Czym jest poporodowe zapalenie tarczycy?
Poporodowe zapalenie tarczycy (PZT) jest jedną z postaci choroby Hashimoto, czyli przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy. Choroba Hashimoto jest schorzeniem autoimmunologicznym, a zatem związanym z nieprawidłową pracą układu odpornościowego.
Istotą choroby jest nagromadzenie limfocytów, które naciekają na tkanki tarczycy, a także obecność przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-TG).
Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy prowadzi do uszkodzenia gruczołu tarczowego, przejawiającego się niemożnością produkcji hormonów, w konsekwencji do rozwoju niedoczynności tarczycy. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy.
Zaliczana jest także do najczęstszych chorób endokrynologicznych. Z badań epidemiologicznych (Gietka-Czernel 2008) wynika, że na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy cierpi 5 proc. populacji, głównie kobiety. Szacuje się, że panie chorują nawet 8 razy częściej niż panowie.
Reklama
Przyczyny zapalenia tarczycy po porodzie
Choroba Hashimoto często ujawnia się lub zaostrza po ciąży w postaci poporodowego zapalenia tarczycy.
Szacuje się, że schorzenie rozwija się nawet u 10 proc. kobiet po porodzie. Najbardziej narażone są panie z dodatnim mianem przeciwciał antyperoksydazowych w ciąży, chorujące już wcześniej na poporodowe zapalenie tarczycy, a także cierpiące na cukrzycę typu 1.
Zapalenie tarczycy po porodzie najczęściej jest konsekwencją mikrochimeryzmu płodowego, czyli zjawiska polegającego na przemieszczaniu się przez łożysko komórek płodu do organizmu matki.
Innymi słowy mikrochmeryzm płodowy jest przyczyną procesu autoimmunologicznego, prowadzącego do rozwoju choroby Hashimoto po zakończeniu ciąży, kiedy czynniki łożyskowe przestaną pełnić funkcje immunosupresyjne. Czynnikiem ryzyka rozwoju zapalenia tarczycy po ciąży jest także stres porodowy.
Co warto podkreślić, poporodowe zapalenie tarczycy dotyka także kobiety po przebytym poronieniu samoistnym lub sztucznym.
Reklama
Objawy poporodowego zapalenia tarczycy
W jaki sposób objawia się poporodowe zapalenie tarczycy? Jedną z najczęstszych manifestacji jest wole, czyli przerost gruczołu tarczowego. Ponadto u kobiet po porodzie dochodzi też do zaburzeń w pracy tarczycy, które mogą przybrać postać:
- niedoczynności tarczycy,
- tyreotoksykozy,
- tyreotoksykozy, która przerodzi się w niedoczynność tarczycy;
Objawy kliniczne zarówno niedoczynności tarczycy, jak i tyreotoksykozy są trudne do uchwycenia. Niedoczynność tarczycy zazwyczaj manifestuje się przewlekłym zmęczeniem, zaparciami, przyrostem masy ciała, spadkiem nastroju. Tyreotoksykoza zaś bezsennością, rozdrażnieniem, potliwością, spadkiem oraz biegunkami.
Warto podkreślić, że zapalenie tarczycy po ciąży może przebiegać bezobjawowo i wówczas jedyną szansą na wykrycie tego schorzenia są badania laboratoryjne.
Problemy z nadwagą pojawią się zazwyczaj po rozpoczęciu przyjmowania leków.
Reklama
Ile trwa poporodowe zapalenie tarczycy?
Wiele pacjentek zastanawia się, ile trwa poporodowe zapalenie tarczycy. Szacuje się, że tyreoktoksykoza zazwyczaj rozpoczyna się między 2. a 4. miesiącem po porodzie i ustępuje po upływie 1-2 miesięcy. Z kolei niedoczynność ujawnia się najczęściej między 2. a 6. miesiącem połogu, jednakże nie zawsze choroba ustępuje.
Z danych epidemiologicznych wynika, że u większości kobiet (około 70 proc.) objawy poporodowego zapalenia tarczycy w postaci hipotyreozy samoistnie ustępują w ciągu roku (Poręba, Karbownik-Lewińska, Kostecka-Matyja, Trofimiuk-Müldner, Pach, Zygmunt 2011). U pozostałych 30 proc. pań zapalenie tarczycy po porodzie będzie miało trwały charakter.
Co warto podkreślić, wszystkie kobiety z PZT powinny co roku przez okres 7 lat wykonywać badania na oznaczenie miana przeciwciał przeciwtarczycowych, gdyż schorzenie może przybrać postać przewlekłą pomimo ustąpienia objawów.
Reklama
Poporodowe zapalenie tarczycy a karmienie piersią
Zaburzenia tarczycy mogą mieć negatywny wpływ na dziecko, zarówno w czasie ciąży, jak i po porodzie. Kobieta z niedoczynnością i nadczynnością tarczycy może nie być w stanie karmić piersią. W okresie laktacji hormony tarczycy wpływają na rozwój piersi i produkcję mleka.
Kiedy chora przyjmuje leki w dawce mniejszej niż 10 mg, hormony są w normie i jest po konsultacji z lekarzem, nie ma przeszkód do karmienia piersią, o ile ma wystarczającą ilość pokarmu.
Reklama
Poporodowe zapalenie tarczycy a kolejna ciąża
Jeśli przy pierwszej ciąży wystąpiło poporodowe zapalenie tarczycy może wystąpić po kolejnych porodach. Według dr hab. n. med. Elżbiety Wasilewskiej-Dziubińskiej taki stan może powrócić u około 70 proc. kobiet.
Przy następnej ciąży należy bezwzględnie pilnować poziomu TSH, a także FT4 i FT3 oraz przeciwciał przeciw hormonom tarczycy. Zazwyczaj poporodowe zapalenie tarczycy mija po około roku, jednak w około 20 proc. przypadków może utrzymać się niedoczynność tarczycy.
Wskazane są zatem rutynowe badania przez następne 5-10 lat, nawet jeśli w danej chwili nie planuje się następnej ciąży.
Leczenie poporodowego zapalenia tarczycy
Leczenie poporodowego zapalenia tarczycy zależy głównie od tego, czy schorzenie będzie miało postać hipotyreozy czy tyreotoksykozy.
Tyreotoksykoza zwykle nie wymaga leczenia, gdyż samoistnie ustępuje w ciągu miesiąca lub dwóch. Jeśli jednak jej objawy są dokuczliwe, wprowadza się leczenie objawowe.
Poporodowe zapalenie tarczycy, które będzie miało postać niedoczynności tarczycy zazwyczaj leczy się środkami farmakologicznymi w postaci lewotyroksyny, czyli otrzymywanej syntetycznie lewoskrętnej tyroksyny.
Preparat ma za zadanie uzupełnić stężenie hormonów tarczycy w organizmie, których niedobór jest powodem wystąpienia objawów niedoczynności. Zwykle pacjentki przyjmują lewotyroksynę przez rok, a po upływie tego okresu odstawiają lek i wykonują badania na oznaczenie stężenia hormonów tarczycy oraz hormonu tyreotropowego (TSH).
