Co to jest SIBO?
SIBO to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (ang.: small intestinal bacterial overgrowth syndrom) – zaburzenie objawiające się występowaniem uciążliwych, ale mało charakterystycznych dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
SIBO jest stanem patologicznym, najczęściej będącym efektem „skażenia” mikroflory jelita cienkiego drobnoustrojami, dla których naturalnym miejscem bytowania jest jelito grube (okrężnica), należącymi do szczepów:
- Streptococcus;
- Staphylococcus;
- Micrococcus;
- Escherichia coli;
- Klebsiella;
Drugi możliwy proces prowadzący do rozwoju SIBO polega na przeroście naturalnej mikroflory jelita cienkiego, a więc nadpodaży bakterii Bacteroides, Lactobacillus i Clostridia.
Niezależnie od patomechanizmu, kryterium definicyjnym jest stwierdzenie powyżej 100 tysięcy jednostek tworzących kolonie (CFU - colony forming unit) na mililitr w dwunastnicy, a więc górnym odcinku jelita cienkiego, łączącym się z żołądkiem.
Reklama
Jakie są przyczyny zespołu SIBO?
Zespół SIBO jest zaburzeniem nie do końca poznanym. Wiadomym jest, że u zdrowego człowieka kolonizacja bakteryjna w zwojach jelita cienkiego jest ograniczona ze względu na bliskość żołądka, działanie wydzielanych przezeń soków trawiennych, a także obecność enzymów trzustkowych.
Ponadprzeciętna ilość mikroorganizmów, zarówno tych charakterystycznych dla dwunastnicy, jak też pochodzących z okrężnicy, jest efektem nieprawidłowości funkcjonowania ustroju lub nieprawidłowej jego budowy.
Możliwe przyczyny SIBO to między innymi:
- zaburzenia trawienia, niedostateczne wydzielanie soków żołądkowych, niedokwaśność żołądka;
- stosowanie leków hamujących syntezę kwasu solnego w żołądku u pacjentów z nadkwasotą lub chorobą wrzodową (zwłaszcza inhibitorów pompy protonowej);
- zaburzenie MMC, czyli wędrującego kompleksu mioelektrycznego – pod pojęciem tym kryje się swego rodzaju fala przebiegająca przez jelita po zakończeniu trawienia i czyszcząca je z zalegających resztek pokarmu;
- nieszczelność bariery jelitowej
- zaburzenia odporności (w tym HIV i AIDS), zbyt mała ilość przeciwciał klasy IgA
- nieprawidłowa praca lub budowa zastawki krętniczo-kątniczej;
- zespół jelita drażliwego;
- choroba Leśniowskiego Crohna;
- niedożywienie.
Reklama
Objawy zespołu SIBO
Objawy zespołu SIBO są mało charakterystyczne. Łatwo je mylnie przypisać wielu innym jednostkom chorobowym, co biorąc pod uwagę wciąż mało upowszechnioną wiedzę na temat SIBO, często ma miejsce.
Do najczęściej odnotowywanych problemów należą:
- wzdęcia, gazy, uczucie pełności;
- biegunki, zaparcia, nieregularność wypróżnień;
- ból brzucha;
- zaburzenia łaknienia, utrata masy ciała;
- osłabienie, męczliwość;
- obrzęki, wysypki, rumienie;
- niedokrwistość będąca konsekwencją niedoborów witamin i minerałów;
Warto wiedzieć, że dodatkowo pojawiają się przy SIBO objawy psychiczne. Jakie? Najczęściej jest to niepokój, depresja oraz stany lękowe.
Reklama
Wodorowy test oddechowy
Podstawowa diagnostyka SIBO jest stosunkowo prosta, choć nie zawsze wystarczająco precyzyjna. Zaburzeniu zazwyczaj towarzyszy nieprawidłowe wchłanianie węglowodanów (nietolerancja laktulozy lub glukozy) i ich wzmożona fermentacja pod wpływem działania rozrośniętych kolonii bakteryjnych.
