja ciepła, poprawne działanie układu kostnego, nerwowego, ale też krwionośnego, dobry metabolizm – to główne zadania gruczołu tarczycy.

Jeśli jego praca zostanie zaburzona, pojawiają się objawy sugerujące nadczynność lub niedoczynność gruczołu.

Utajona nadczynność tarczycy to jedno z takich zaburzeń, które zwykle pojawia się u osób starszych. Wówczas zwiększa się ryzyko wystąpienia schorzeń i nieprawidłowości związanych m.in. z układem sercowo-naczyniowym.

Podkliniczna nadczynność tarczycy może przekształcić się w jawną nadczynność.

Reklama

Co wywołuje subkliniczną nadczynność tarczycy?

Jakie czynniki mają wpływ na pojawienie się zaburzenia, jakim jest subkliniczna nadczynność tarczycy? Przyczyny małoobjawowej nadczynności tarczycy to: choroba Gravesa-Basedowa, wole guzkowe nadczynne, autonomiczny guzek tarczycy, które najczęściej mają swój finał w jawnej postaci nadczynności tarczycy. 

Do podklinicznej nadczynności tarczycy może także doprowadzić stosowanie leków zastępujących hormony tarczycy u pacjentów leczonych na niedoczynność tarczycy (za duża dawka leku może przyczynić się do rozwoju małoobjawowej nadczynności tarczycy).

Jednocześnie należy wykluczyć istnienie innych powodów mogących mieć wpływ na obniżenie poziomu TSH, do których należą m.in.:

• zespół pozatarczycowy, 
• oddziaływanie przyjmowanych przez pacjenta lekarstw (np. glikokortykoidów, czy dopaminy), 
• niedomaganie przysadki mózgowej, 
• faza cofania się nadczynności tarczycy. 

Kolejnym czynnikiem, z którym można pomylić subkliniczną nadczynność tarczycy jest ciąża, bowiem w pierwszym trymestrze spada poziom TSH i nie stanowi to anomalii. 

Reklama

Objawy subklinicznej nadczynności tarczycy

Objawy subklinicznej nadczynności tarczycy z reguły są mało charakterystyczne. Często zdarza się, że nie występują wcale lub w umiarkowanym zakresie. Stąd nie dziwią pojawiające się trudności diagnostyczne. 

U niektórych pacjentów daje się jednak zaobserwować takie symptomy, jak:

• migotanie przedsionków, 
• arytmię, 
• przyspieszone bicie serca (powyżej 100 uderzeń na minutę, która to dolegliwość nie mija nawet w nocy), 
• przerost mięśnia lewej komory serca, 
• mniejsza gęstość mineralna kości,
• niższe stężenie cholesterolu, 
• zwiększona aktywność enzymów wątrobowych i mięśniowych;

W jaki jeszcze sposób może przejawiać się subkliniczna nadczynność tarczycy? Objawy mogą również obejmować obniżoną tolerancję wysiłku fizycznego (osłabienie mięśniowe), a także pobudzenie psychomotoryczne.

Jak rozpoznać, że chodzi o tę nadczynność tarczycy? Subkliniczna postać tego zaburzenia jest do sprawdzenia dzięki analizie laboratoryjnej, w ramach której dwukrotnie (w kilkutygodniowych odstępach czasu) stwierdza się obniżony poziom TSH. Warto też określić stężenia hormonów fT3 i fT4, a także przeciwciał przeciwtarczycowych oraz zbadać powyżej przedstawione wskaźniki.

Reklama

Subkliniczna nadczynność tarczycy w ciąży

Ciąża oddziałuje na funkcjonowanie wielu organów, w tym tarczycy. Podczas pierwszego trymestru ciąży, a ściślej pod koniec tej fazy stwierdza się obniżony poziom TSH, co jest stanem fizjologicznym, o ile w kolejnych trymestrach stężenie tego hormonu tarczycowego wraca do normy.

Stanowi to wynik wpływu gonadotropiny kosmówkowej. Wówczas można powiedzieć, że jest to subkliniczna nadczynność tarczycy w ciąży. 

Jeśli wyniki określające poziom hormonów gruczołu tarczowego same się uregulują, należy tylko obserwować organizm przyszłej mamy pod kątem dysfunkcji tarczycy. Jeżeli jednak utajona nadczynność tarczycy przejdzie w jej jawną odmianę.

Niezwłocznie należy podjąć właściwe leczenie, ponieważ nadczynność tarczycy stanowi duże niebezpieczeństwo dla płodu, samej ciąży, jak i ciężarnej.

