Przeziębienie krok po kroku: Co robić, gdy dopada Cię wirus?

Czym jest przeziębienie?

Choroba przeziębieniowa, która według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 określana jest kodem J00, a według ICD-11 kodem CA00, jest zespołem objawów klinicznych związanych z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych w wyniku zakażenia wirusowego o ostrym przebiegu. Jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych na świecie. Przeziębienie jest trzecim najczęściej stawianym rozpoznaniem w przypadku wizyt w gabinecie lekarskim. Należy podkreślić, że przeziębienie nie jest infekcją bakteryjną. Czy jest zaraźliwe? Tak, wywołać je może ponad 200 wirusów. Spośród nich najczęściej:

• rynowirusy;
• koronawirusy;
• wirusy paragrypy;
• syncytialny wirus oddechowy (RSV);
• adenowirusy;
• enterowirusy (np. Coxsackie);
• ludzki metapneumowirus (HMPV);
• bokawirus (HboV).

Grypa a przeziębienie - jakie są różnice, a jakie podobieństwa? Zarówno grypa, jak i przeziębienie są wirusowymi chorobami układu oddechowego. Ze względu na to, że objawiają się podobnie, odróżnienie ich od siebie jest trudne. Grypa jest jednak chorobą o zdecydowanie cięższym przebiegu niż przeziębienie, a jej objawy są bardziej nasilone. Wywołują ją inne, groźniejsze patogeny. Główne objawy grypy mogą obejmować:

• gorączkę lub uczucie gorączki, dreszcze;
• kaszel;
• katar lub zatkany nos;
• bóle gardła, głowy, kostno-stawowe, mięśni całego ciała;
• uczucie osłabienia i rozbicia.

Grypa jest obarczona dużym ryzykiem powikłań, mogąc prowadzić do śmierci. Objawy przeziębienia są zazwyczaj łagodniejsze i nie powodują poważnych konsekwencji.

Grypie można skutecznie zapobiegać przez szczepienia (przez cały czas trwania okresu epidemicznego, czyli od października do kwietnia). Dostępne też są swoiste leki przeciwwirusowe. Leczenie przyczynowe przeziębienia nie istnieje i nie ma na nie szczepień ochronnych.

Reklama

Przyczyny przeziębienia

Skąd bierze się przeziębienie? Jego przyczyną jest zwykle jeden z kilku wirusów oddechowych, najczęściej rynowirus (30-50% przypadków). Wirusy wnikają do nabłonka górnych dróg oddechowych. Tam namnażają się intensywnie, co objawia się obecnością miejscowego stanu zapalnego, wystąpieniem obrzęku śluzówki i powstawaniem płynnej wydzieliny.

Do zakażenia dochodzi głównie:

• drogą kropelkową (poprzez kichanie, kaszel oraz wydmuchiwanie nosa);
• przez kontakt bezpośredni (higiena rąk);
• drogą pokarmową.

W naszej strefie klimatycznej choroba przeziębieniowa występuje najczęściej w sezonie jesienno-zimowym. Prawdopodobnie jest to spowodowane częstszym przebywaniem w pomieszczeniach zamkniętych, pozbawionych cyrkulacji powietrza, co sprzyjają przenoszeniu zakażenia z osoby na osobę.

Zarówno pod wpływem wahań temperatury, jak i działania klimatyzacji, dochodzi do uszkodzeń błony śluzowej i skurczu naczyń krwionośnych w jamie nosowej. Prowadzi to do znacznego zmniejszenia wydzielania ochronnego naturalnego śluzu, co ułatwia wnikanie wirusów do organizmu i wywołanie przeziębienia (nawet latem).

Prawdopodobnie nieco częściej na przeziębienie zapadają dorośli mający częsty kontakt z dziećmi. Wraz z dorastaniem, układ immunologiczny człowieka nieustannie uczy się radzić sobie z coraz większą liczbą wirusów. U osób w podeszłym wieku choroba przeziębieniowa występuje najrzadziej.

Warto wspomnieć, że jednym z podstawowych objawów obniżonej odporności są częste przeziębienia (minimum 8 w roku). Nawet jeśli są to infekcje łagodne, ale nawracające, to jest to sygnał ostrzegawczy, że układ immunologiczny jest niewydolny (występuje niedobór limfocytów, przeciwciał, witaminy D).

