Co to jest padaczka?
Padaczka jest to przewlekła choroba, w której występują napady, mające różne formy: od zaburzeń zachowania, świadomości, zaburzeń emocji, zaburzeń ruchowych, po zaburzenia czuciowe, psychiczne i autonomiczne. Przyczyną napadów są samoistne, krótkotrwałe i synchroniczne wyładowania neuronów w mózgu, które u zdrowych osób nie mają miejsca. Napady muszą być niczym nieprowokowane, albo wystąpić po działaniu czynników, które u zdrowych ludzi nie wywołują żadnych objawów. Za padaczkę uznaje się wystąpienie potwierdzonych przynajmniej dwóch napadów w czasie krótszym niż doba.
Reklama
Kto choruje na padaczkę?
Najczęściej nowe przypadki zachorowań na tę chorobę są wśród dzieci i osób starszych. Rocznie wykrywa się ją u 50-70 osób na 100 000. Niektóre z typów padaczki są dziedziczne oraz mają podłoże genetyczne.
Reklama
Padaczka - przyczyny
Napady padaczkowe mogą być wywołane przez bardzo wiele czynników:
- choroby naczyniowe mózgu,
- zaburzenia rozwojowe mózgu,
- urazy,
- guzy mózgu,
- zakażenia układu nerwowego,
- inne choroby, np. zwyrodnieniowe mózgu,
- odstawienie substancji uzależniających (np. alkoholu),
- zaburzenia poziomu glukozy we krwi,
- niewydolność wątroby i nerek,
- toksyny.
Należy pamiętać, że (zgodnie z definicją) jeden napad padaczkowy nie jest jeszcze padaczką.
Istnieje bardzo wiele rodzajów padaczki, ponieważ istnieje wiele jej przyczyn, a także ognisko wyładowań może mieć bardzo różną lokalizację w mózgu. W zależności od umiejscowienia ogniska, neurony w różnych rejonach mózgu ulegają wyładowaniom, co powoduje pojawienie się odpowiednich objawów.
Reklama
Padaczka - objawy
Objawami padaczki są napady. Czasami niektórzy chorzy przed napadami czują tzw. aurę, czyli mrowienia okolicy ust, widzenie błysków oraz inne. Napady mogą być wyzwalane przez czynniki, które u zdrowych osób nie czynią żadnej szkody, np.:
- miganie świateł,
- hiperwentylacja,
- brak snu.
Reklama
Rodzaje padaczki
Podział napadów wg. International League Against Epilepsy:
1. Częściowe:
- proste: ruchowe, czuciowe lub zmysłowe, autonomiczne, psychiczne,
- złożone,
- złożone z wtornym uogólnieniem.
2. Uogólnione pierwotnie:
- absencje,
- miokloniczne,
- toniczne,
- atoniczne,
- kloniczne,
- toniczno-kloniczne.
3. Inne
Reklama
Czym się różnią poszczególne typy napadów padaczkowych?
Napady częściowe proste charakteryzują się wyładowaniem w konkretnym fragmencie kory mózgowej. Powoduje ono charakterystyczne, zawsze te same objawy. Gdy umieszczone jest w korze ruchowej, objawami mogą być np. drżenia. Gdy ognisko jest w korze czuciowej, chory może odczuwać zawsze te same lub podobne objawy, takie jak:
- mrowienia,
- czuć różne zapachy,
- widzieć błyski,
- słyszeć gwizdy,
- szumy.
Napadom częściowym złożonym dodatkowo towarzyszą utraty świadomości. Napady częściowe mogą ulec wtórnemu uogólnieniu.
Reklama
Napady pierwotne - czym są?
Napady pierwotnie uogólnione charakteryzują się brakiem świadomości od początku trwania i jest to wiodący objaw. W napadach typu absence brakowi świadomości towarzyszy zachowanie postawy. Chory jest jakby zapatrzony w dal i nie reaguje. Może również wystąpić mruganie, żucie lub inne. Napad mija samoistnie po kilku sekundach. Napad toniczny charakteryzuje się szybkimi ruchami, jakby „zrywaniem”, dotyczy to różnych grup mięśni. Głównym objawem napadu atonicznego jest nagły spadek napięcia mięśniowego.
Napady toniczno-kloniczne - czyli jakie?
Napady toniczno-kloniczne są bardzo charakterystyczne i składają się z dwóch faz. Pierwsza to nagły skurcz mięśni, wtedy dochodzi do wyprężęnia nóg i rąk, krzyku, bezwiednego oddania moczu i stolca, czasem zasinienia skóry i przygryzienia języka. Potem następuje faza drgawek całego ciała. Po napadzie chory jest senny, splątany i nie pamięta, co się wydarzyło, często zdarza się, że zasypia. Mogą wystąpić bole mięśni lub głowy.
Jak wyleczyć padaczkę?
Lekarzem leczącym padaczkę jest neurolog. Najważniejszy w zdiagnozowaniu padaczki jest wywiad, czyli rozmowa z pacjentem. Nie zawsze pacjent jest świadomy, jak wygląda jego napad, dlatego dobrze jest, gdy przed wizytą porozmawia on ze swoimi bliskimi. W opisie napadu ważny jest dokładny opis napadu: co wyzwala napady, czy występuje aura, jak się zaczyna napad, jak przebiega, jak się pacjent czuje po nim, kiedy zdarzył się pierwszy napad.
