Przyczyny i rodzaje raka nerki
Większość komórek w organizmie człowieka ulega nieustannym podziałom – stare komórki zostają zastępowane przez nowe. Procesy te są ściśle nadzorowane przez wiele złożonych czynników. W niektórych, nie do końca poznanych przypadkach, tworzenie nowych komórek może przebiegać w niekontrolowany sposób – stanowi to istotę rozwoju procesu nowotworowego.
Nowopowstałe komórki zazwyczaj nie pełnią prawidłowo swoich funkcji, co upośledza pracę organizmu. Rak jest to rodzaj złośliwego nowotworu wywodzący się z określonych grup komórek.
W nerce zlokalizowane mogą być dwa typy raka. Pierwszy najczęstszy jest to tzw. rak nerkowokomórkowy rozwijający się z kanalików nerkowych. Dotyczy on niemalże dwa razy częściej mężczyzn, a średni wiek w którym jest rozpoznawany, to 60 lat.
Ze względu na obraz mikroskopowy zmian rak nerkowokomórkowy jest podzielony na 5 typów, z których najbardziej rozpowszechniony to rak jasnokomórkowy. Dużo rzadziej występuje rak miedniczki nerkowej wywodzący się z górnego odcinka dróg moczowych.
Przyczyny rozwoju raka nerki nie są w chwili obecnej znane. Udało się jednak wyodrębnić czynniki zwiększające szansę zachorowania.
Czynniki zwiększające ryzyko raka nerki to:
- palenie papierosów,
- otyłość z towarzyszącym nadciśnieniem tętniczym – szczególnie u kobiet,
- narażenie w miejscu pracy na takie związki chemiczne jak: wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, trichloroetylen, kadm, azbest, per chloroetylen (głównie pracownicy firm budowlanych i zakładów chemicznych),
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca
- nabyta torbielowatość nerek u osób leczonych dializami,
- napromienianie miednicy (np. częste badania rentgenowskie tego obszaru),
- zawodowy kontakt z barwnikami anilinowymi,
- bardzo rzadko u osób z przewlekłym długotrwałym odmiedniczkowym zapaleniem nerek lub wieloletnią kamicą nerkową (ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego),
- czynniki genetyczne, odpowiadają za rodzinne występowanie raka nerki (m.in. zespół von Hippla i Lindaua).
Reklama
Rak nerki - objawy
Niestety rak nerki, szczególnie w początkowych stadiach, przebiega bez charakterystycznych objawów. Ponad połowę nowotworów nerek, od czasu rozpoczęcia szerokiego stosowania aparatów USG, wykrywa się przypadkowo podczas badań jamy brzusznej wykonywanych z innych powodów. Brak swoistych objawów powoduje również późne zgłaszanie się chorych do lekarza, w okresie gdy choroba jest w zaawansowanym i trudnym do wyleczenia stadium. Typowe objawy raka nerki, czyli łączne:
- występowanie krwiomoczu,
- ból w okolicy lędźwiowej,
- występowanie wyczuwalnego guza występuje tylko u co dwudziestego chorego.
Objawy choroby:
- Krwiomocz – częsty objaw. Krew w moczu może pojawić się w przebiegu wielu różnych chorób układu moczowego; jednakże jest to bardzo niepokojący objaw wymagający pilnego zgłoszenia się do lekarza; zwykle nie towarzyszy mu ból.
Pozostałe objawy:
- Bóle w okolicy lędźwiowej kręgosłupa (dół pleców).
- Objawy ogólne – zmniejszenie masy ciała, okresowa gorączka z nocnymi potami, osłabienie.
- Macalny guz w jamie brzusznej.
- Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych i nadobojczykowych – jest to skutek przerzutów nowotworowych.
Reklama
Badania przy nowotworze nerek
Diagnostyka:
- Badanie moczu – służy przede wszystkim do potwierdzenia występowania krwiomoczu – czyli obecności elementów krwi w moczu, które zmieniają jego barwę lub krwinkomoczu, czyli stanu w którym barwa moczu mimo zawartości śladowych elementów krwi nie jest jeszcze zmieniona.
- Badania obrazowe – ich celem jest uwidocznienie guza, ocena jego wielkości, stopnia naciekania otoczenia, obecności ewentualnych przerzutów. Należą do nich:
- USG (ultrasonografia) jamy brzusznej – ponad połowę guzów nerek wykrywa się przypadkowo podczas badania wykonywanego z innych przyczyn;
- TK (tomografia komputerowa) jamy brzusznej z podaniem kontrastu – podstawowe badanie do oceny zaawansowania raka, u osób u których nie można podać kontrastu (reakcje alergiczne) wykonuje się MRI (rezonans magnetyczny);
- arteriografia nerkowa – badanie pozwalające ocenić unaczynienie guza – dostarcza istotnych informacji w trakcie wyboru odpowiedniej metody operacyjnej;
- RTG (rentgen), TK klatki piersiowej i mózgowia – poszukiwanie potencjalnych przerzutów.
- Badanie ogólne krwi – rak nerki może dawać szereg zmian w badaniach biochemicznych krwi, dodatkowo badania te umożliwiają ocenę funkcji nerek.