Reklama

Objawy przeziębienia

Rozpoznanie choroby przeziębieniowej ustala się na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego. Ile trwa przeziębienie? Okres wylęgania wirusów zwykle od 1 do 6 dni. Objawy przeziębienia trwają około 7-10 dni, zwykle po 3-4 dniach osiągają największe nasilenie. Narastają łagodnie, a potem stopniowo ustępują. Objawy przeziębienia u dzieci są bardzo podobne jak u dorosłych. Można wyróżnić trzy etapy przeziębienia:

1. Etap inkubacji wirusa. Choroba często rozpoczyna się okresem złego samopoczucia. Pierwsze objawy przeziębienia to: uczucie wysychania, pieczenia lub drapania w nosie, kichanie. Przeziębienie zazwyczaj zaczyna się od umiarkowanie silnego suchego kaszlu i chrypki.

2.  Fazę ostrą. Szczyt choroby przeziębieniowej. Katar bardzo często zmienia konsystencję - staje się mokry, gęsty, zielonkawy, a nawet ropny. Jednakże ropna wydzielina nie jest dowodem zakażenia bakteryjnego. Dochodzi do silnego obrzęku błony śluzowej nosa i do jego zatkania. Na tym etapie infekcji, występuje często ból gardła.

3. Okres zdrowienia. Ogólne osłabienie przechodzi, zmniejsza się obrzęk błony śluzowej nosa. Warto wspomnieć, że katar z żółtą wydzieliną jest normalnym etapem zdrowienia z zakażenia wirusowego. Katar i kaszel mogą utrzymywać się u 25% chorych nawet przez 2-3 tygodnie po przebytej chorobie przeziębieniowej.

Innymi objawami przeziębienia mogą być:

• stan podgorączkowy (u dorosłych), gorączka (częściej u dzieci);
• rzadko bóle mięśni;
• pocenie się bez gorączki spowodowane osłabieniem organizmu po przebytej infekcji.

Reklama

Kiedy przeziębienie wymaga wizyty u lekarza?

Niepowikłane przeziębienie jest infekcją o łagodnym, samoograniczającym się przebiegu. Zwykle kończy się przed upływem 10 dni. Czasem jednak może się zdarzyć, że u niektórych osób przeziębienie prowadzi do rozwoju powikłań wymagających podania antybiotyku lub pobytu w szpitalu. Takie sytuacje dotyczą najczęściej pacjentów ze współistniejącymi chorobami przewlekłymi lub w stanie po przeszczepie narządu czy też w podeszłym wieku.

Komplikacje przeziębienia to nadkażenia bakteryjne:

• zatok przynosowych;
• ucha środkowego;
• płuc.

Warto zaznaczyć, że profilaktyczne zastosowanie antybiotyku na przeziębienie nie zmniejsza ryzyka wyżej wymienionych powikłań.

Z przeziębieniem należy się zgłosić do lekarza jeśli występują stany ostre, takie jak:

• gorączka powyżej 38°C i nasilony kaszel z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny utrzymują się dłużej niż kilka dni;
• wystąpią duszność i/lub napady świszczącego oddechu (stridor);
• pojawi się silny i nieustępujący ból głowy, zatok (okolice nosa, czoło, szczęka) lub ucha;
• objawy przeziębienia utrzymują się długotrwale (około 3 tygodni) lub nasilają się po 5-6 dni choroby.

Jeżeli silnym objawom przeziębienia towarzyszą: gorączka, bóle mięśni i stawów, uczucie rozbicia, należy skontaktować się z lekarzem, który w najcięższych przypadkach może zalecić stosowanie leków działających na wirusy grypy. Leki te nie działają na wirusy powodujące przeziębienie. Objawy COVID-19 bardzo przypominają przeziębienie. Charakterystyczne objawy dla tej przypadłości to m.in.: bóle w dole pleców, oczu, mięśni; utrata smaku i węchu; powiększenie węzłów chłonnych. Gdy istnieje podejrzenie zakażenia COVID-19 lub wirusem grypy lepiej nie leczyć się na własną rękę. Lepszym rozwiązaniem będzie wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który w razie potrzeby może zlecić odpowiednie badania.