Reklama

Subkliniczna nadczynność tarczycy u dzieci

U dzieci i młodzieży nadczynność tarczycy jest rzadko występującym schorzeniem, nie oznacza to, że jest to łagodna choroba. Może bowiem mieć ona poważne konsekwencje zdrowotne. Nieprawidłowo rozpoznana lub nieleczona, może wpływać na proces wzrostu i rozwoju.

Hormony wydzielane przez tarczycę oraz przysadkę odpowiadają za ogólny rozwój psychiczny i fizyczny, gdyż stymulują wzrost tkanek i narządów, w tym także układu nerwowego i kostnego, co jest bardzo ważne we wczesnych latach życia.

U dzieci najczęstszą przyczyną (aż 95% przypadków) jest choroba Gravesa-Basedowa. To autoimmunologiczne schorzenie, w którego przebiegu dochodzi do zaniku tolerancji immunologicznej wobec własnych tkanek tarczycy. W rezultacie organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko receptorom dla TSH (TRAb), co stymuluje tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów.

Natomiast jeśli mama cierpi na chorobę Gravesa-Basedowa, dziecko może dotknąć autoimmunologiczna nadczynność tarczycy u nowordoków. Wynika z przejścia przez łożysko do organizmu dziecka przeciwciał, które stymulują tarczycę do wzmożonego wydzielania.

W pozostałych przypadkach przyczyny są takie same jak u dorosłych.

Nadczynność tarczycy objawia się u dzieci poprzez:

• nadpobudliwość,
• problemy z koncentracją,
• drażliwość,
• osłabienie mięśni (drżenie rąk),
• zaburzenia rytmu serca i ciśnieniea tętniczego,
• częstsze wypróżnianie,
• nadmierna potliwość,
• wypadanie i łamliwość włosów,
• ciepłota i wilgotność skóry,
• zaczerwienienie spojówek i powiek,
• wytrzeszcz;

Przez nadczynność tarczycy wykształcić się mogą współistniejące choroby, jak: ADHD, stany lękowe, zaburzenia adaptacyjne, choroba afektywna dwubiegunowa czy depresja. Dojść może nawet do myśli samobójczych.

Diagnostyka przebiega w taki sam sposób jak u orosłych, czyli poprzez badania krwi, USG czy biopsję.

Leczenie nadczynności tarczycy u dzieci obejmuje poniższe metody terapeutyczne: 

• leki przeciwtarczycowe, 
• radioaktywny jod, 
• leczenie operacyjne (chirurgiczne usunięcie gruczołu tarczowego),
• leki pomocnicze (β-adrenolityki, preparaty jodu, glikokortykosteroidy, węglan litu, nadchloran potasu i nadchloran sodu);

W przypadku nadczynności tarczycy u dzieci sprawdzić może się również odpowiednia dieta.

Reklama

Czy przełom tarczycowy może być skutkiem subklinicznej niedoczynności tarczycy?

Niezwykle groźnym powikłaniem każdej nadczynności tarczycy jest tzw. przełom tarczycowy. Jego cechą charakterystyczną jest szybkie narastanie objawów i znaczne pogorszenie stanu chorego!

Osoby szczególnie zagrożone jego wystąpieniem to:

• pacjenci nieprawidłowo leczeni (np. nie przyjmujący regularnie leków),
• osoby z nierozpoznaną i w konsekwencji tego nie leczoną nadczynnością tarczycy;

Przełom może być też wywołany infekcją bądź inną ciężką chorobą, a także operacją chirurgiczną przeprowadzaną u pacjenta, który ma niewyrównany poziom hormonów tarczycy.

Przełom tarczycowy jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia. Dlatego bardzo ważne jest, żeby zarówno pacjent, jak i jego rodzina byli w stanie szybko rozpoznać niepokojące objawy i wezwać pomoc.

Objawy przełomu tarczycowego

Do objawów zwiastunowych (zapowiadających możliwość wystąpienia) przełomu należą:

• bezsenność, której mogą towarzyszyć halucynacje,
• nasilenie drżenia mięśniowego,
• nudności i wymioty,
• gorączka,
• znaczne zmniejszenie masy ciała;

Do właściwych objawów przełomu tarczycowego zaliczamy:

• gorączkę (powyżej 38°C),
• odwodnienie (poprzedzone wzmożoną potliwością) charakteryzujące się suchością błon śluzowych i skóry, zmniejszeniem ilości wydalanego moczu, obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi i osłabieniem,
• znaczne przyspieszenie akcji serca,
• pobudzenie, ale czasem apatia, prowadząca nawet do śpiączki,
• nasilenie pozostałych objawów nadczynności tarczycy;

Leczenie subklinicznej nadczynności tarczycy

Jakie jest postępowanie, kiedy zostanie wykryta subkliniczna nadczynność tarczycy? Leczenie uzależnia się od konkretnej osoby, zgłaszanych przez nią objawów, przyczyn zaburzenia oraz ewentualnych schorzeń towarzyszących (takich jak np. migotanie przedsionków, osteoporoza). 

