Czym jest niedoczynność tarczycy w ciąży?
Niedoczynność tarczycy jest zaburzeniem polegającym na niewystarczającej produkcji hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Tarczyca, mimo, iż stanowi niewielki organ, odpowiada za regulację bardzo dużej ilości procesów zachodzących w ustroju, m.in. za regularne i owulacyjne cykle miesiączkowe, bezpieczne zajście w ciążę, utrzymanie jej, za właściwy rozwój płodu, pomyślne urodzenie dziecka oraz zdrowie i dobre samopoczucie ciężarnej.
Niedoczynność tarczycy w ciąży to duże zagrożenie zarówno dla płodu, jak i przyszłej mamy. Niekiedy kobieta, jeszcze zanim zajdzie w ciążę, wie już o swojej przypadłości, ma zdiagnozowaną chorobę (np. Hashimoto).
Niedoczynność tarczycy wykryta w ciąży stanowi nierzadką sytuację, na którą lekarz prowadzący ciążę powinien zareagować bezzwłocznie np. wprowadzeniem właściwej farmakoterapii. Taka ciężarna musi bardzo często kontrolować poziom parametrów tarczycowych (na początkowym etapie ciąży nawet co miesiąc).
Reklama
Niedoczynność tarczycy przed zajściem w ciążę
„Niedoczynność tarczycy a ciąża” to zagadnienie będące istotnym problemem dla pań planujących macierzyństwo, które borykają się z zaburzeniami tarczycy. Jako przyczyny niedoczynności tarczycy u kobiet starających się o dziecko, jak i tych, które już są ciężarne, wymienia się przede wszystkim:
- schorzenie Hashimoto,
- występowanie jakiejś choroby autoimmunologicznej (np. cukrzycy typu 1, reumatoidalnego zapalenia stawów)
- stan po operacyjnym usunięciu tarczycy,
- skutek kuracji promieniotwórczym jodem;
Niedoczynność tarczycy może mieć postać jawną lub utajoną, czyli subkliniczną, stanowiącą preludium do jawnej niedoczynności.
Zajście w ciążę przy niedoczynności tarczycy może być utrudnione, czasami, niestety, niemożliwe. Nieprawidłowa praca hormonów tarczycowych rozregulowuje cykle menstruacyjne, poza tym sprawia, że niektóre z nich są bezowulacyjne. Z czasem (zwłaszcza jeśli zaburzenie nie jest właściwie leczone) może dojść do całkowitej niepłodności.
Jeśli jednak do zapłodnienia dojdzie, ciąża przy niedoczynności tarczycy jest zagrożona, szczególnie na początku, ponieważ organizm ciężarnej traktuje zarodek jak ciało obce i próbuje je zwalczyć.
Reklama
Co powoduje niedoczynności tarczycy w ciąży?
Podczas ciąży rośnie zużycie jodu, a także produkowanych jest więcej hormonów tarczycy. Sam gruczoł w czasie ciąży może się powiększyć o 40%.
Najczęstszą przyczyną jednak jest choroba Hashimoto,czyli przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy. W większości przypadków niedoczynność tarczycy zostaje wykryta dopiero w czasie ciąży, kiedy dochodzi do badań i wyniki TSH nie są w normie.
Jest to hormon przysadki mózgowej, który odpowiada za regulację pracy tarczycy. Jej niedoczynność może powodować choroby zapalne, nowotwory, urazy czy inne uszkodzenia.
Uszkodzenie gruczołu może wynikać także z innych chorób zapalnych czy działań medycznych, jak np. przyjmowanie niektórych leków.
Reklama
Objawy niedoczynności tarczycy w ciąży
Objawy niedoczynności tarczycy w ciąży są najczęściej takie jak poza ciążą, jednak trudniej je rozpoznać ze względu na ich podobieństwo do oznak ciążowych, naturalnie występujących nawet przy prawidłowo przebiegającej ciąży, jak np. tycie. U części kobiet niedoczynność tarczycy przebiega bezobjawowo.
