Co to jest neuropatia obwodowa?
Neuropatia obwodowa to stan chorobowy będący następstwem uszkodzenia lub zapalenia nerwów obwodowych, czyli gęsto utkanych struktur przekazujących informacje pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym (mózgiem i rdzeniem), a poszczególnymi częściami ciała (narządami wewnętrznymi, mięśniami, skórą etc.).
Dysfunkcje obejmować mogą zarówno włókna czuciowe, jak też ruchowe, dlatego w przebiegu neuropatii występują liczne parestezje (mrowienie, drętwienie, zaburzenia czucia) oraz dolegliwości bólowe, ale też możliwe jest osłabienie siły mięśniowej, a nawet miejscowy paraliż.
Neuropatia może wystąpić na skutek urazów, w przebiegu licznych schorzeń miejscowych lub ogólnoustrojowych, a także jako efekt przyjmowania określonych leków. Zaburzenie to, choć ma charakter neurologiczny, często towarzyszy pacjentom zmagającym się z problemami onkologicznymi, diabetologicznymi i kardiologicznymi.
Reklama
Mononeuropatia a polineuropatia obwodowa
Uszkodzenia nerwów mogą mieć charakter miejscowy lub uogólniony. Zaburzenie funkcjonowania pojedynczych nerwów to mononeuropatia, natomiast większej ilości –polineuropatia obwodowa.
Przyczyną lokalnych dysfunkcji najczęściej są:
- uraz mechaniczny (zranienie, złamanie, przeciążenie) lub powikłanie zabiegu chirurgicznego;
- niedokrwienie, długotrwały ucisk (np. na skutek utrzymywania niewłaściwej pozycji, a także zmian zwyrodnieniowych albo nowotworowych);
Reklama
Przyczyny neuropatii obwodowej
Jeśli natomiast chodzi o przyczyny neuropatii obwodowej w postaci mnogiej, zazwyczaj są one bardziej złożone i mają charakter ogólnoustrojowy.
Wymienić w tym kontekście można takie czynniki, jak:
- cukrzyca (neuropatia cukrzycowa);
- miażdżyca tętnic;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- ogólne wyniszczenie nowotworowe;
- szpiczak mnogi;
- toczeń układowy;
- borelioza;
- półpasiec;
- błonica;
- zespół Guillain-Barre;
- choroba alkoholowa, uszkodzenie wątroby;
- zatrucie ołowiem;
- zakażenie wirusem HIV; AIDS;
- niedobór określonych witamin B1, B6 i B12 (ale także przedawkowanie witaminy B6);
Występuje też często neuropatia obwodowa po chemioterapii – jest to jedno z najczęstszych działań niepożądanych preparatów stosowanych w leczeniu onkologicznym.
Reklama
Objawy neuropatii obwodowej
Objawy neuropatii obwodowej są bardzo zróżnicowane i zależą od rodzaju uszkodzonych włókien (cienkich, grubych, czuciowych, ruchowych), ilości pni objętych zaburzeniem, zaawansowania zmian, ich etiopatogenezy i wielu innych czynników.
Do najbardziej typowych należą:
● zaburzenia czuciowe, w tym:
o parestezje - mrowienie, drętwienie dystalnych części kończyn;
o zniesienie lub wzmożenie czucia;
o dolegliwości bólowe, w tym tzw. allodynia;
● zaburzenia ruchowe:
o niedowłady;
o skurcze mięśni;
o ataksje, czyli niezborność ruchów;
o nieprawidłowe odruchy;
- zaniki mięśniowe;
W przebiegu niektórych schorzeń ogólnoustrojowych, np. cukrzycy, neuropatii obwodowej, czuciowo-ruchowej, towarzyszą zaburzenia autonomiczne, takie jak:
o nietrzymanie moczu;
o nieprawidłowa motoryka jelit (biegunki, zaparcia);
o dysfunkcje seksualne (impotencja, suchość w pochwie);
o wzmożona potliwość;
o niestabilność rytmu serca oraz ciśnienia tętniczego;
Reklama
Leczenie neuropatii obwodowej
Leczenie neuropatii obwodowej w większości przypadków jest bardzo skomplikowane i przebiega wielotorowo.
Niezbędne są:
- terapia schorzenia podstawowego, np. cukrzycy, miażdżycy czy nowotworu;
- terapia neurologiczna służąca naprawie lub wygaszeniu stanu zapalnego w obrębie włókien nerwowych;
- terapia doraźna, mająca na celu przede wszystkim zniesienie dolegliwości bólowych;
W związku z powyższym paleta stosowanych środków jest praktycznie nieograniczona. Przykładowo, u pacjentów z cukrzycą typu II, kluczowa jest kontrola poziomu glukozy – utrzymywanie właściwego stężenia cukru pozwala zatrzymać rozwój neuropatii, aczkolwiek nie prowadzi do naprawy już uszkodzonych nerwów.
Cukrzykom zaleca się stosowanie właściwej diety oraz dużą dawkę aktywności fizycznej w celu zachowania właściwej masy ciała. W użyciu są też liczne leki, w tym flozyny, środki inkretynowe, metformina i sulfonylomocznik.
Reklama
Leki na neuropatię obwodową
Leki na neuropatię obwodową nie stanowią odrębnej grupy środków farmakologicznych. Zastosowanie w tej materii znajdują przede wszystkim środki przeciwpadaczkowe oraz antydepresyjne. Ułatwiają one regenerację uszkodzonych nerwów oraz łagodzą dolegliwości bólowe.
Dużą skuteczność wykazują na tym polu między innymi:
- duloksetyna i wenlafaksyna (leki psychiatryczne, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny);
- gabapentyna, pregabalina (leki na padaczkę);
- tramadol i inne leki przeciwbólowe z grupy opioidów;
- 5-procentowa lidokaina, kapsaicyna – miejscowe środki przeciwbólowe.
Reklama
Rehabilitacja neuropatii obwodowej
O ile leczenie przyczynowe schorzeń pierwotnych, a także przedstawione wyżej metody farmakoterapii są silnie zróżnicowane i uzależnione od etiopatogenezy zaburzeń, o tyle rehabilitacja neuropatii obwodowej w większości przypadków przebiega według zbliżonych schematów.
Podstawą są:
- ćwiczenia ruchowe;
- masaże klasyczne i wirowe;
Celem zabiegów wykonywanych w gabinetach fizjoterapeutycznych jest łagodzenie dolegliwości bólowych, redukcja parestezji, a także utrzymanie siły mięśniowej i właściwego zakresu ruchów, zapobieganie niedowładom czy zanikom mięśni.