Na terapię lekami przeciwtarczycowymi stawia się zwłaszcza w przypadku starszych osób, które ukończyły 65. rok życia oraz młodszych, u których stwierdzono poważne choroby serca, osteoporozę, albo które skarżą się na uciążliwe symptomy utajonej nadczynności tarczycy. 

Jeżeli małoobjawową nadczynność tarczycy spowodowała terapia nadmiernymi dawkami hormonów tarczycowych w niedoczynności tarczycy, należy obniżyć porcje leku. 

Nierzadko ma miejsce remisja utajonej nadczynności tarczycy, dlatego potrzeba wprowadzenia terapii powinna być uzasadniona.

To, czy leczyć subkliniczną nadczynność tarczycy, czy pozostawić ją do uważnej obserwacji, leży w gestii lekarza. On też decyduje o metodzie ewentualnej kuracji. 

Do kogo po pomoc z subkliniczną nadczynnością tarczycy?

Pacjent, który zauważy u siebie niepokojące objawy, mogące wskazywać na nadczynność tarczycy, powinien udać się do lekarza endokrynologa. Oczywiście najlepiej zacząć od wizyty u swojego lekarza rodzinnego, który skieruje do specjalisty.

Na początku wizyty lekarz zbierze dokładny wywiad chorobowy:

• zapyta o początek dolegliwości,
• ich charakter,
• nasilenie (przed wizytą warto sobie przypomnieć, kiedy dokładnie pojawiły się pierwsze objawy i jak zmieniały się w czasie);

Następnie będzie chciał uzyskać informacje na temat:

• innych chorób, na które cierpi pacjent,
• zabiegów operacyjnych, którym został poddany w przeszłości,
• aktualnie zażywanych leków (dotyczy to tylko leków stosowanych długotrwale – jeśli jest ich sporo, warto sobie wcześniej przygotować ich listę).
• stosowane używki (alkohol, papierosy, narkotyki),
• alergie,
• choroby występujące w rodzinie (rodzice, rodzeństwo, dziadkowie) – zwłaszcza choroby dotyczące tarczycy. 
• ekspozycję na duże dawki jodu, który może być zawarty w środkach odkażających (np. jodyna), w leku antyarytmicznym (amiodaron) i radiologicznych środkach cieniujących (używanych np. w trakcie zabiegów koronarografii – obrazowaniu naczyń wieńcowych);

Należy pamiętać, żeby powiedzieć lekarzowi o wszystkim, co nas w danej chwili niepokoi. Nie należy lekceważyć takich objawów, jak:

• zmiana apetytu,
• zaburzenia w oddawaniu stolca i moczu (na przykład konieczność częstszego chodzenia do toalety),
• pojawiające się trudności w zasypianiu,
• nadmierna senność;

Po zebraniu wywiadu lekarz rozpocznie badanie pacjenta. Na początku dokona badania ogólnego:

• węzłów chłonnych,
• brzucha,
• obejrzy skórę,
• błony śluzowe (zajrzy do gardła),
• osłucha serce i płuca,
• zmierzy ciśnienie i tętno,
• skontroluje siłę i napięcie mięśni;

Potem przystąpi do badania tarczycy. Jeśli dysponuje aparatem, może też wykonać badanie USG gruczołu. Na koniec zleci badania laboratoryjne (z krwi),. Dopiero po uzyskaniu ostatecznych wyników, postawi końcowe rozpoznanie i wspólnie z pacjentem zastanowi się nad dalszym postępowaniem.

Leczenie nadczynności tarczycy

Leczenie wola guzkowego toksycznego obejmuje następujące rodzaje terapii:

• leczenie farmakologiczne – jest to tzw. leczenie zachowawcze,
• terapia jodem promieniotwórczym jest to tzw. leczenie radykalne,
• operacyjne usunięcie gruczołu tarczowego;

Po zdiagnozowaniu wola guzkowego lekarz wraz z pacjentem musi podjąć decyzję co do wyboru właściwej terapii. Bez względu na ostateczną decyzję, leczenie należy zacząć od stosowania doustnych leków przeciwtarczycowych, które obniżą ilość krążących we krwi hormonów tarczycy i spowodują ustąpienie uciążliwych objawów nadczynności tarczycy.