Padaczka - kiedy skontaktować się pilnie z lekarzem?
Kiedy pojedynczy napad padaczkowy trwa dłużej niż 5 minut i kolejno występują napady przez czas dłuższy niż 15 minut. Taka sytuacja to stan padaczkowy. Jest to stan niebezpieczny dla zdrowia i życia. Natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
Może być spowodowany nagłym przerwaniem przyjmowania leków, urazem, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, rzucawką, obniżeniem stężenia glukozy we krwi. U 30% stan padaczkowy jest jednocześnie pierwszym objawem choroby.
Skontaktuj się także z lekarzem, gdy:
- miałeś pierwszy napad lub ktoś Ci mówił, że miałeś, a sam tego nie pamiętasz,
- kiedy masz jakiekolwiek wątpliwości co do swojej terapii,
- źle się czujesz,
- nie wiesz jak postąpić,
- nie jesteś pewien, czy dobrze wypełniasz zalecenia swojego lekarza.
Padaczka - badania
Rozpoznanie padaczki opiera się na wywiadzie, jest on najważniejszy. Oprócz tego można wykonać badania diagnostyczne, należą do nich:
Elektroencefalografia (EEG)
Głównym badaniem, które wykonuje się, żeby rozpoznać padaczkę jest elektroencefalografia (EEG). Polega ona na rejestrowaniu wyładowań elektrycznych z powierzchni mózgu przez specjalnie czujniki, umieszczane na głowie pacjenta. Sygnał jest wzmacniany i specjalnie przetwarzany, żeby zapis fal mózgowych można było przedstawić za pomocą liniowych wykresów. Jest to badanie nieinwazyjne i bezpieczne. Badanie to może wykryć padaczkę oraz określić jej rodzaj. Podczas EEG stosuje się różne metody wywołania napadu, takie jak błyski ostrym światłem lub hiperwentylację.
Charakterystycznym obrazem w EEG świadczący za padaczką jest zespół fal tzw. iglica-fala wolna. Występuje ona u większości chorych. Prawidłowy obraz w EEG nie wyklucza padaczki, i odwrotnie: obraz sugerujący padaczkę w badaniu EEG przy braku objawów u pacjenta również poddaje w wątpliwość obecność choroby.
Istnieję modyfikacja tego badania, videoEEG, podczas którego do zapisu fal mózgowych dołącza się równoczesny obraz z kamery. Pomaga to uchwycić moment wystąpienia zmian w zapisie fal mózgowych i skorelować go z objawami, jakie ma pacjent. Metoda bardzo pomocna w diagnostyce padaczki u dzieci.
Badania obrazowe – MRI i TK. Tymi metodami można zdiagnozować napady padaczkowe wtórne do zmian w mózgu, np. guzów czy zmian naczyniowych. W padaczce idiopatycznej obrazy są prawidłowe.
Badania krwi - pomocne przy diagnozowaniu napadów wtórnych do zaburzeń metabolicznych i wodno-elektrolitowych (nieprawidłowy poziom glukozy we krwi, sodu lub potasu).
Leki na padaczkę
Leczenie padaczki jest najczęściej farmakologiczne. Istnieje wiele skutecznych leków przeciwpadaczkowych, takich jak:
- etosuksymid,
- fenobarbital,
- fenytoina,
- karbamazepina,
- kwas walproinowy,
- gabapentyna,
- lamotrygina,
- tiagabina,
- topiramat,
- wigabatryna.
Leczenie padaczki
Leki i terapia są dobierane indywidualnie w zależności od potrzeb, wieku i płci pacjenta. U starszych ludzi przeważnie stosuje się jeden lek, unikając takich, które mogą powodować senność, splątanie i obniżenie funkcji umysłowych. W leczeniu młodzieży i dzieci nie stosuje się leków utrudniających koncentrację i uczenie się. U kobiet unika się stosowania leków o powodujących brzydki efekty kosmetyczny, zaburzających działanie leków antykoncepcyjnych oraz mogących powodować wady wrodzone u dzieci, a przypadku ciąży zaleca się przeprowadzenie badań prenatalnych. Leczenie ma za zadanie zlikwidować napady lub ograniczyć ich ilość.
Można się zastanawiać nad odstawieniem leków, gdy nie ma napadów przez 3 lata przy napadach ogólnych, przez 5 lat po nawrocie lub napadach częściowych i przy braku zmian w EEG przez 6-12 miesięcy. Leczenie niektórych typów padaczek musi być prowadzone do końca życia.
Czasem jednak zdarza się, że padaczka jest lekooporna, to znaczy, że nie da się opanować napadów za pomocą leków. Wtedy rozważa się możliwość leczenia chirurgicznego, polegającego na wycięciu chorych obszarów.
Padaczka - rokowanie
Rokowanie jest najczęściej dobre i zależy od przyczyny. 30% chorych nie da się wprowadzić w stan remisji i są oni narażeni na przejście w padaczkę lekooporną. 60% z nich może zachorować na depresję.
Jak żyć z padaczką?
Jeżeli istnieją czynniki wyzwalające napad, należy ich unikać: wysypiać się, nie narażać na błyski świetlne etc. Padaczka to choroba długotrwała i ważne jest, by pacjent zdobył na jej temat wiedzę. Dzięki niej łatwiej będzie sobie radzić w codziennych problemach. Osoby chore na padaczkę nie mogą prowadzić samochodu ani innych pojazdów.