Reklama

Jak leczyć przeziębienie? Skuteczne metody i leki

Leczenie przeziębienia polega na łagodzeniu dolegliwości (tzw. leczenie objawowe). Przede wszystkim zalecany jest odpoczynek w domu, unikanie wysiłku oraz leżenie w łóżku. Do tej pory nie określono jednego idealnego leku na przeziębienie. Istnieje natomiast wiele środków leczniczych skutecznie zmniejszających dolegliwości w czasie infekcji. Antybiotyki w zakażeniach wirusowych są nieskuteczne i nie ma sensu ich stosować. Są one zarezerwowane wyłącznie do zwalczania zakażeń bakteryjnych.

Jakie środki lecznicze można przyjmować na przeziębienie w celu szybkiego powrotu do zdrowia? Oto dostępne możliwości:

• preparaty złożone i wyciągi z jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), które skracają czas utrzymywania się objawów oraz pobudzają układ odpornościowy do walki z drobnoustrojami;
• wyciąg z pelargonii afrykańskiej czy też cynk w postaci tabletek do ssania, które zmniejszają nasilenie objawów i skracają czas ich trwania średnio o 1 dzień;
• ksylometazolina i oksymetazolina w postaci aerozolu, kropli i żelu do nosa, które zmniejszają przekrwienie błony śluzowej nosa i zatok;
• inhalacje pary wodnej lub preparaty zawierające sól fizjologiczną, które mogą przynieść krótkotrwałą ulgę w przeziębieniu;
• paracetamol o działaniu przeciwbólowym oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w postaci tabletek i saszetek;
• syropy przeciwkaszlowe;
• rozgrzewające maści z olejkami eterycznymi, które skutecznie poprawiają przepływ powietrza przez drogi oddechowe, wspomagają odkrztuszanie śluzu z dróg oddechowych;
• picie dużej ilości płynów, szczególnie nieschłodzonej niegazowanej wody mineralnej w przypadku wystąpienia gorączki.

Warto zwrócić uwagę na to, żeby przyjmować leki tylko w razie potrzeby - aby złagodzić objawy. Przykładowo, stosowanie NLPZ przy braku bólu i gorączki może wydłużać utrzymywanie się objawów. Nigdy nie należy też stosować antybiotyków bez zalecenia lekarza. Prawdopodobieństwo powikłań bakteryjnych jest niewielkie, około 2%. To zbyt mało, by zapobiegawczo leczyć każde przeziębienie antybiotykiem.

Reklama

Domowe sposoby na przeziębienie - co naprawdę działa?

Kiedy dopada przeziębienie, większość osób sięga po naturalne sposoby łagodzenia jego objawów. Nie wszystkie mają potwierdzone naukowo działanie. Należy zadbać przede wszystkim o odpoczynek w domu, leżenie w łóżku oraz dobre nawodnienie organizmu. Podczas przeziębienia dobrze sprawdzają się ciepłe płyny, m.in.:

• sok z malin - jako źródło witaminy C, olejków eterycznych oraz kwasu salicylowego, może działać podobnie jak aspiryna;
• mleko z masłem, miodem i czosnkiem działa rozgrzewająco, uspokajająco i przeciwwirusowo;
• domowy, lekkostrawny rosół zawiera witaminy i minerały, nieco białka, potasu, żelaza czy magnezu, witaminę E oraz A. Stanowić może wartościowy posiłek wobec braku apetytu i właściwego odżywiania podczas choroby. Naukowych dowodów na szczególne działanie rosołu przeciw grypie i przeziębieniu jednak nie ma;
• herbata z cytryną czy napary z ziół, którym udowodniono naukowo korzystne działanie w chorobie przeziębieniowej.

Herbata, czy to zielona, biała, czerwona czy czarna, wspaniale nawadnia i rozgrzewa organizm. Ma prozdrowotne właściwości, głównie ze względu na zawartość antyoksydacyjnych związków - polifenoli, a co za tym idzie osłabia toczący się w organizmie stan zapalny. Dodatkowo w herbacie obecne są witaminy i minerały, takie jak np.: cynk, potas, fosfor, witaminy: E, K, B. Poza klasyczną herbatą istnieją zioła bądź ich mieszanki.