Uzyskanie eutyrozy – prawidłowego stężenia hormonów tarczycy we krwi – jest warunkiem koniecznym do wdrożenia leczenia radykalnego.

• Leczenie farmakologiczne

Istnieją 2 główne leki przeciwtarczycowe, należące to grupy tionamidów: tiamazol (nazwa handlowa to Metizol, Thyrozol) i propylotiouracyl (Thyrosan).

Powyższe leki hamują produkcję hormonów w tarczycy. Ich działanie rozpoczyna się pomiędzy 1 a 3 tygodniem od początku leczenia. Po 3-6 tygodniach lekarz ponownie zleci oznaczenie we krwi stężeń TSH i FT4. Lekiem zalecanym (tzw. lek pierwszego rzutu) jest tiamazol.

Propylotiouracyl stosowany jest u pacjentów, u których wystąpi reakcja alergiczna po podaniu tiamazolu i u kobiet w ciąży.

W przypadku stosowania powyższych leków należy pamiętać o ich możliwych działaniach niepożądanych. Najgroźniejszym z nich (na szczęście bardzo rzadkim – dotyczy mniej niż 0,5% pacjentów!) jest wystąpienie agranulocytozy (czyli znacznego obniżenia białych ciałek krwi).

Dlatego lekarz powinien zlecić wykonanie morfologii krwi w pierwszych tygodniach leczenia. Brak białych ciałek krwi powoduje, że organizm jest narażony na groźne infekcje, ponieważ nie jest w stanie poradzić sobie z bakteriami i wirusami.

Jeśli na początku stosowania tionamidów u pacjenta wystąpi wysoka gorączka i ból gardła, powinien on natychmiast udać się do lekarza w celu wykonania morfologii krwi!

Obydwa leki przyjmuje się doustnie. Należy pamiętać, że w przypadku wola guzkowego toksycznego odstawienie leków w każdym przypadku prowadzi do nawrotu dolegliwości. Z tego powodu konieczne jest wdrożenie leczenia radykalnego!

• Leczenie jodem promieniotwórczym (I-131)

Jod promieniotwórczy, tak samo jak jod zawarty w soli (który nie emituje promieniowania), gromadzi się w tarczycy. Elektrony uwalniane przez ten pierwiastek nieodwracalnie niszczą komórki tarczycy. Dzięki temu przestają one produkować hormony.

Prawidłowe stężenie hormonów osiąga się w ciągu 6 tygodni do 6 miesięcy. W tym okresie przejściowym może być konieczne stosowanie doustnych leków przeciwtarczycowych. Czasami po 6 miesiącach od podania jodu, zdarza się nawrót nadczynności – jest to wskazanie do zastosowania kolejnej dawki.

Guzki produkujące hormony zwykle nie znikają całkowicie, ale zmniejszają swoje rozmiary. Guzki zimne nie reagują na leczenie jodem.

Leczenie jodem promieniotwórczym jest zalecane u pacjentów:

• z małym wolem,
• bez guzków zimnych,
• po wykluczeniu występowania procesu nowotworowego,
• chorujących na przewlekłe choroby (nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca), które mogą uniemożliwić wykonanie operacji;

Przed wdrożeniem leczenia za pomocą jodu promieniotwórczego lekarz zleci odstawienie leków przeciwtarczycowych i wykonanie RTG klatki piersiowej – w celu oceny ucisku powiększonej tarczycy na tchawicę, a także badanie jodochwytności. W dniu podania leku pacjent zgłasza się na czczo - jod podawany jest doustnie.

Kobiety bezpośrednio przed leczeniem powinny wykonać test ciążowy tzw. z krwi, czyli oznaczyć poziom ß hCG – w celu wykluczenia ciąży. Pamiętaj, ciąża i karmienie piersią są przeciwwskazaniem do leczenia jodem promieniotwórczym!!

Po badaniu pacjent przez tydzień powinien unikać kontaktów z małymi dziećmi i kobietami w ciąży. Kobieta nie powinna zachodzić w ciążę przez okres 6-12 miesięcy po podaniu I-131. Mężczyzna przez 6 miesięcy nie powinien poczynać dziecka.

Młody wiek nie jest przeciwwskazaniem do leczenia I-131 - nie ma ryzyka trwałego upośledzenia płodności ani powstania wad wrodzonych u potomstwa.

• Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne jest zalecane u pacjentów z dużym wolem, które daje objawy uciskowe, a także w przypadku wola zawierającego guzki zimne. Pamiętaj! W przypadku podejrzenia procesu nowotworowego toczącego się w tarczycy, operacja wola guzkowego jest bezwzględnie konieczna!

