Co to jest polio?
Polio jest chorobą wywołaną wirusem o tej samej nazwie, należącym do rodziny Picornaviridae. Wirus polio jest bardzo mały - jego materiał genetyczny stanowi pojedyncza nić RNA. Wirus przedostaje się do organizmu człowieka poprzez jamę ustną, a następnie namnaża się w układzie pokarmowych. Szacuje się, że u 1-2 proc. zakażonych może dojść do rozwoju choroby polio. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu wirusem polio są szczepienia ochronne.
Obecnie na świecie dostępne są dwa rodzaje szczepionek:
- OPV (oral polio vaccine) – doustna szczepionka zawierająca atenuowane serotypy wirusa,
- IPV (inactivated polio vaccine) – szczepionka w zastrzyku, zawierająca nieaktywne cząsteczki wirusa.
Jednakże coraz więcej krajów rezygnuje ze stosowania szczepionki zawierającej żywe szczepy wirusa, a w przyszłości planuje się całkowicie zrezygnować ze szczepionki OPV na rzecz IPV, z uwagi na możliwość rewersji szczepów wykorzystywanych w szczepionkach do typu dzikiego.
Reklama
Choroba Heinego-Medina, Poliomyelitis
Choroba Heinego-Medina, Poliomyelitis, nagminne porażenie dziecięce, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego – pod tymi nazwami funkcjonuje choroba polio, co bywa mylące dla wielu pacjentów. Warto zapamiętać, że są to określenia na jedną i tę samą chorobę.
Pierwsze wzmianki na temat polio pochodzą z 1400 lat p.n.e., jednakże do XX wieku chorobie nie poświęcano wiele uwagi, gdyż zachorowania należały do rzadkości. Dopiero liczne epidemie poliomyelitis w Europie i Stanach Zjednoczonychna początku XX wieku doprowadziły do wzrostu zainteresowania chorobą i wynalezienia szczepionki.
Reklama
Przyczyny polio
Dzięki szczepionce opracowanej w latach 50. ubiegłego wieku choroba polio przestała dziesiątkować ludzkość. Szczepionka sprawiła, że poliomyelitis zostało objęte programem eradykacji prowadzonym przez Światową Organizację Zdrowia. Mimo, że skutecznie rozprawiono się z wirusem wywołującym poliomyelitis, to naukowcom nadal nie udało się jednoznacznie wyjaśnić mechanizmu rozwoju choroby.
Wiadomo, że wirus przedostaje się do organizmu poprzez jamę ustną. Wnika do wnętrza komórki chorego za pośrednictwem receptora CD155, gdzie ulega translacji i replikacji. Do namnażania dochodzi w tkankach limfatycznych układu pokarmowego. Następnie wirus jest wydalany z organizmu z kałem.
Reklama
Objawy polio
Szacuje się, że objawy chorobowe, związane z wniknięciem wirusa do organizmu, występują u od 4 do 8 proc. osób zakażonych. Wśród objawów wymienia się:
- gorączkę,
- ból głowy,
- ból gardła,
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
U większości natomiast pojawia się bezobjawowa, przemijająca wiremia. Choroba Heinego Medina rozwija się bardzo rzadko – średnio u 1-2 proc. zakażonych i nadal trudno jest ustalić jej patogenezę.
Polio atakuje układ nerwowy. Skutkuje uszkodzeniem neuronów ruchowych przednich (brzusznych) rogów substancji szarej rdzenia kręgowego, prowadząc do paraliżu. Niekiedy w przebiegu polio dochodzi do zatrzymania oddychania, na skutek paraliżu mięśni, a w konsekwencji do zgonu. W rzadkich przypadkach paraliż wywołany polio może się cofnąć, niemniej u większości chorych jest trwały.
Reklama
Leczenie polio
Zanim wynaleziono szczepionkę, każdego roku na chorobę polio umierały tysiące ludzi, a dziesiątki tysięcy dotykał paraliż. W 1916 roku w Stanach Zjednoczonych z powodu polio zmarło 6 tysięcy osób, a 27 tysięcy zostało sparaliżowanych. W latach 50. notowano około 20 tysięcy zachorowań każdego roku. Dzięki szczepieniom, które rozpoczęto w 1955 roku, w 1960 roku liczba zachorowań w USA zmalała do 3 tysięcy. Pod koniec lat 70. odnotowano 10 przypadków polio, a od lat 80. w Stanach Zjednoczonych nikt nie zachorował. Ostatnie zachorowania w Polsce miały miejsce w 1982 i 1984 roku.
Szczepionka jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobie. Jeśli jednak choroba się rozwinie, leczenie jest wyłącznie objawowe. W Polsce szczepienia przeciwko wirusowi polio są obowiązkowe i refundowane. Przeprowadza się je w okresie dziecięcym. Dorośli (o ile byli szczepieni w dzieciństwie) nie potrzebują szczepień, gdyż odporność utrzymuje się przez całe życie. Wyjątek stanowią osoby, które podróżują do krajów, gdzie polio występuje.
Warto podkreślić, że choroba nadal występuje – głównie w Azji i Afryce, a przerwanie szczepień mogłoby doprowadzić do epidemii.