Wśród symptomów występują m.in.:
- powiększenie tarczycy (tzw. wole),
- nagłe przybranie na wadze,
- ospałość,
- zmęczenie,
- bóle mięśni i stawów,
- problemy z koncentracją,
- zaparcia,
- powracające wrażenie zimna (odczuwalne zwłaszcza w obszarze dłoni i stóp),
- suchość skóry,
- łamliwość włosów i paznokci;
Niedoczynność tarczycy wpływa również na wygląd twarzy. Skóra jest zimna, przyjmuje barwę woskowo-białą, jest sucha, szorstka i blada oraz szybko traci swoją witalność, powodując przedwczesne starzenie. Dodatkowo pojawić się może obrzęk.
Subkliniczna niedoczynność tarczycy w ciąży jest tak samo trudno rozpoznawalna w ciąży, jak i poza nią. Nierzadko nie daje ona żadnych oznak albo daje niejednoznaczne, nie wskazujące na nic niepokojącego symptomy. Jest ona możliwa do zdiagnozowania właściwie tylko na podstawie badań hormonalnych.
Oznaczenie poziomu TSH powinno być standardowym badaniem wykonywanym w ciąży. Jeśli przyszła mama zauważy u siebie jakieś niepokojące symptomy, powinna skonsultować się z lekarzem w związku z ustaleniem ewentualnej konieczności określenia stężenia TSH oraz FT4.
Reklama
Skutki niedoczynności tarczycy dla płodu
Do czego może doprowadzić nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży? Późno wykryta może mieć poważne konsekwencje zarówno dla ciężarnej, jak i dla dziecka.
Przede wszystkim może dojść do poronienia. Płód sam zaczyna produkować hormony dopiero około 10-12 tygodnia ciąży, do tego czasu jest uzależniony od funkcjonowania tarczycy ciężarnej. Jeśli tych hormonów jest za mało lub zaczynają reagować na płód jak na wroga, ciąża może się nie utrzymać.
Ciąża z niedoczynnością tarczycy może wiązać się z takimi nieprawidłowościami jak stan przedrzucawkowy, rzucawka, nadciśnienie ciążowe, odklejenie łożyska, poród przedwczesny czy krwawienie poporodowe.
Jeśli chodzi o dziecko zagrożony jest także jego rozwój umysłowy. Po porodzie mogą bowiem wystąpić problemy psychologiczne, emocjonalne, kłopoty z nauką, obniżony poziom inteligencji. Co więcej noworodek może przyjść na świat z niską masą urodzeniową, zaburzeniami oddechowymi, jest też bardziej od zdrowych dzieci narażony na ryzyko zgonu.
Reklama
Leczenie niedoczynności tarczycy w ciąży
Nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży stanowi zatem olbrzymie niebezpieczeństwo dla dziecka i matki. Stąd znaczenie diagnostyki okazuje się niezaprzeczalne.
Postępowanie terapeutyczne zmierzające do unormowania poziomu hormonów tarczycowych w ciąży opiera się na lewotyroksynie. Jest to syntetycznie wytwarzany hormon, stanowiący odpowiednik tego naturalnie występującego w tarczycy.
Jak dokładnie przebiega kuracja zaburzenia jakim jest niedoczynność tarczycy w ciąży? Leczenie powinno być indywidualnie dopasowane do konkretnej osoby. Jeżeli lewotyroksyna była przyjmowana jeszcze przed zajściem w ciążę, najczęściej zaleca się zwiększenie dawki o około 30%.
Kiedy niedoczynność tarczycy rozpoznano dopiero w ciąży, należy stosować takie proporcje leku, by usystematyzować czynności tarczycy. Na niedoczynność tarczycy po ciąży zwykle rekomenduje się powrót do dawkowania sprzed ciąży. W każdym przypadku jednak terapia powinna być poprzedzona odpowiednią diagnostyką.
Po wykryciu niedoczynności tarczycy, a zwłaszcza w ciąży, należy unikać roślin, które ograniczają przyswajanie jodu: warzyw z grupy kapustnych, pomidorów, soi, orzeszków ziemnych oraz gorczycy. W przypadku pieczywa najlepiej, żeby niezawierało zarówno mleka krowiego jak i glutenu.
W diecie takiej ważne jest, by jako źródło białka wybierać chude gatunki mięs (kurczak, indyk, królik, chuda wołowina) oraz niskotłuszczowe mleko i przetwory mleczne. Szczególną uwagę zwrócić warto na ryby, które dostarczą selenu, jodu oraz witaminy D, a także wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Niestety niedoczynność tarczycy nie mija. Po ciąży również podlega terapii.