Wykonuje się tzw. subtotalne (czyli częściowe) lub całkowite wycięcie tarczycy. Po operacji konieczna jest dożywotnia substytucja hormonów – pacjent przyjmuje tyroksynę. Powikłania po operacji z reguły są przejściowe. Należą do nich:

• zaburzenia stężenia wapnia we krwi (z powodu uszkodzenia przytarczyc),
• chrypka (z powodu porażenia nerwu krtaniowego).

Którą metodę leczenia wybrać?

Ostateczna decyzja co do wyboru metody leczenia radykalnego należy do pacjenta.

Wole guzkowe toksyczne to choroba, w której musimy zastosować leczenie radykalne. Pierwszym krokiem wykonanym przez pacjenta jest wybór odpowiedniej metody. Decyzję powinien podjąć po konsultacji z lekarzem. Bardzo ważne jest, żeby chory dokładnie zrozumiał, na czym polegają oba sposoby leczenia, jakie niosą ze sobą ryzyko i korzyści.

Leczenie operacyjne zawsze prowadzi do konieczności stosowania tyroksyny (np. Euthyrox) do końca życia. W przypadku leczenia I-131 może dojść do rozwoju niedoczynności tarczycy. Również wtedy niezbędne jest zażywanie tyroksyny. Lek stosuje się doustnie jeden raz na dobę, na czczo – przynajmniej 0,5 godziny przed posiłkiem.

Pokarm zmniejsza wchłanianie tyroksyny. Niezmiernie ważne jest przestrzeganie powyższych zaleceń. Pacjent powinien być świadomy, że nie należy samodzielnie zmieniać przepisanych dawek leków. Może to prowadzić do wystąpienia groźnych objawów niedoczynności tarczycy.

Niemniej istotne jest regularne zgłaszanie się na kontrole lekarskie i badanie stężenia hormonów we krwi. Na początku leczenia kontrole są częstsze, co 6 tygodni, potem co pół roku. Zwykle wystarczy oznaczenie poziomu TSH.

Dzięki temu lekarz i pacjent będą wiedzieć, czy stosowana dawka tyroksyny jest odpowiednia – nie prowadzi do nadmiaru lub niedoboru hormonów tarczycy w organizmie. Jeśli w trakcie leczenia zauważysz wystąpienie niepokojących objawów, skontaktuj się szybko z lekarzem – być może konieczna będzie zmiana dawki leku!

Zapobieganie nadczynności tarczycy

Jedynym sposobem zapobiegania jest spożywanie odpowiedniej ilości jodu w diecie. W dzisiejszych czasach w Polsce niedobór jodu został praktycznie wyeliminowany, dzięki stosowaniu soli kuchennej jodowanej. Jedynie kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny przyjmować dodatkowo ok. 150 μg jodu na dobę w postaci tabletek.

W przypadku wola guzkowego leczenie domowe nie istnieje. Niemniej w fazie występowania objawów nadczynności tarczycy (zanim leki zaczną działać) pacjent może pomóc sobie dietą. Nadmiar hormonów tarczycy powoduje wzrost zapotrzebowania energetycznego – trzeba dostarczać organizmowi więcej kalorii.

Pokarmy powinny być bogate w białko zwierzęce – należy spożywać od 1,5-2g białka/kilogram masy ciała (dla porównania: zdrowemu człowiekowi wystarczy 0,8 białka/kilogram masy ciała). Odpowiednim źródłem białka będą:

• kefiry,
• jogurty,
• mleko,
• chude mięsa (cielęcina, drób, wołowina, ryby),
• wędliny.

Tłuszcze powinny być pochodzenia roślinnego (oleje). Nie należy spożywać więcej niż 70 g tłuszczów na dobę. 

W nadczynności tarczycy wzrasta też zapotrzebowanie na witaminy A, C, B1. Dlatego należy jeść więcej:

• natki pietruszki,
• czerwonej papryki,
• brokułów,
• szpinaku (źródło witaminy C),
• marchewek,
• pomidorów (źródło witaminy A)
• jaj,
• ryb,
• produktów zbożowych
• mleka (źródło witaminy B1);

Częstą dolegliwością występującą w nadczynności tarczycy są biegunki, dlatego dieta zawsze powinna być lekkostrawna. Zaleca się unikanie produktów wzdymających, takich jak kapusta, groch, orzechy oraz potraw smażonych. W razie wystąpienia biegunki należy spożywać kleiki z ryżu bądź kaszy manny gotowanych na wodzie lub mleku z dodatkiem soli.