Co to jest sklerotyzacja?
Sklerotyzacja to jeden z licznych procesów zachodzących w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów (ChZS) - groźnego schorzenia rozwijającego się wskutek zachwiania równowagi między mechanizmami degradacji i naprawy tkanek chrzęstnych i kostnych, prowadzącego do postępującego upośledzenia sprawności ruchowej. Istotą sklerotyzacji jest zwiększenie gęstości oraz patologiczne stwardnienie podchrzęstnej tkanki kostnej.
Tego typu procesy zachodzą w miejscu szczególnego obciążenia kości, takich jak:
- strop panewek stawu biodrowego,
- stawy kolanowy i skokowy,
- staw barkowy,
- kręgosłup.
Choroba zwyrodnieniowa stawów i związana z nim sklerotyzacja występuje niemal wyłącznie u osób w średnim i starszym wieku. Ma to związek z zaawansowanym, wieloletnim patomechanizmem powstawania zmian zwyrodnieniowych.
Reklama
Patomechanizm sklerotyzacji podchrzęstnej
Z biegiem lat chrząstka stawowa pokrywająca nasady kości i stanowiąca swego rodzaju amortyzator pochłaniający obciążenia, traci wiele ważnych składników, w tym przede wszystkim kolagen i proteoglikany. Efektem jest utrata sprężystości, elastyczności, wytrzymałości. Dochodzi w związku z tym do zwiększonego ścierania się chrząstki. Z czasem coraz większa część obciążeń przenoszona jest na znajdującą się pod spodem tkankę kostną, która reaguje stwardnieniem i zwiększeniem gęstości.
To właśnie etap sklerotyzacji podchrzęstnej. Jednocześnie w obrębie stawów pojawiają się torbiele. W kolejnych stadiach choroba powoduje powstanie kostnych narośli, nazywanych osteofitami. Wypukłości te z czasem uszkadzają staw, a wyłamując się i przemieszczając, funkcjonują jako odrębne, niepożądane byty. Finalnie ChZS prowadzi do ciężkiego kalectwa.
Reklama
Komu grozi sklerotyzacja powierzchni stawowych?
Sklerotyzacja powierzchni stawowych w przebiegu ChZS dotyka najczęściej osoby między 40 a 60 rokiem życia, niekiedy też starsze, rzadko – młodsze.
Oprócz wieku, do czynników ryzyka należą:
- otyłość lub nadwaga, zwiększające obciążenia przenoszone na co dzień przez chrząstkę stawową i kości;
- urazy i mikrourazy mechaniczne związane z intensywnym uprawianiem sportu, wykonywaniem niektórych zawodów, przyjmowaniem niewłaściwej pozycji w czasie chodzenia etc;
- płeć – na chorobę zwyrodnieniową częściej zapadają kobiety;
- uwarunkowania genetyczne – chzs częściej występuje u pacjentów, w rodzinach których odnotowywane były przypadki zachorowań.
Reklama
Objawy sklerotyzacji kości
Sklerotyzacja kości jest tym etapem ChZS, w czasie którego występują pierwsze zauważalne objawy (wcześniej choroba przez wiele lat może się rozwijać bez jakichkolwiek niepokojących symptomów). W tej fazie doskwierać zaczynają dolegliwości bólowe, przy czym mają one charakter wysiłkowy. Związane są z aktywności fizyczną, ustępują w czasie spoczynku. Często mówi się w tym kontekście o tzw. bólach startowych.
Objawy najsilniejsze są bowiem tuż po przebudzeniu się, po rozpoczęciu marszu, pracy czy treningu, natomiast po kilku sekundach lub minutach zaczynają wyraźnie subtelnieć. To zjawisko potocznie określane jako „rozchodzenie stawów”. Z upływem kolejnych miesięcy i lat objawy stają się coraz bardziej uciążliwe. Sklerotyzacja stropów panewek biodrowych oraz innych kości, a także kolejne zmiany zwyrodnieniowe powodują poranne sztywności oraz uczucie „trzeszczenia w kościach”.
Stanowią one preludium zwiastujące nadejście poważnych problemów z poruszaniem się i wykonywaniem wielu życiowych czynności, co jest następstwem trwałej i zaawansowanej deformacji stawów.
Reklama
Leczenie sklerotyzacji
Leczenie sklerotyzacji ma na celu jedynie hamowanie postępów choroby, nie prowadzi natomiast do cofnięcia już zaistniałych patologii. Należy pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawów wciąż pozostaje nieuleczalna.
Na etapie sklerotyzacji pacjenci powinni aktywnie uczestniczyć w zajęciach fizjoterapeutycznych – rehabilitacja ma na celu wzmocnienie struktur stawowych, kostnych i mięśniowych, tak maksymalnie opóźnić zużywanie się chrząstki stawowej w wyniku przenoszonych obciążeń. Zalecane są także określone aktywności sportowe, takie jak pływanie, jazda na rowerze, nordic walking.
Wsparciem są też zabiegi fizykoterapeutyczne, w tym:
- krioterapia;
- laseroterapia;
- magnetoterapia;
- prądy interferencyjne.
W związku z pojawiającymi się dolegliwościami bólowymi, do leczenia włączony zostaje paracetamol lub środki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Te drugie, ze względu na ilość działań niepożądanych, powinny być stosowane miejscowo (w postaci żelu, maści, kremu), a nie doustnie i ogólnoustrojowo.
Zalecanym rozwiązaniem są też na tym etapie suplementy diety wspierające kondycję tkanki chrzęstnej. Natomiast w kolejnych stadiach postępującej choroby wdrażane będą coraz bardziej zaawansowane i inwazyjne środki, aż po operacje wszczepienia endoprotezy określonego stawu.
Czytaj też:
