Rak ślinianki
Rak ślinianki jest rzadkim i bardzo zróżnicowanym nowotworem gruczołów ślinowych. Nowotwory ślinianki stanowią od 2 do 6 proc. wszystkich nowotworów wykrywanych w obrębie głowy i szyi. Mogą być złośliwe i łagodne, przy czym te pierwsze stanowią 25 proc. wszystkich nowotworów ślinianek. Szacuje się, że im mniejszy guz, tym większe ryzyko, że rozwijający się nowotwór ślinianki będzie złośliwy.
Każdego roku w Polsce wykrywa się około 350 nowych przypadków raka ślinianek. Nowotwór złośliwy jest diagnozowany głównie u osób powyżej 50 roku życia. Częstość zachorowań u mężczyzn i kobiet jest podobna.
Reklama
Rodzaje nowotworów ślinianki
Nowotwory ślinianek są bardzo zróżnicowane pod względem histopatologicznym. Wyróżnia się 24 typy histopatologiczne złośliwych nowotworów gruczołów ślinowych.
Najczęściej wykrywane to:
- rak śluzowo-naskórkowy (mucoepidermoid carcinoma)- 34 proc. wszystkich podtypów histologicznych,
- rak gruczołowo-torbielowaty (adenoid cystic carcinoma)- 22 proc.,
- gruczolakorak (adenocarcinoma) - 18 proc.,
- złośliwy gruczolak wielopostaciowy (malignant mixed tumor) – 12 proc.,
- rak zrazikowy (acinic cell carcinoma) - 7%,
- rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale) - 4%.
Ze względu lokalizację nowotwory ślinianki można podzielić na:
- nowotwory ślinianki przyusznej
- nowotwory ślinianki podżuchwowej
- nowotwory ślinianki podjęzykowej
- nowotwory małych gruczołów ślinowych.
Guzy ślinianki przyusznej stanowią 80 proc. wszystkich nowotworów gruczołów ślinowych. Rak śluzowo-naskórkowy najczęściej lokalizuje się w śliniance przyusznej, natomiast gruczołowo-torbielowaty w śliniance podżuchwowej.
Reklama
Guzy ślinianek - jakie mają przyczyny?
Jakie są przyczyny powstawania guzów ślinianek?Trudno jednoznacznie ustalić, jaka jest etiopatogeneza raka ślinianek oraz innych nowotworów głowy i szyi, jednakże naukowcy wskazują na następujące czynniki ryzyka:
- palenie papierosów,
- nadużywanie alkoholu,
- zakażenia wirusowe, głównie wirusem Epsteina-Barr (EBV) i brodawczaka ludzkiego (HPV),
- niedożywienie (niedobory witamin A i C oraz żelaza),
- skłonności genetyczne (głównie mutacje w genie p53),
- czynniki środowiskowe, takie jak ekspozycja na promieniowanie jonizujące, formaldehyd, pył drzewny.
Reklama
Objawy raka ślinianki
Guzy ślinianek są wyczuwalne w badaniu fizykalnym. Warto zapamiętać, że łagodne nowotwory ślinianek z reguły są pojedyncze, rosną wolno i nie powodują dolegliwości bólowych.
W badaniu palpacyjnym są:
- gładkie,
- twarde,
- spoiste,
- ruchome względem skóry i podłoża.
Inaczej jest w przypadku nowotworów złośliwych, które cechują się szybkim wzrostem, są nieruchome i powodują dolegliwości bólowe w miejscu lokalizacji ślinianki. Towarzyszy im często powiększenie węzłów chłonnych. Ponadto długo rozwijający się rak ślinianki może doprowadzić do porażenia nerwu twarzowego, zaburzeń czucia oraz owrzodzeń skóry. Może także manifestować się limfadenopatią szyjną.
Warto jednak podkreślić, że jedynie 30 proc. guzów ślinianek zostaje rozpoznana na podstawie objawów klinicznych. W diagnostyce nowotworów gruczołów ślinowych niezbędne są badania obrazowe, takie jak:
- badanie ultrasonograficzne,
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny.
Jeśli wyżej wymienione badania wykażą nieprawidłowości, pacjent jest kierowany na biopsję aspiracyjną cienkoigłową wykonywana pod kontrolą USG, która jednoznacznie potwierdzi wstępne rozpoznanie.
Reklama
Rak ślinianki – rokowania i leczenie
Rokowania w przypadku raka ślinianki zależą w dużej mierze od stopnia złośliwości, a także od typu histologicznego nowotworu.
Najczęściej wykrywany rak śluzowo-naskórkowy dzieli się na dwa typy: niskiego ryzyka i wysokiego ryzyka, ale bez względu na stopień ryzyka ten typ raka ślinianki rzadko daje przerzuty, a zatem rokowania są pomyślne nawet przy wysokim ryzyku.
Zdecydowanie gorzej rokującym nowotworem jest drugi pod względem częstości występowania rak gruczołowo-torbielowaty, który na tendencję do naciekania. Jeśli będzie naciekać poza torebkę gruczołu, jego całkowitego usunięcie będzie niemal niemożliwe, a co za tym idzie, konieczne będzie leczenie uzupełniające.
Nowotwory ślinianek leczy się głównie chirurgicznie – tj. guz usuwa się wraz z marginesem tkanki gruczołowej. W przypadkach nieoperacyjnym lub kiedy wymagane jest leczenie uzupełniające wprowadza się radioterapię, jednakże nowotwory ślinianek wykazują oporność na ten rodzaj leczenia.
Najwyższą skuteczność wykazuje radioterapia neutronowa i z wykorzystaniem jonów węgla, jednakże ze względu na niewielką dostępność tych metod w Polsce, praktykuje się naświetlanie promieniowaniem fotonowym (klasyczna radioterapia).
