Funkcje tarczycy u dzieci a jej nadczynność
Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego. Składa się z dwóch płatów bocznych oraz wąskiej cieśni łączącej te płaty. U człowieka umiejscowiona jest u podstawy szyi.
Głównym zadaniem tarczycy jest produkcja hormonów:
- trójjodotyroniny (T3),
- tyroksyny (T4),
- kalcytoniny (odgrywa rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu);
T3 i T4 są odpowiedzialne za wiele podstawowych funkcji ludzkiego organizmu, przede wszystkim za metabolizm w jego narządach wewnętrznych i tkankach. Regulują one funkcjonowanie:
- układu pokarmowego,
- układu nerwowego,
- mięśni,
- serca.
Funkcje tarczycy takie same są u dzieci jak i osób dorosłych, jednak choroby tego gruczołu najczęściej występują u pacjentów w wieku pokwitania. Niemniej jednak zdarzają się również u dzieci, dając podobne objawy, choć trudniej je zauważyć, szczególnie u najmłodszych.
Reklama
Przyczyny nadczynności tarczycy u dziecka
Tarczyca u dzieci choruje z różnych powodów. Do najczęstszych przyczyn nadczynności należą:
- choroba Gravesa-Basedowa - jest to choroba autoimmunologiczna, polegająca na obecności we krwi przeciwciał stymulujących tarczycę do produkcji większej ilości hormonów niż w zdrowym organizmie; wśród dzieci schorzenie to jest rzadkością (tzw. rozlane wole toksyczne), częściej diagnozuje się ją u nastolatków niż młodszych pacjentów,
- autoimmunologiczna nadczynność tarczycy u noworodków - występuje u dzieci, których matka cierpi na chorobę Gravesa-Basedowa i wynika z przejścia przez łożysko do organizmu dziecka przeciwciał, które stymulują tarczycę do wzmożonego wydzielania;
- stan zapalny tarczycy - podostre zapalenie tarczycy o etiologii najpewniej wirusowej. Tarczyca jest powiększona i daje dolegliwości bólowe. Leczenie polega przede wszystkim na zmniejszeniu dolegliwości bólowych i stanu zapalnego. Stosowane są głównie niesterydowe leki przeciwzapalne, ewentualnie glikokortykosteroidy. W fazie nadczynności tarczycy nie wymaga stosowania leków przeciwtarczycowych. Natomiast czasami w fazie niedoczynności wymaga włączenia suplementacji hormonem tarczycy;
- początkowa faza choroby Hashimoto - jest to także choroba autoimmunologiczna, w której organizm wytwarza przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) oraz przeciw peroksydazie tarczycowej (anty-TPO);
- zespół oporności na hormony tarczycy - objawy tego schorzenia podobne są zarówno do tych, jakie daje nadczynność, jak i niedoczynność gruczołu tarczycowego (w tym zaburzenia emocjonalne i zaburzenia rozwoju układu kostnego);
- wole obojętne - wole tarczycowe powiększone na skutek świadomego spożycia syntetycznych preparatów lewotyroksyny w dawkach toksycznych. Leczenie polega zazwyczaj na podawaniu jodku potasu;
- wrodzona, nieuatoimmunologiczna nadczynność tarczycy - wynika z mutacji genu TSHR/Gsα kodującego receptory dla TSH i może być dziedziczona.
Rzadsze przyczyny choroby to:
- łagodne guzki tarczycy,
- nowotwór (gruczolak) przysadki wzmagający wydzielanie TSH (tyreotropinoma),
- guzy złośliwe tarczycy,
- ciąża (pobudzenie tarczycy przez ludzką gonadotropinę kosmówkową (hCG)).
Reklama
Jak się objawia nadczynność tarczycy u dzieci?
Nadczynność tarczycy polega na produkowaniu przez gruczoł większej ilości hormonów niż wynosi zapotrzebowanie organizmu. U dorosłych objawy tej dolegliwości są dość uciążliwe, w związku z tym nietrudno je rozpoznać.