Reklama
Rak nerki - stopień zaawansowania
Rozwój raka nerki jest nieprzewidywalny, ale jak w przypadku każdego nowotworu – podstawową rolę gra czas. Zaawansowanie raka jest oceniane w czterostopniowej skali; zależy ono od obecności przerzutów oraz stopnia zajęcia struktur otaczających nerkę.
Im niższy stopień, tym szansa na wyleczenie jest większa. Dlatego decyzję o operacji chirurgicznej trzeba podejmować jak najszybciej w przypadku wykrycia choroby, jej opóźnienie może doprowadzić do sytuacji, w której choroba będzie tak zaawansowana, że na wykonanie zabiegu będzie już za późno.
Inną kwestią jest tzw. wznowa – czyli nawrót nowotworu pomimo jego wcześniejszego leczenia. Przyczyn takiego stanu jest wiele – między innymi w trakcie terapii część przerzutów może być na tyle mała, że nie zostanie wykryta. Do ich rozwoju i powstania objawów dochodzi z czasem.
Dlatego osoby po leczeniu z powodu raka nerki powinny zgłaszać się do regularnej kontroli (ich częstotliwość ustalana jest przez lekarza prowadzącego) – by ewentualny nawrót choroby uchwycić w jak najwcześniejszej fazie.
Reklama
Leczenie raka nerek
W leczeniu raka nerki, podobnie zresztą jak i innych nowotworów, podstawową rolę gra czas. Im wcześniej pacjent zgłosi się do lekarza, tym większą szansę ma na wyleczenie, a tym samym na przeżycie. Niestety w Polsce rak nerki jest często wykrywany zbyt późno.
Dlatego nie wolno bagatelizować objawów takich jak krwiomocz, który może wskazywać wiele poważnych chorób układu moczowego i jest sygnałem do pilnej wizyty u lekarza. Już proste badania wykonane przez lekarza rodzinnego lub internistę, takie jak USG w połączeniu z badaniem moczu może nasunąć właściwą diagnozę. Dalszym leczeniem zajmują się specjalistyczne oddziały nefrologiczne i onkologiczne.
Podstawą leczenia raka nerki jest zabieg operacyjny polegający na wycięciu guza wraz z nerką i otaczającymi ją strukturami – tzw. radykalna nefrektomia. U części chorych przy określonych wskazaniach (mała wielkość guza, odpowiednie jego położenie i zaawansowanie) można wyciąć tylko guza, pozostawiając zdrową część nerki.
Ważną rolę odbrywa także odpowiednia dieta przy nowotworze nerek.
Zabiegi paliatywne
Przy znacznym zaawansowaniu choroby, gdy wyleczenie nie jest już możliwe, stosuje się tzw. zabiegi paliatywne, których celem jest podniesienie komfortu życia chorego i złagodzenie powikłań wywołanych obecnością nowotworu – należą do nich:
- embolizacja tętnicy nerkowej (która może być również przygotowaniem do zabiegu radykalnego),
- paliatywne leczenie chirurgiczne,
- chemioterapia
- immunoterapia.
U chorych z dużym ryzykiem nawrotu raka stosuje się leczenie uzupełniające (interferon α)
Reklama
Rak nerki - najczęściej zadawane pytania przez pacjentów
Czy rak nerki to częsta choroba?
Rak nerki zajmuje 7 miejsce wśród nowotworów u mężczyzn i 10 u kobiet; oznacza to że średnio 1 osoba na około 15 tysięcy zachoruje na raka nerki, co roku w Polsce notuje się średnio 3500 nowych zachorowań.
Czy jeśli rak nerki wystąpił u moich krewnych, to ja jestem również narażony/a?
Niestety tak. Są pewne zespoły genetyczne, które sprzyjają rozwojowi raka nerki, chociaż przyczyna jego powstania nie jest obecnie znana, są one jednak stosunkowo rzadkie.
Jakie są typowe objawy raka nerki?
Typowe objawy raka nerki, czyli łączne występowanie krwiomoczu, ból w okolicy lędźwiowej i wyczuwalnego guza występuje tylko u co dwudziestego chorego na raka nerki. Najczęściej rak nerki wykrywany jest przypadkowo, a objawy szczególnie początkowo są mało charakterystyczne.
Czy rak nerki jest uleczalny?
Generalnie tak. Wszystko zależy jednak od momentu rozpoznania, im wcześniej tym lepiej. Średnio 5 lat od rozpoznania i po leczeniu przeżywa ponad połowa chorych, ale w razie obecności przerzutów (znaczne zaawansowanie choroby) - już tylko co piąty chory.
Co to są przerzuty raka nerki?
Przerzuty są to wszczepy komórek nowotworowych do innych narządów. Rak nerki najczęściej daje przerzuty do płuc i kości. Obecność przerzutów pogarsza rokowanie w raku nerki.
Kto jest narażony na wystąpienie raka nerki?
Mężczyźni (występuje 2 razy częściej niż u kobiet), oraz osoby z grup ryzyka rozwoju raka nerki.
Jak leczy się raka nerki?
Podstawą leczenia są zabiegi operacyjne.
Co to jest leczenie paliatywne?
Gdy wyleczenie ze względu na zaawansowanie choroby nie jest już możliwe; stosuje się zabiegi, których celem jest podniesienie komfortu życia chorego.