Produktem powstałym w wyniku tego procesu jest wodór, niekiedy także metan. Dlatego w celach diagnostycznych wykonuje się test oddechowy SIBO, polegający na pomiarze stężenia wyżej wymienionych gazów w wydychanym powietrzu, po uprzednim podaniu roztworów laktulozy oraz glukozy. Badanie trwa trzy godziny – w tym czasie kontrolowane wydechy pacjent powtarza co 20 minut.
Pierwszy pomiar wykonywany jest na czczo, 14 godzin od ostatniego posiłku, jeszcze przez spożyciem węglowodanowego roztworu. Badanie oferuje wiele laboratoriów (koszt to około 100-200 złotych), można też przeprowadzić test oddechowy SIBO w domu, po uprzednim wypożyczeniu urządzenia pomiarowego.
Oprócz tego badania, wykonać warto też inne, bardziej precyzyjne, w tym:
- inwazyjne oznaczenie ilości i rodzaju bakterii w jelitach, pozwalające stwierdzić przekroczenie normy 100 000 CFU/ml;
- obrazowanie ewentualnych wad anatomicznych w obrębie jelit (RTG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa).
Reklama
Jak leczyć chorobę SIBO?
Na czym polega leczenie SIBO? Jest ono trudne i złożone.
Na terapię składają się:
- postępowanie przyczynowe, odnoszące się do schorzenia podstawowego stanowiącego źródło zaburzenia (np. niedokwaśność żołądka);
- antybiotykoterapia wymierzona w konkretne szczepy bakterii bytujących w nadmiarze w jelicie cienkim (odradza się stosowanie leków o szerokim spektrum działania);
- leczenie chirurgiczne – ewentualność zarezerwowana dla pacjentów, u których występują wrodzone lub nabyte wady anatomiczne przyczyniające się do SIBO;
- wsparcie dietetyczne, a więc właściwa kompozycja codziennego menu połączona z ewentualną suplementacją brakujących witamin i minerałów.
Reklama
Dieta w SIBO
Poza leczeniem farmakologicznym warto zastosować również leczenie naturalne SIBO. Dieta opiera się na eliminacji węglowodanów i innych substancji stanowiących pożywkę dla fermentujących je bakterii. W praktyce pacjenci korzystają z kilku gotowych schematów (niekiedy łącząc zawarte w nich wskazówki).
Wymienić w tym kontekście można takie diety, jak:
- SCD (Specific carbohydrate diet) – jej istotą jest spożywanie „specyficznych węglowodanów”. Wyklucza się cukry złożone, zawarte między innymi w pieczywie i innych produktach zbożowych, a także ziemniakach, soi, mleku, dżemach, cukrze spożywczym i wielu innych wyrobach). Dozwolone są jedynie cukry proste, których źródłem są m.in. nieprzetworzone owoce, niektóre warzywa, miód.
- GAPS (Gut and psychology syndrome diet) – także wyklucza się produkty będące źródłem węglowodanów złożonych, zwłaszcza zbożowe – chleb, ryż, płatki. Dieta ta została skomponowana dla pacjentów cierpiących na zaburzenia psychiczne i neurologiczne (depresja, schizofrenia, autyzm, ADHD), ale doskonale sprawdza się w leczeniu SIBO.
Jeśli chodzi o suplementację, w uzgodnieniu lekarzem przyjmować można preparaty zawierające witaminę B12, a także A, D i E oraz żelazo. W sytuacji, gdy ponad wszelką wątpliwość w dwunastnicy stwierdza się nadpodaż bakterii charakterystycznych dla okrężnicy, można też zastosować preparaty zawierające żywe kultury drobnoustrojów należących do szczepów Bacteroides i Lactobacillus.
Dzięki naturalnym mechanizmom konkurencji międzygatunkowej, powinno to zmniejszyć populację niepożądanych mikroorganizmów, takich jak Streptococcus, Staphylococcus czy Escherichia coli.
Jeśli jednak przyczyną SIBO jest nadmierny rozrost naturalnej flory bakteryjnej jelita cienkiego, suplementowanie jeszcze większych ilości tego typu mikroorganizmów jest przeciwskuteczne.