Polecane herbaty ziołowe, które osłabiają męczące objawy przeziębienie to m.in.:

• lipa;
• czarny bez;
• tymianek;
• rumianek;
• melisa;
• mięta;
• szałwia;
• hibiskus;
• ziele krwawnika;
• babka lancetowata.

Czy picie piwa pomaga zwalczyć przeziębienie? Jak powszechnie wiadomo, piwo ma charakterystyczny gorzki smak. Ten smak nadaje mu specjalny związek chemiczny o nazwie humulon, występujący w chmielu. Japońscy naukowcy wykazali, że  może on chronić przed wirusem RSV, który wywołuje objawy przeziębienia u dorosłych. Aby spożyć wystarczającą ilość humulonu i uruchomić przeciwwirusową moc piwa, trzeba wypić aż 30 puszek napoju (!), co może być ryzykowne, biorąc pod uwagę inne aspekty. Piwo w swoim składzie ma również alkohol. Lekarze nie zalecają picia alkoholu w czasie przeziębienia, ponieważ może tylko przedłużać etap zdrowienia.

Czy cynk wpływa na przeziębienie? W publikacji Hemilä i wsp. z 2022 roku, wykazano, że stosowanie terapeutycznych dawek cynku w odpowiedniej formie i dawce może potencjalnie poprawić szybkość leczenia choroby przeziębieniowej, a także zmniejszyć nasilenie jej objawów. Kurację cynkiem należy rozpocząć w ciągu pierwszej doby objawów infekcji. Terapia powinna być kontynuowana do ustąpienia objawów.

Do naturalnych produktów, których skuteczność w walce z przeziębieniem potwierdzono naukowo zaliczyć można m.in.:

• czosnek, który zawiera związki siarkowe o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych;
• miód, szczególnie gryczany, który dostarcza m.in. lizozymu i apidycyny, które zapobiegają rozprzestrzenianiu się wirusów w organizmie;
• syrop z cebuli, który zawiera związki siarki, flawonoidy, saponozydy. Działa jak naturalny antybiotyk w walce z infekcjami, ma działanie bakteriobójcze i antyseptyczne;
• owoce czarnego bzu, które zawierają antocyjany, garbniki i rutynę, które działają przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, mogą też obniżać gorączkę. Jego liście z kolei działają przeciwkaszlowo;
• imbir o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym oraz rozgrzewającym;
• nierafinowany olej z czarnuszki, który jest źródłem tymochinonu, który ma działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Może zmniejszać ryzyko wystąpienia infekcji oraz skracać czas trwania i nasilenie objawów;
• owoce dzikiej róży - zawierają polifenole i antyoksydanty o działaniu przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym, co więcej - to najlepsze polskie źródło witaminy C.

Źródło: Opracowanie własne

 Również zdrowa dieta i spożywanie poszczególnych produktów wpływają na przebieg przeziębienia.

Jakie witaminy stosować w przeziębieniu?  Najpopularniejsze suplementy na wzmocnienie to te, w których składzie znajduje się przede wszystkim witamina C oraz witamina D. Co ciekawe, według większości badań, w tym przeglądu Cochrane z 2013 roku, witamina C nie zapobiega wystąpieniu przeziębienia. Skuteczność tej witaminy potwierdzono jedynie w skracaniu czasu przeziębienia u osób już ją suplementujących. Bardzo ważna dla odporności jest również witamina D. O jej podaż należy jednak dbać przez cały rok, zwłaszcza zimą.

Czy na przeziębienie dobry jest węgiel aktywny? Nie jest on uznawany za skuteczny środek w leczeniu lub łagodzeniu objawów przeziębienia. Jego szczególną funkcją jest wiązanie toksyn w przewodzie pokarmowym, co nie ma bezpośredniego wpływu na przeziębienie.

Istnieje opinia, że na przeziębienie dobra jest sauna. Okazuje się jednak, że podczas chorowania, szczególnie jeśli występuje osłabienie i gorączka, korzystanie z sauny nie jest dobrym pomysłem. Rozszerzają się wtedy naczynia krwionośne skóry, dochodzi do przegrzania, odwodnienia i pojawienia się groźnych zaburzeń elektrolitowych. Oprócz tego, osoba przeziębiona w saunie stanowi źródło infekcji dla innych ludzi.

Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"

Reklama

Przeziębienie u dzieci i niemowląt - na co zwrócić uwagę?

Przeziębienie u niemowląt, dzieci w wieku żłobkowym, przedszkolnym i wczesnoszkolnym to częsta przypadłość. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj 1-2 dni od zarażenia. Ich szczyt intensywności następuje po 3-4 dniach, po czym stopniowo słabną. Objawami przeziębienia u dzieci są:

• katar;
• czasem kaszel i chrypka;
• zaczerwienienie, obrzęk i ból gardła;
• gorączka lub stan podgorączkowy;
• rozdrażnienie;
• złe samopoczucie.

Symptomy przeziębienia u niemowląt są podobne. Mogą jednak wystąpić u nich dodatkowo biegunka, wymioty, sapka.

Jakie objawy przeziębienia mogą być niebezpieczne u starszych dzieci? Co powinno skłonić do wizyty u pediatry?

• Gorączka o różnym nasileniu (powyżej 38^○C) nieustępująca przez 2-3 dni;
• duszności, świszczący kaszel, szybki oddech (tachypnoe);
• nieustające silne bóle głowy, zatok, ucha;
• objawy przeziębienia utrzymujące się powyżej 2 tygodni;
• dziecko odmawiające picia.

Co na przeziębienie dla dzieci jest skuteczne i bezpieczne? Leczenie przeziębienia u niemowlęcia i dziecka polega głównie na łagodzeniu objawów infekcji i wspomaganiu reakcji obronnych organizmu. Do najprostszych i najszybszych domowych sposobów leczenia przeziębienia zaliczyć można:

• zapewnienie dziecku dużej ilości odpoczynku i snu;
• dbałość o nawilżanie powietrza w domu;
• nawodnienie organizmu - należy dopilnować, żeby dostarczyć mu odpowiednią ilość płynów, najlepiej wody lub herbatek smakowych dedykowanych niemowlętom i dzieciom (jednak nie więcej niż 30-60ml/h);
• inhalacje na bazie soli fizjologicznej u niemowląt, a u starszych dzieci także te na bazie naparów ziołowych (np. tymianku);
• skropienie piżamki starszego dziecka olejkiem eterycznym (np. eukaliptusowym) lub aplikacja niewielkiej ilości maści majerankowej w okolicy nosa.

Co jeszcze działa na przeziębienie? W przypadku starszych dzieci, aby szybko wyleczyć infekcję, warto spróbować syropów ze składnikami wspomagającymi układ odpornościowy, naparów ziołowych lub specjalnych środków do ssania, które pomogą zmniejszyć dyskomfort lub uśmierzyć ból wynikający z podrażnienia błony śluzowej gardła.

W przypadku wystąpienia temperatury >38^○C, niezbędne jest zastosowanie leków przeciwgorączkowych (paracetamol, ibuprofen) w dawkach odpowiednich do masy ciała dziecka. W przypadku niemowląt, podawanie leków najlepiej skonsultować z lekarzem.

 W celu poprawienia stanu dziecka, mogą być wykorzystywane środki medycyny komplementarnej i alternatywnej:

• wyciąg z pelargonii afrykańskiej może złagodzić kaszel oraz produkcję plwociny u dzieci z przeziębieniem;
• miód gryczany zmniejsza epizody uciążliwego kaszlu oraz poprawia jakość snu dziecka. Warto podkreślić, że miodu nie należy stosować w przypadku dzieci poniżej pierwszego roku życia z powodu ryzyka związanego z botulizmem;
• płukanie nosa roztworem chlorku sodu oraz stosowanie acetylocysteiny (mukolityku) rozrzedzają wydzielinę z nosa, poprawiają oddychanie przez nos i mogą zmniejszyć intensywność kaszlu po 6-7 dniach leczenia; w przypadku dzieci metodę taką stosować można już u 2- czy 3-latka oraz u dzieci starszych;
• wziewne sterydy podawane w dużej dawce zmniejszają częstość występowania i czas trwania epizodów świszczącego oddechu oraz liczby wizyt u lekarza.

