Co to jest brodawka Vatera?
Brodawka Vatera (papilla Vateri), nazywana także brodawką większą dwunastnicy (papilla duodeni major), to miejsce połączenia przewodu żółciowego wspólnego z przewodem trzustkowym, tworzące tzw. bańkę wątrobowo-trzustkową. Dzięki temu narządowi sok trzustkowy oraz żółć docierają do dwunastnicy. To jednak nie jedyna funkcja, jaką pełni.
W brodawce Vatera znajduje się tzw. zwieracz Oddiego, w którym zbierają się kamienie z przewodu żółciowego wspólnego. U pacjentów z kamicą żółciową często wykonuje się zabieg endoskopowy (nazywany papillotomią), polegający na przecięciu brodawki większej dwunastnicy w celu wydobycia złogów powstałych z żółci, nazywanych potocznie kamieniami żółciowymi.
Brodawka Vatera jest ponadto niezbędna do wykonania badania o nazwie endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (w skrócie ECPW). W trakcie ECPW do brodawki wprowadzany jest cewnik, za pomocą którego podaje się kontrast, co gwarantuje uwidocznienie dróg żółciowych i przewodu trzustkowego. Badanie wykonuje się między innymi w diagnostyce jatrogennego uszkodzenia dróg żółciowych oraz nowotworów dróg żółciowych.
Reklama
Czym jest rak brodawki Vatera?
Rak brodawki Vatera jest rzadkim nowotworem złośliwym, wywodzącym się z miejsca połączenia dróg żółciowych z dwunastnicą oraz okolicy okołobrodawkowej. Etiologia nowotworu wciąż nie jest znana. Uważa się, że rozwija się on na podłożu łagodnych zmian brodawczakowatych. W grupie wysokiego ryzyka zachorowania znajdują się osoby cierpiące na zespół polipowatości rodzinnej.
Raki brodawki Vatera to dość duża grupa nowotworów o zróżnicowanej budowie histopatologicznej. Jednakże większość z nich stanowi rak gruczołowy (gruczolakorak).
Co warto podkreślić, złośliwe zmiany w obrębie brodawki większej dwunastnicy występują bardzo rzadko. Wykrywane są przede wszystkim u osób powyżej 60. roku życia. Częściej natomiast obserwuje się łagodne zmiany w tej części ciała – głównie gruczolaki brodawki Vatera.
Reklama
Objawy gruczolaka brodawki Vatera
Najczęstszymi objawami gruczolaka brodawki Vatera są:
- żółtaczka mechaniczna,
- niedokrwistość,
- świąd skóry,
- biegunka tłuszczowa,
- nudności,
- wymioty,
- ból brzucha,
- brak apetytu,
- utrata masy ciała.
Co warto podkreślić, rak brodawki Vatera daje podobne objawy, jednakże zdecydowanie bardziej nasilone.
Obecność wymienionych wyżej symptomów nie wystarczy, by zdiagnozować gruczolaka lub inny guz w tej okolicy. Niezbędne jest wykonanie szeregu badań.
W diagnostyce nowotworów brodawki Vatera wykonuje się następujące badania:
- oznaczenie stężenia markerów nowotworowych (CA19-9),
- tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MR) jamy brzusznej,
- endoultrasonografia (EUS),
- gastroskopia z cholangiopankreatografią wsteczną z pobraniem materiału do badania patomorfologicznego,
- pozytonowa tomografia emisyjna (PET/CT).
Reklama
Rokowania z rakiem brodawki Vatera
Rokowania z rakiem brodawki Vatera są dość pomyślne, gdyż nowotwór u większości chorych jest wcześnie wykrywany ze względu na obecność charakterystycznych objawów, takich jak żółtaczka zaporowa. Warto podkreślić, że prognozy w przypadku innych nowotworów dróg żółciowych nie są korzystne.
Pięcioletnia przeżywalność z rakiem brodawki Vatera wynosi 30-50 proc. Jednakże dotyczy to pacjentów, którzy przeszli radykalną operację usunięcia guza wraz z marginesem oraz nie mają przerzutów.
W przypadku stwierdzenia obecności przerzutów raka brodawki Vatera, rokowania są zdecydowanie mniej optymistyczne. Zwłaszcza, że przerzuty zwykle wykrywane są w sąsiadującej z brodawką trzustce. Dla porównania 5-letnie przeżycie w przypadku raka trzustki dotyczy zaledwie 5 proc. pacjentów. Większość chorych, po usłyszeniu diagnozy, żyje niespełna rok.
Reklama
Leczenie nowotworu brodawki Vatera
Leczenie nowotworów brodawki Vatera polega przede wszystkim na radykalnym usunięciu guza wraz z marginesem zdrowych tkanek. Ze względu na wczesną wykrywalność, zabieg jest wykonywany u 80 proc. chorych. Jeśli zmiana nie zostanie całkowicie usunięta pacjenci są kierowani na chemioterapię. Zwykle z użyciem gemcytabiny lub fluorouracylu.
Chemioterapia w przypadku raka brodawki Vatera jest wskazana także u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, wykluczającą możliwość przeprowadzenia zabiegu.
Wśród przeciwwskazań do wykonania operacji wymienia się:
- wodobrzusze,
- naciekanie dużych naczyń przez nowotwór,
- zajęcie węzłów chłonnych poza zasięgiem resekcji,
- wszczepy nowotworu w błonie surowiczej,
- przerzuty narządowe.
Operację usunięcia raka brodawki Vatera wykonuje się klasycznie poprzez otwarcie jamy brzusznej, zwykle metodą Kauscha-Whipple’a, ewentualnie sposobem Traverso-Longmire’a. Istnieje także możliwość endoskopowej resekcji guza, jednakże tylko u pacjentów we wczesnym stadium choroby.