U dzieci jednak często wymaga to dużej spostrzegawczości rodziców, ponieważ część symptomów bywa uznawana po prostu za cechy dziecka lub tłumaczona zmęczeniem czy innymi dysfunkcjami organizmu.
Najczęstsze objawy nadczynności tarczycy u dzieci to:
- dolegliwości skórne, takie jak nadmierna potliwość, wilgotność, zaczerwienienie skóry, nadmierne wypadanie włosów, świąd,
- ciągłe uczucie gorąca (u dzieci może objawiać się nieustannym rozbieraniem),
- drżenie rąk,
- drażliwość i lękliwość,
- pogorszenie koncentracji,
- nadpobudliwość,
- zaburzenia snu (problemy z zasypianiem, wybudzanie się w ciągu nocy, a także koszmary nocne),
- osłabienie mięśni (np. kłopoty z chodzeniem po schodach),
- zaburzenie pracy serca (przyspieszone bicie serca, uczucie kołatania),
- zaburzenia menstruacyjne (opóźnione wystąpienie pierwszej miesiączki, nieregularne cykle u dziewcząt już miesiączkujących),
- utrata masy ciała przy dobrym apetycie (bywa spowodowane przewlekłą biegunką),
- zaczerwienienie oczu,
- wytrzeszcz oczu (niepokojący symptom, który natychmiast powinno się skonsultować z lekarzem).
Zaburzenia czynności tarczycy wpływają na stan psychiczny i funkcje poznawcze. Nadczynność tarczycy może wywołać takie objawy neuropsychiatryczne, jak:
- bezsenność,
- niepokój ruchowy,
- rozdrażnienie,
- przewlekłe zmęczenie i depresję.
Wyniki badań klinicznych i epidemiologicznych wskazują na współwystępowanie nadczynności tarczycy oraz manii/hipomanii. Nadczynność tarczycy u niemowlaka i noworodka jest najtrudniejsza do zdiagnozowania, ponieważ rodzice nie zawsze potrafią zaobserwować jej symptomy, a dziecko nie zgłasza jeszcze wówczas zmian samopoczucia. Zdecydowanie łatwiej przebiega to w przypadku nastolatków.
Reklama
Diagnostyka nadczynności tarczycy u dzieci
Rozpoznanie tarczycy przebiega podobnie u dorosłych jak i u dzieci. Polega ono głównie na przeprowadzeniu badań krwi, a także na badaniu palpacyjnym tarczycy, USG.
Skontrolowanie poziomu TSH jest wystarczające na początek, jednak do pełnej diagnozy może on być niewystarczające. Zakres prawidłowości TSH jest sprawą niezwykle indywidualną zależną od wieku, płci, masy ciała, stanu odżywienia, przyjmowanych leków i zmienności osobniczej.
Reklama
Leczenie nadczynności tarczycy u dzieci
Nadczynność tarczycy u dziecka leczy się podobnie jak u osób dorosłych. Istnieją trzy podstawowe metody leczenia:
- metoda farmakologiczna - doustne podawanie leków hamujących produkcję hormonów tarczycy. Leczenie takie jest niestety długotrwałe i może powodować skutki uboczne (np. uszkodzić wątrobę lub szpik kostny), dlatego bardzo ważne jest, by chorobę wcześnie zdiagnozować – im wcześniejsza diagnoza, tym szybsze efekty leczenia farmakologicznego;
- leczenie promieniotwórczym izotopem jodu J 131 tzw. radiojodem – polega na jednorazowym podaniu dawki substancji promieniotwórczej. Powoduje zmniejszenie produkcji hormonów tarczycy, jak i wielkość samego gruczołu. Do rozważenia u dzieci powyżej 5. roku życia;
- metoda zabiegowa - chirurgiczne usunięcie fragmentu tarczycy. Celem takiego postępowania jest zmniejszenie ilości tkanki gruczołowej, produkującej hormony lub usunięcie nadczynnego guzka.
Leczenie chorej tarczycy u dzieci warto wspierać odpowiednią dietą. Dieta taka powinna być urozmaicona, bogata w witaminy i substancje odżywcze, dostarczająca organizmowi duże ilości jodu.
Reklama