Przeziębienie w ciąży

Przeziębienie w ciąży wymaga szczególnej uwagi. Zagrożenie dla płodu jest wynikiem przejścia wirusa z matki na dziecko, co ogólnie zdarza się rzadko. Najmniejsza obawa, że dojdzie do tej transmisji występuje w 1 trymestrze, a w miarę upływu czasu zwiększa się. Należy podkreślić, że jedynym objawem występującym u matki, który wyraźnie wpływa na płód jest wysoka gorączka (powyżej 39°C), która we wczesnej ciąży może wywołać poród przedwczesny czy nawet wewnątrzmaciczne obumarcie płodu. Do jakiego lekarza udać się z przeziębieniem w ciąży? Najlepiej zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego.

Jeśli kobieta ciężarna jest przeziębiona, najpierw zaleca się leczenie objawowe i wspomagające odporność. Powinna dużo odpoczywać, nie wysilać się, nie denerwować i leżeć w łóżku. Istotne jest uświadomienie pacjentki, że stosowane preparaty mogą być w jej stanie szkodliwe i trzeba ją uwrażliwić, by zawsze dokładnie czytała załączone do leków ulotki. W razie każdej wątpliwości powinna konsultować się z farmaceutą i/lub lekarzem POZ.

Jakie bezpieczne leki na przeziębienie można stosować w ciąży? W każdym okresie ciąży najważniejsza jest intensywna terapia przeciwgorączkowa, a najbezpieczniejszy jest paracetamol. Ibuprofen jest chętnie stosowany w 1 i 2 trymestrze, a  przeciwwskazany w 3 trymestrze ciąży. Przeciwwskazane jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego. Można zalecić płukanie przewodów nosowych stężonymi roztworami soli morskiej albo stosowanie maści z eukaliptusem i mentolem. Ból gardła można bezpiecznie zwalczać tabletkami do ssania (bez obecności tymianku i podbiału).

Bardzo bezpieczne i skuteczne na przeziębienie w ciąży są domowe sposoby, takie jak:

• płukanie gardła roztworami jodyny, cytryny z miodem, wodą utlenioną;
• syrop z cebuli, czosnku, mleko z miodem.

Jeśli objawy nie ustępują po trzech dniach albo wręcz nasilają się, zalecana jest wizyta u lekarza POZ i rozważenie antybiotykoterapii. Warto mieć na uwadze, że mniej szkodliwe zarówno dla matki, jak i płodu są antybiotyki niż bakterie.

Jak zapobiegać przeziębieniu?

Najskuteczniejszym i najbardziej praktycznym sposobem profilaktyki przeziębieniowej są metody nieswoiste, czyli:

• izolacja chorych;
• częste wietrzenie pomieszczeń;
• unikanie zatłoczonych miejsc w okresach zwiększonej zachorowalności;
• zasłanianie nosa i ust podczas kichania lub kaszlu, najlepiej przedramieniem, a nie dłonią;
• odpowiednia higiena rąk (stosowanie środka dezynfekującego, mycie rąk kilka razy dziennie przez co najmniej 15-30 sekund) i nie dotykanie w miejscach publicznych rękami nosa, ust lub oczu;
• umiarkowany, regularny wysiłek fizyczny utrzymywany przez cały rok, najlepiej minimum 5 dni po 30 minut.

Znaczenie zdrowego trybu życia i odpowiedniej diety w profilaktyce przeziębień jest nieocenione. Warto zadbać o zdrową, zrównoważoną dietę złożoną z warzyw, większej ilości nieprzetworzonych produktów wysokobiałkowych i bogatotłuszczowych z niewielką ilością węglowodanów prostych. Odpowiednie nawodnienie organizmu, dbałość o sen trwający przynajmniej 7 godzin na dobę i ubieranie się stosownie do temperatury i warunków pogodowych z pewnością poprawią kondycję układu odpornościowego i pomogą uniknąć przeziębienia.

Do metod swoistych profilaktyki przeziębienia, o ograniczonej skuteczności, lub braku skuteczności, zaliczyć można:

• przyjmowanie preparatów z żeń-szenia i jeżówki purpurowej (od 8 dni do 12 tygodni);
• szczepienie przeciwko adenowirusom oraz grypie. Jednakże, jak zostało już wspomniane wyżej, leczenie przyczynowe przeziębienia nie istnieje i nie ma na nieswoistych szczepionek;
• płukanie gardła wodą;
• stosowanie suplementów diety zawierających witaminy C i D.