Tamponada serca to stan zagrożenia życia, polegający na upośledzeniu pracy serca wskutek nagromadzenia się płynu w worku osierdziowym.
Tamponada serca - płyn w worku osierdziowym
Płyn może gromadzić się stopniowo (np. w zapaleniu osierdzia, procesach nowotworowych) lub pojawić się nagle (urazy mięśnia sercowego czy aorty wstępującej).
Powolne wypełnianie worka osierdziowego daje szansę na jego adaptację, stąd ilość nagromadzonego płynu może być bardzo duża (nawet 2 litry); natomiast gwałtowne wynaczynienie krwi w przypadku urazu może spowodować objawy tamponady już przy 50-100 ml płynu.
Nadmiar płynu w worku osierdziowym powoduje wzrost ciśnienia wywieranego na mięsień sercowy; prowadzi to do zaburzenia funkcji serca jako pompy.
Reklama
Tamponada serca - objawy
Konsekwencją jest zastój żylny, czyli brak możliwości prawidłowego spływu krwi do serca oraz zmniejszenie rzutu serca, prowadzące do spadku ciśnienia i niedokrwienia wielu narządów.
Objawia się to:
- dusznością (zwłaszcza w pozycji leżącej),
- kaszlem,
- osłabieniem,
- czasem nawet omdleniem.
Reklama
Tamponada serca - diagnostyka
W badaniu fizykalnym można stwierdzić:
- poszerzenie żył szyjnych,
- spadek ciśnienia tętniczego,
- ściszenie tonów serca,
- tzw. tętno paradoksalne (spadek ciśnienia o 10 mmHg w czasie wdechu).
Najlepszym badaniem potwierdzającym rozpoznanie jest badanie echokardiograficzne, pozwalające zobrazować obecność płynu w worku osierdziowym oraz ocenić stopień zaburzeń pracy serca.
Reklama
Tamponada serca - leczenie
Zabiegiem ratującym życie w tamponadzie serca jest nakłucie worka osierdziowego, czyli perikardiocenteza. Igłę wprowadza się przez skórę w obszarze między wyrostkiem mieczykowatym mostka, a lewym łukiem żebrowym, kierując ją w stronę lewego barku.
Zabieg przeprowadza się pod kontrolą echokardiograficzną, co umożliwia śledzenie położenia igły, a także z wykorzystaniem EKG; zmiany w zapisie czynności elektrycznej serca informują, że igła dotknęła powierzchni serca i należy ją wycofać, aby nie przebić mięśnia sercowego. Aspiracja płynu za pomocą strzykawki połączonej z igłą powoduje spadek ciśnienia w worku osierdziowym i poprawę stanu pacjenta.
Jeśli płynu jest dużo, można wprowadzić do worka osierdziowego specjalny cewnik, za pomocą którego płyn usuwany jest porcjami, czasem przez kilka dni. W przypadku nawracającej tamponady konieczne może okazać się wykonanie operacji kardiochirurgicznej, polegającej na wycięciu małego okienka w worku osierdziowym, przez który płyn będzie mógł swobodnie odpływać do jamy opłucnej lub otrzewnej.
